rehabilitacja_artykul_2006_03_8583.pdf

KINEZYTERAPIA

Urządzenia do pionizacji

Pionizacja stanowi jeden z podstawowych etapów rehabilitacji, poprzedzając wáaĞciwą naukĊ chodzenia. Dotyczy chorych

z wielu dziedzin: neurologii, traumatologii narządu ruchu i ortopedii. Stanowi waĪny element rehabilitacji pacjentów leĪących.

Opiera siĊ na jasno okreĞlonej metodyce. Niejednokrotnie wymaga skorzystania ze sprzĊtu pionizacyjnego, który dobie-

ramy indywidualnie, w zaleĪnoĞci od stopnia niepeánosprawnoĞci pacjenta. W pracy autorzy dokonali systematycznego

przeglądu metod i urządzeĔ stosowanych w pionizacji, zwracając szczególną uwagĊ na ich wáaĞciwy dobór.

powrotu pacjenta do zdrowia, po-

przedzając właściwą naukę chodzenia.

Ma ona zarówno znaczenie lecznicze, jak

i profilaktyczne. Polega na stopniowym

przystosowaniu pacjenta do pozycji piono-

wej. Zdolność adaptacji do pozycji stojącej

uzależniona jest m.in. od czasu przebywa-

nia pacjenta w pozycji poziomej, wieku,

wydolności organizmu, chorób towarzy-

szących oraz stanu psychicznego chorego.

Wymaga indywidualnej pracy z pacjentem

(w oparciu o pełną metodykę). Rozpoczyna

się zwykle od uniesienia głowy, następnie

pozycji półsiedzącej o różnym kącie na-

chylenia tułowia, stopniowo przechodzi

się do siadu płaskiego (podpartego, potem

bez podparcia). Następny etap to siad ze

spuszczonymi nogami (w podparciu i bez)

oraz kolejno stanie przy łóżku – z podpar-

ciem i bez podparcia.

Niejednokrotnie konieczne jest korzystanie

ze sprzętu do pionizacji. Wtedy zwykle

zaczynamy od pochylenia stołu (łóżka)

pionizacyjnego pod kątem około 30 stopni,

stopniowo zwiększając stopień pochylenia,

w zależności od stopnia stabilności kręgo-

słupa oraz samopoczucia chorego. Zwięk-

szanie kąta pochylenia leżyska wymaga

zabezpieczenia chorego pasami stabiliza-

cyjnymi na wysokości stawów kolanowych

i miednicy (stawów biodrowych) oraz

trzeciego zabezpieczenia na wysokości

klatki piersiowej (na tyle luźno, aby nie

upośledzać czynności oddechowych cho-

rego). Stopy pacjenta przylegają płasko do

podnóżka. Gdy osiągniemy kąt pionizacji

około 70-80 stopni (a chory zaadaptował się

do tej pozycji – toleruje ją przez godzinę),

możemy przejść do przystosowywania

pacjenta do pozycji siedzącej.

Ogromnie ważny jest aspekt monitorowania

parametrów takich jak tętno i ciśnienie tętni-

cze oraz uważna obserwacja reakcji chorego

podczas pionizacji. Przystosowanie układu

krążenia następuje na drodze odruchowej

(receptory łuku aorty, zatok szyjnych, PP

itp.), podczas długotrwałego unieruchomie-

nia dochodzi do upośledzenia tej reakcji

odruchowej, przez co nagła zmiana pozycji

wiąże się z wieloma objawami (spadkiem

ciśnienia tętniczego, zaburzeniami świa-

domości, widzenia, złym samopoczuciem,

nudnościami itp.). W razie zaobserwowania

objawów hipotonii ortostatycznej (wynikają-

cej z przemieszczenia się krwi do niżej leżą-

cych części ciała), należy powrócić do kąta

pochylenia leżyska, przy którym objawy te

nie występowały (niekiedy sytuacji tej może

zapobiegać założenie choremu pończoch

elastycznych lub owinięcie kończyn dolnych

bandażem elastycznym).

Różnorodność zaopatrzenia rehabilita-

cyjnego nastręcza często wielu trudności,

jeżeli chodzi o dobór sprzętu odpowiada-

jącego naszym potrzebom. Decyzję o za-

kupie pionizatorów powinno poprzedzać

określenie zakresu funkcji, do jakich

będziemy stosować urządzenie, oraz dla

jakich pacjentów przeznaczony ma być

sprzęt przez nas zakupiony. Sprzęt do pio-

nizacji możemy podzielić w oparciu o jego

funkcję na: statyczny, dynamiczny.

Gdy naszym celem jest jedynie bierna pio-

nizacja pacjenta i utrzymanie tej postawy,

korzystamy z pionizatorów statycznych

(łóżka pionizacyjne, parapiony czy para-

podia statyczne). Jeśli oprócz pionizacji

zależy nam również na możliwości poru-

szania się chorego z niedowładem kończyn

dolnych, zastosowanie mają pionizatory

dynamiczne. W niniejszym opracowaniu

zajmiemy się przeglądem różnorodnych

rozwiązań technicznych w urządzeniach

pionizacyjnych.

żyska wyposażony jest w stabilizatory stóp

i kolan oraz peloty biodrową i piersiową.

Wyposażenie standardowe to stolik z re-

gulacją wysokości, 4 skrętne koła – każde

z nich posiada hamulec oraz tylne uchwy-

ty ułatwiające manewrowanie. Może być

używany zarówno w rehabilitacji domo-

wej, jak i na oddziałach szpitalnych czy

też w domach opieki społecznej.

Pionizator statyczno-dynamiczny (typu

paramobil) łączy w sobie funkcje pioniza-

tora statycznego oraz dynamicznego.

Pionizatory dynamiczne

Pionizatory dynamiczne cechuje przewa-

ga funkcji nauki chodu nad pionizacją,

stanowią one doskonałą pomoc dla osób

wcześniej pionizowanych przy pomocy

pionizatorów statycznych. Umożliwiają

pionizację osób z niedowładami kończyn

dolnych oraz tułowia; pomagają w rehabi-

litacji, umożliwiając pacjentowi przyjęcie

pozycji stojącej i samodzielne chodzenie.

Charakteryzują się dość stabilną konstruk-

cją, posiadają podwieszaną uprząż mied-

niczną zabezpieczającą pacjenta przed

upadkiem, separator kończyn dolnych (uży-

wany w przypadku krzyżowania stóp przez

pacjenta), składaną konstrukcję nośną z ko-

łami jezdnymi wyposażonymi w hamulce

oraz obejmę piersiową i biodrową.

Pionizatory statyczne

Stoły pionizacyjne

Stosowane są u chorych z największymi

dysfunkcjami, przeważnie na początku

procesu pionizacji. Charakteryzują się

„lekką” lub bardzo stabilną konstrukcją

krzyżakową (duża, stabilna konstrukcja

prostokątna). Regulacja wysokości może

być ręczna, elektryczna (sterowanie z pi-

lota ręcznego) lub hydrauliczna. Zakres

regulacji wysokości wynosi przeważnie od

50 do 200 cm, stoły są zazwyczaj przysto-

sowane do obciążeń rzędu 150 kg. Zakres

kąta pionizacji wynosi od 30 do 90 stopni.

Większość modeli daje możliwość szybkie-

go opuszczania leżyska.

Parapodium dynamiczne

Jest urządzeniem z pogranicza aparatu

i ortezy, napędzanym siłą wynikającą

z przemieszczania środka ciężkości.

Wyposażone jest w mechanizm, który

dzięki przemieszczeniom osi i ciężaru ciała

pozwala poruszać się temu urządzeniu

wraz z użytkownikiem. Ma zastosowanie

we wszelkich zaburzeniach związanych

z niemożnością pionizacji i poruszania

się. Jest urządzeniem rehabilitacyjnym

oraz użytkowym, szczególnie przydatnym

w paraplegiach, przepuklinach oponowo-

-rdzeniowych oraz mózgowym porażeniu

dziecięcym.

Parapodium siadające

Jest to urządzenie medyczne z pogra-

nicza aparatu i ortezy, napędzane siłą

wynikającą z przemieszczania środka

Pionizator statyczny (typu parapion)

Umożliwia pionizację osób z niedowładami

kończyn dolnych oraz tułowia, zamiast le-

14 REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2006

P ionizacja stanowi jeden z etapów

KINEZYTERAPIA

ciężkości. Specjalny system umożliwia

płynne przechodzenie z pozycji stojącej do

siedzącej i z pozycji siedzącej do stojącej

(siłowniki gazowe). Przeznaczone jest dla

wszystkich pacjentów w zaawansowanym

procesie pionizacji, zwłaszcza chorych

z paraplegią. Nie nadaje się do stosowania

w mózgowym porażeniu dziecięcym oraz

przy utrwalonych przykurczach.

Refundacja NFZ

Pionizatory, jako indywidualne przedmioty

pionizujące (oznaczone kodem 9195.03), są

refundowane przez NFZ raz na 4 lata. Limit

refundacji wynosi do 3000 zł (w wielu przy-

padkach jest to całkowity koszt pionizato-

ra), z przeznaczeniem dla rozległych pora-

żeń i niedowładów kończyn oraz tułowia.

Lekarzami uprawnionymi do wystawiania

zapotrzebowania są ortopeda, neurolog

oraz lekarz rehabilitacji medycznej.

Po otrzymaniu od specjalisty zlecenia na

zaopatrzenie ortopedyczne z podpisanym

(przez ww. specjalistę i/lub rehabilitanta

prowadzącego) oświadczeniem o przeszko-

leniu pacjenta w zakresie korzystania z in-

dywidualnego przedmiotu pionizującego,

chory (lub osoba przez niego upoważniona)

zgłasza się do oddziału wojewódzkiego

NFZ, gdzie potwierdza wniosek.

Następnie udaje się do sklepu ze sprzętem

rehabilitacyjnym realizującym zlecenia NFZ

i albo uzyskuje sprzęt bezpłatnie (jeśli cena

wybranego produktu równa się limitowi),

albo dopłaca różnicę między ww. kwotami.

Istnieje również możliwość dofinansowania

różnicy przez PCPR (po uprzednim złożeniu

wymaganych dokumentów).

od etiologii schorzenia, np. na oddziałach

neurologicznych czy rehabilitacji neuro-

logicznej sprzęt do pionizacji ma przede

wszystkim zastosowanie u chorych z uszko-

dzeniem rdzenia kręgowego (niezależnie od

etiologii – guz, uraz czy udar), z dysfunkcja-

mi pnia mózgu dającymi obustronne niedo-

włady. W większości przypadków „chorzy

neurologiczni” to pacjenci po przebytym

udarze mózgu. Ich pionizacja odbywa się

przede wszystkim „siłami fizjoterapeuty”,

w trakcie zajęć indywidualnych.

Przedstawione w opracowaniu rozwiązania

technologiczne oraz przykłady urządzeń

pionizacyjnych to jedynie próbka sprzętu słu-

żącego pionizacji pacjentów. Tajemnicą nie

powinno być dla nikogo to, że wybór sprzętu

jest w wielu przypadkach podyktowany moż-

liwościami finansowymi. Tak więc decyzja

o zakupie urządzeń rehabilitacyjnych powin-

na być poprzedzona rozważeniem zakresu

uszkodzeń (stopnia ciężkości) u pacjentów,

którymi będziemy się opiekować. Pozwoli

to na optymalne wykorzystanie środków

finansowych, którymi dysponujemy.

L EK . M ARTA G IERASIMIUK , DR MED . J ACEK Z ABORSKI

Oddziaá Neurologii z Pododdziaáem

Rehabilitacji Neurologicznej

MiĊdzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie

SprzĊt dla dzieci

Większość omawianego wcześniej sprzętu

proponowana jest również w rozmiarach

dla dzieci. Ponadto dla dzieci młodszych

(głównie z MPD) większość producen-

tów proponuje pionizatory o estetyce

zachęcającej do zabawy i rehabilitacji,

przypominające zwierzątka (konik, kotek)

i w barwnej kolorystyce.

Większość pionizatorów przygotowanych

jest w dwóch rozmiarach: dla dzieci

w wieku od 9 miesięcy do 4 lat (rozmiar I),

od 4 do 11 lat (rozmiar II) oraz przezna-

czone zarówno dla dzieci wiotkich, jak

i ze wzmożonym napięciem. Pionizatory

(parapodia statyczne) pozwalają na samo-

dzielne (z nadzorem) stanie w urządzeniu.

W standardowym wyposażeniu znajduje

się regulowany blat stolika oraz skrętne

kółka. Nazwy zwykle określają, dla jakiego

przedziału wiekowego przeznaczone są

urządzenia.

Podsumowanie

Stosowanie sprzętu pionizacyjnego, jak

i jego rodzaj są w znacznym stopniu zależne

Piśmiennictwo u autorów i w „RwP+”

REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2006

Piśmiennictwo:

1. Dega W., Milanowska K. (red.): Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1993.

2. Dega W., Senger A. (red.): Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1996.

3. Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna. Wyd. Urban & Partner, Wrocław, 2003.

4. Nowotny J. (red.): Podstawy fizjoterapii. Wyd. KASPER, Kraków, 2004.

5. Zembaty A. (red.) : Kinezyterapia. Zarys podstaw teoretycznych i diagnostyka kinezyterapii.

Wyd. „Kasper”, Kraków, 2002.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: