rehabilitacja_artykul_2008_01_15009.pdf

DIAGNOSTYKA

w chorobie Parkinsona

Zaburzenia postawy i chodu to jedne z pierwszych objawów choroby Parkinsona (PD). Wielu chorych ma za sobą

doświadczenie związane z upadkiem, z czego co drugi kończy się złamaniem. Zagrożenie upadkami rośnie w miarę

postępu choroby; zwiększa się także ryzyko obrażeń ciała i ich ciężkość. W artykule przedstawiono możliwości stabi-

lometrii w rehabilitacji i zapobieganiu upadkom w chorobie Parkinsona.

zaburzenia postawy i chodu. Sztywność mięśni objawia się

charakterystyczną sylwetką (tzw. sylwetka narciarza zjazdo-

wego). Hipokinezja chodu w PD cechuje się wolnym tempem,

skróceniem kroków (drobienie), zawężeniem podstawy,

skróceniem odległości między stopą i podłożem (powłóczenie

stopami), brakiem współruchów kończyn górnych, brakiem

współruchów tułowia, dreptaniem podczas przechodzenia

przez wejście (objaw tunelu), a także objawami pulsji (propul-

sja, retropulsja, lateropulsja), czego efektem są skłonności do

upadków, oraz nagłą blokadą ( freezing ). Wielu chorych ma za

sobą doświadczenie związane z upadkiem; co drugi upadek

kończy się złamaniem. U ponad 50% osób, które doznały

upadku, rozwija się tzw. zespół poupadkowy – chorzy boją się

chodzić. Większość wypadków ma miejsce podczas chodzenia;

rzadziej podczas wstawania i siadania.

Z badań Dibbla i wsp. wynika, że wykonanie całej serii testów

równowagi i utrzymania postawy ciała ma duże znaczenie

w zapobieganiu upadkom. Umożliwia to obniżenie kosztów

leczenia związanych ze skutkami upadków. Zaburzenia utrzy-

mania równowagi i prawidłowej postawy ciała u chorych z PD

nie są pochodzenia błędnikowego ani móżdżkowego – ich

przyczyny to: pochylona sylwetka, zawężenie postawy, nara-

stające trudności z chodzeniem, drżenie kończyn i zwiększone

napięcie mięśniowe.

Czujnik akcelerometryczny I

(mikroruchy równowagi)

Pomiar fotopletyzmograficzny,

oporności, temperatury

Liniowe czujniki toru

oddechowego płuc

Czujnik akcelerometryczny II

na poziomie miednicy

KOMPUTER

Czujnik tensometryczny

przodostopia

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka predysponujące do upadków to: płeć (wśród

mężczyzn zjawisko to występuje znacznie częściej), zmniejsze-

nie samodzielności w wykonywaniu codziennych czynności,

nietrzymanie moczu i stolca, zaburzenia równowagi, obecność

zaburzeń poznawczych, przyjmowanie leków nasennych i uspo-

kajających, a także przebyte już upadki oraz zespół otępienny.

Do czynników zwiększających zagrożenie upadkami trzeba

też dodać choroby współistniejące (zwłaszcza schorzenia na-

rządu ruchu, np. koksartroza, skrócenie kończyny dolnej itp.),

niepożądane skutki działania leków hipotensyjnych i zły stan

ogólny chorego (niedokrwistość, odwodnienie, odbiałczenie itp.).

Zagrożenie upadkami rośnie w miarę postępu choroby; zwięk-

sza się także ryzyko obrażeń ciała i ich ciężkość. Czynnikiem

ryzyka upadków są także fluktuacje spowodowane zażywaniem

preparatów lewodopy.

Czujnik tensometryczny

pięty

Rys. 1a. Zmienność reakcji fizjologicznych; b. Zespół czujników pomiarowych

Głowa

Zapobieganie upadkom

Przed upadkiem z łóżka chronią barierki i dodatkowe uchwyty.

U chorych chodzących ważne jest odpowiednie obuwie; należy

zwrócić uwagę na właściwe oświetlenie pomieszczeń. Ważne

jest, aby podłogi nie były śliskie, by nie leżały na nich luźne,

pozwijane i postrzępione dywaniki; należy również zlikwidować

zbyteczne progi. Schody nie mogą być uszkodzone, nierówne;

ponadto powinny być wyposażone w poręcze. Meble w pokoju

nie powinny być zbyt gęsto ustawione; nie mogą utrudniać

przejścia oraz muszą być dostatecznie wytrzymałe, by nie ule-

gły uszkodzeniu pod naporem ciężaru chorego, wspierającego

się na nich. Krzesła i fotele nie mogą być chybotliwe ani zbyt

niskie; muszą być też wyposażone w poręcze. W łazience po-

sadzka nie powinna być śliska; należy również usunąć wszelkie

zbędne dywaniki. Wskazane jest zamontowanie dodatkowych

uchwytów i podniesienie deski sedesu. Najlepszym sposobem

Rys. 2 Stabilometria akcelerometryczna (graficzny zapis ruchu wokół środka równo-

wagi w płaszczyźnie głowy, obręczy barkowej i biodrowej, z wydzieleniem głównych

wektorów przyspieszeń)

12 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

Stabilometria

J ednym z pierwszych objawów choroby Parkinsona (PD) są

DIAGNOSTYKA

na zmniejszenie zagrożenia upadkami u pacjentów z opisanymi

powyżej objawami jest rehabilitacja.

Utrzymanie pozycji stojącej

Obszar stabilności postawy stojącej można, ze względu na kontrolę

równowagi, podzielić na kilka obszarów: margines stabilności

(MS – w jego centrum znajduje się rzut środka ciężkości; nawet

stojąc nieruchomo, ciało, poza naszą świadomą kontrolą, wykonuje

drobne ruchy oscylacyjne, które możemy rejestrować za pomocą

posturografu – zjawisko to nosi nazwę kołysania podstawy KP),

margines bezpieczeństwa (MB – znaczne zakłócenie równowagi

i związane z tym przemieszczenie środka ciężkości poza margi-

nes stabilności wymaga przerwania realizowanego programu

ruchowego i wykonania odpowiedniego programu korekcyjnego).

Jeśli w wyniku zakłócenia środek ciężkości przekroczy margi-

nes bezpieczeństwa, wówczas odzyskanie równowagi staje się

niemożliwe i osobnik się przewraca. Granica stabilności (GS)

może wykraczać poza obszar objęty obwiednią stóp.

Istnieją trzy strategie odzyskiwania równowagi postawy:

dystalno-proksymalna, zwana strategią stawu skokowego,

proksymalno-dystalna, zwana strategią stawu biodrowego,

i strategia utrzymania równowagi, zwana strategią kroku. Do

oceny utrzymania postawy ciała i równowagi stosuje się także

testy kliniczne, spośród których najbardziej znane to: test Berga

oraz test wstawania i chodu Podsiadło i Richardsona.

Stabilometria tensometryczna

Rozkład nacisku wywieranego przez przodostopia i pięty na

płaszczyznę podparcia w trakcie realizowania strategii kontroli

postawy stojącej powoduje, że obraz konturograficzny stóp

zarejestrowany na szklanym podłożu należy traktować jako

chwilowe uśrednienie. Chcąc dokonywać bardziej dyskretnych

analiz związanych z mikroruchami zachodzącymi w krótkich

przedziałach czasowych, zbudowano system złożony z czterech

czujników tensometrycznych, zlokalizowanych w rogach płasz-

czyzny podparcia. Synchroniczna, czterokanałowa rejestracja

umożliwia ocenę symetrii fluktuacji amplitudowo-czasowych

składowych ciężaru ciała. System współpracuje z czujnikami

przyspieszenia, które mogą być zlokalizowane na głowie, a także

na obręczy barkowej i biodrowej, tworząc dopełnienie oceny

ruchu. Powtarzalność badania posturograficznego, możliwość

obserwacji przebiegu badania, zapewniająca sensomotoryczne

sprzężenie zwrotne ( biofeedback ), oraz zapis pozycji i szybkości

w czasie realnym ( real-time recording ) umożliwiają zastosowanie

posturometrii do celów rehabilitacji – pacjent może na bieżąco

śledzić poprawę utrzymania stabilności postawy ciała w ciągu

kolejnych dni (rys. 1a, 1b).

Stabilometria akcelerometryczna

Jest to system, który dzięki fiksacji czujników akcelerometrycz-

nych w obrębie głowy, obręczy barkowej i biodrowej umożli-

wia pomiar zakresu oscylacji czynnościowej, z możliwością

oceny czasowo-kątowo-wektorowej symetrii na kolejnych

płaszczyznach.

Z większości badań wynika nasilenie zaburzeń utrzymania

postawy ciała i równowagi po zamknięciu oczu. Zaburzenia

te nasilają się również w momencie, gdy pacjent usiłuje stać

na jednej nodze (rys. 2).

PROF . DR HAB . MED . J ÓZEF O PARA 1

DR MED . I N . TECHN . A NDRZEJ D YSZKIEWICZ 2,3

1 Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach

2 Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Informatyki

i Nauki o Materiałach w Sosnowcu

3 Laboratorium Biotechnologii Cieszyn

Piśmiennictwo u autorów i w „RwP+”

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: