rehabilitacja_artykul_2006_04_8613.pdf

DIAGNOSTYKA

Indeks chodzenia

po urazie rdzenia krĊgowego

Ocena chodzenia

Ocena chodzenia jest jedną z najważniej-

szych części oceny wyników rehabilitacji.

Może to być ocena ilościowa i jakościo-

wa. W tej drugiej najczęściej przeprowa-

dza się badania podoskopowe, tensome-

tryczne i akcelerometryczne, często z wy-

korzystaniem elektromiografii, kamery wi-

deo i z analizą komputerową. Ocena ilo-

ściowa może polegać na pomiarze szyb-

kości lub dystansu chodzenia oraz na oce-

nie funkcjonalnej. Popularne jest mierze-

nie czasu potrzebnego na przejście zada-

nego dystansu lub mierzenie odległości,

jaką badany przejdzie w zadanym czasie.

Najbardziej znane testy to próba przejścia

dystansu 6, 10 lub 20 metrów i test cho-

dzenia przez 2 minuty. Wśród skal klinicz-

nych najbardziej znane są: Indeks Barthel,

Rozciągnięta Skala Niepełnosprawności

Kurtzkego, Pomiar Niezależności Funkcjo-

nalnej (FIM), Rdzeniowy Pomiar Niezależ-

ności (SCIM) i Indeks Chodzenia po Ura-

zie Rdzenia Kręgowego (WISCI). Mają one

duże znaczenie praktyczne dla osób zajmu-

jących się rehabilitacją.

Indeks Barthel traktuje chodzenie ra-

czej pobieżnie: za przejście 50 jardów (ok.

46 metrów) z asystą (pomoc fizyczna lub

nadzór) pacjent otrzymuje 10 punktów, za

przejście 50 jardów niezależnie – 15 punk-

tów, w tym drugim przypadku pacjent mo-

że używać pomocy ortopedycznych (laski,

kul lub ortez).

Dokładniejsza jest ocena chodzenia

w skali FIM (ang. Functional Independence

Measure ). W skali siedmioprogowej od

1 do 7 punktów ocenia się możliwość przej-

ścia dystansu 150 stóp (ok. 50 metrów), na

przykład: pacjent otrzymuje 7 punktów za

przejście samodzielne bez jakiejkolwiek

pomocy, zaś 1 punkt, jeżeli nie jest w sta-

nie przejść dystansu 50 stóp (ok. 17 me-

trów) mimo pomocy dwóch osób.

Ciekawy pomysł zaprezentował Kurtz-

ke w swojej Rozciągniętej Skali Niepełno-

sprawności (ang. Extended Disability Sta-

tus Scale , w skrócie EDSS) przeznaczo-

nej dla chorych na stwardnienie rozsia-

ne. Lokomocja zajmuje tu punktację od

5 do 7 punktów: 5 – dość duża niewydol-

ność, samodzielna lokomocja do 200 m;

5,5 – ciężka niewydolność ruchowa, loko-

mocja do 100 m; 6 – duża niewydolność,

poruszający się o jednej kuli; 6,5 – poru-

szający się o dwóch kulach; 7 – bardzo du-

ża niewydolność, poruszający się na wóz-

ku inwalidzkim, zdolny do samodzielnego

przesiadania się.

W Rdzeniowym Pomiarze Niezależno-

ści SCIM (ang. Spinal Cord Independen-

ce Measure ) opisanym przez Catza i Icko-

wicz z Centrum Rehabilitacji Loewenstei-

na w Raanana mobilność, w skład której

wchodzi także ocena chodzenia, ocenia-

na jest w punktacji od 0 do 40 punktów.

W roku 2003 ukazała się zmodyfikowana

wersja nazwana SCIM III. W części doty-

czącej mobilności dotyczy poruszania się

po równej nawierzchni, punktacja waha

się tu między 0 a 8 punktami. Rozróżnia

się poruszanie się w domu ( Indoor Mobili-

ty ), mobilność na „umiarkowanym dystan-

sie” ( Moderate Distance Mobility ), tj. przej-

ście od 10 do 100 metrów, i poruszanie się

poza domem ( Outdoor Mobility ) – ponad

100 metrów. Punktacja zero oznacza cał-

kowitą zależność, zaś punktacja 8 – pełną

niezależność.

może oznaczać pomoc ze strony dwóch lub

jednej osoby. „Szyny” ( braces ) oznaczają

jedną lub dwie łuski umożliwiające utrzy-

manie pozycji stojącej. Parallel bars ozna-

cza dwie równoległe poręcze. Pod pojęciem

„balkonik” (w alker ) kryje się sztywny bal-

konik bez kół. Kule ( crutches ) mogą być

łokciowe („lofstand” – kanadyjskie, zwane

u nas „szwedkami”) lub pachowe. „Laska”

( cane ) jest tradycyjną prostą laską.

Morganti i wsp. z Centrum Urazów

Rdzenia IRCCS Fundacji Santa Lucia

w Rzymie przeprowadzili badania nad ko-

relacją między oceną chodzenia w skalach:

ASIA, Barthel, Rivermead, SCIM i WISCI.

Retrospektywny przegląd opierał się na

przebadaniu 284 pacjentów po URK. Obli-

czenia statystyczne wykazały wysoką kore-

lację między oceną motoryczną wchodzącą

w skład klasyfikacji ASIA, skalą FIM, skalą

Barthel, skalą Rivermead, skalą Catza i Icko-

wicz SCIM oraz Indeksem WISCI.

W konkluzji autorzy stwierdzili, że In-

deks Chodzenia po URK – WISCI jest ska-

lą najbardziej szczegółową, wykazującą

większą wrażliwość na zachodzące zmiany

w funkcji chodzenia niż inne skale. Oka-

zało się, że podczas wypisu z centrum re-

habilitacji pacjenci najczęściej kwalifiko-

wali się w skali WISCI do poziomów: 13.

– chodzący o balkoniku, bez szyn i bez asy-

sty, 16. – chodzący z pomocą dwóch kul,

bez szyn i bez asysty i 20. – chodzący bez

wszelkich pomocy rehabilitacyjnych i or-

topedycznych oraz bez asysty.

Wskazano na potrzebę dalszych, bar-

dziej wyrafinowanych badań chodzenia,

bazujących na pomiarze szybkości, od-

ległości przebytego dystansu i kosztów

energetycznych. Van Hedel i wsp. z Cen-

trum Urazów Rdzenia Balgrist w Zurychu

stwierdzili jednak, że test przejścia 6 me-

trów i test przejścia 10 metrów są bardziej

przydatne dla wykazania poprawy w kon-

tekście 3 lub 6 miesięcy po urazie.

Indeks Chodzenia po Urazie

Rdzenia KrĊgowego – WISCI

Prof. John F. Ditunno Jr. z Uniwersytetu Jef-

fersona w Filadelfii, jeden z twórców kla-

syfikacji ASIA, opublikował w 2000 roku

Walking Index for Spinal Cord Injury (WI-

SCI), który powstał w wyniku badań wielo-

ośrodkowych, w tym w Centrum Urazów

Rdzenia w Dolinie Delaware. Pięć lat póź-

niej opublikowano wersję zmodyfikowa-

ną nazwaną WISCI II. Jest to pierwsza tak

szczegółowa i kompleksowa, funkcjonal-

na ocena chodzenia, uwzględniająca za-

równo stosowanie sprzętu pomocniczego

(balkonik, kule lub laska), jak i ortez (zwa-

nych tu szynami) oraz pomocy fizycznej

lub nadzoru ze strony osób drugich (zwa-

nych tutaj asystą). Docelowym dystansem

jest przejście 10 metrów. Indeks Chodzenia

po URK wyróżnia dzięki temu 21 tzw. po-

ziomów.

Poziom zerowy (00) oznacza pacjenta

całkowicie niepełnosprawnego, który nie

jest w stanie stanąć ani chodzić mimo po-

mocy, zaś na drugim biegunie znajduje się

pacjent w pełni samodzielny, potrafiący

przejść co najmniej 10 metrów bez sprzę-

tu pomocniczego, bez ortez i asysty. Asysta

Tabela na stronie 18.

DR HAB . J ÓZEF O PARA , PROF . AWF

specjalista neurologii i rehabilitacji

„Repty” GCR w Tarnowskich Górach

Piśmiennictwo u autora i w „RwP+”

(www.rehabilitacja.elamed.com.pl)

16 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006

DIAGNOSTYKA

Poziom

Level

Pomoce

Devices

Szyny

Braces

Asysta

Physical assistance

Dystans

Distance

balkonik

2 osoby

niezdolny

porĊcze

2 osoby

< 10 metrów

porĊcze

2 osoby

10 metrów

porĊcze

1 osoba

10 metrów

porĊcze

1 osoba

10 metrów

porĊcze

10 metrów

balkonik

1 osoba

10 metrów

dwie kule

1 osoba

10 metrów

balkonik

1 osoba

10 metrów

balkonik

10 metrów

jedna laska/kula

1 osoba

10 metrów

dwie kule

1 osoba

10 metrów

dwie kule

10 metrów

balkonik

10 metrów

jedna laska/kula

1 osoba

10 metrów

jedna laska/kula

10 metrów

dwie kule

10 metrów

1 osoba

10 metrów

jedna laska/kula

10 metrów

Tabela 1. Indeks Chodzenia po Urazie Rdzenia KrĊgowego

Walking Index for Spinal Cord Injury – WISCI

0. Pacjent nie jest w stanie stanąć ani chodzić mimo pomocy.

Patient is unable to stand and/or participate in assisted walking .

1. Chodzi w poręczach, z szynami i z pomocą dwóch osób na odcinku

mniejszym niż 10 m.

Ambulates in parallel bars, with braces and physical assistance of two

persons, less than 10 m .

2. Chodzi w poręczach, z szynami i z pomocą dwóch osób na odcinku

10 metrów.

Ambulates in parallel bars, with braces and physical assistance of two

persons, 10 m .

3. Chodzi w poręczach, z szynami i z pomocą jednej osoby na odcinku

10 metrów.

Ambulates in parallel bars, with braces and physical assistance of one

person, 10 m .

4. Chodzi w poręczach, bez szyn i z pomocą jednej osoby na odcinku

10 metrów.

Ambulates in parallel bars, no braces and physical assistance of one

person, 10 m .

5. Chodzi w poręczach, bez szyn i bez pomocy osób drugich na odcin-

ku 10 metrów.

Ambulates in parallel bars, with braces and no physical assistance,

10 m .

6. Chodzi o balkoniku, z szynami i pomocą jednej osoby na odcinku

10 metrów.

Ambulates with walker, with braces and physical assistance of one

person, 10 m .

7. Chodzi z pomocą dwóch kul, z szynami i asystą jednej osoby na od-

cinku 10 metrów.

Ambulates with two crutches, with braces and physical assistance of

one person, 10 m .

8. Chodzi o balkoniku, bez szyn i z asystą jednej osoby na odcinku 10 me-

trów.

Ambulates with walker, no braces and physical assistance of one per-

son, 10 m .

9. Chodzi o balkoniku, z szynami i bez asysty na odcinku 10 metrów.

Ambulates with walker, with braces and no physical assistance, 10 m .

10. Chodzi z pomocą jednej laski/kuli, z szynami i asystą jednej osoby

na odcinku 10 m.

Ambulates with one cane/crutch, with braces and physical assistance

of one person, 10 m .

11. Chodzi z pomocą dwóch kul, bez szyn i z asystą jednej osoby na od-

cinku 10 metrów.

Ambulates with two crutches, no braces and physical assistance of

one person, 10 m .

12. Chodzi z pomocą dwóch kul, z szynami i bez asysty osób na odcinku

10 metrów.

Ambulates with two crutches, with braces and no physical assistance,

10 m .

13. Chodzi o balkoniku, bez szyn i bez asysty na odcinku 10 metrów.

Ambulates with walker, no braces and no physical assistance, 10 m .

14. Chodzi z pomocą jednej laski/kuli, bez szyn i z asystą jednej osoby

na odcinku 10 m.

Ambulates with one cane/crutch, no braces and physical assistance

of one person, 10 m .

15. Chodzi z pomocą jednej laski/kuli, bez szyn i bez asysty na odcinku

10 m.

Ambulates with one cane/crutch, with braces and no physical assis-

tance, 10 m .

16. Chodzi z pomocą dwóch kul, bez szyn i bez asysty, 10 m.

Ambulates with two crutches, no braces and no physical assistance,

10 m .

17. Chodzi bez laski/kuli, bez szyn, z pomocą jednej osoby na odcinku

10 m.

Ambulates with no devices, no braces and physical assistance of one

person, 10 m .

18. Chodzi bez laski/kuli, z szyną/szynami, bez pomocy osoby drugiej,

na odcinku 10 m.

Ambulates with no devices, with braces and no physical assistance,

10 m .

19. Chodzi z jedną laską/kulą, bez szyny/szyn, bez pomocy, na odcinku

10 m.

Ambulates with one cane/crutch, no braces and no physical assis-

tance, 10 m .

20. Chodzi bez wszelkich pomocy rehabilitacyjnych i ortopedycznych,

bez asysty, na odcinku 10 m.

Ambulates with no devices, no braces and physical assistance, 10 m .

18 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006

Piśmiennictwo:

1. Baranowski P.: Zastosowanie międzynarodowych standardów neurologicznej i

funkcjonalnej klasyfikacji urazów rdzenia kręgowego (skala ASIA). Ortopedia

Traumatologia Rehabilitacja, 2000; 1: 31-4

2. Catz A., Itzkovich M., Agranov E. et al.: SCIM - spinal cord independence measure: a new

disability scale for patients with spinal cord lesions. Spinal Cord, 1997; 35: 850-6

3. Ditunno J.F. jr, Burns A.S., Marino R.J.: Neurological and functional capacity outcome

measures: essential to spinal cord injury clinical trials. J. Rehabil. Res. Dev., 2005; 42 (suppl

1): 35-41

4. Ditunno J.F., Ditunno P.L., Graziani V. et al.: Walking index for spinal cord injury(WISCI):

an international multicenter validity and reliability study. Spinal Cord, 2000; 38: 234 -43

5. Ditunno J.F. jr., Young W., Donovan W.H., Creasey G.: The international standard booklet

for neurological and functional classification of spinal cord injury. Paraplegia,1994; 32: 70-

6. El Masry W.S., Tsubo M., Katoh S. et al.: Validation of the American Spinal Injury

Association (ASIA) Motor Score and the National Acute Spinal Cord Injury

Study(NASCIS) Motor Score. Spine, 1996; 21: 614-9

7. Hamilton B.B., Laughlin J.A.: Interrater agreement of the seven level Functional

Independence Measure (FIM). Scand. J. Rehab. Med., 1994; 26: 115-9

8. van Hedel H.J., Wirz M., Curt A.: Improving walking assessment in subjects with an

incomplete spinal cord injury: responsiveness. Spinal Cord, 2006; 44: 352-6.

9. Kiwerski J.: Schorzenia i urazy kręgosłupa. PZWL, Warszawa 2001.

10.Kurtzke J.F.: Rating neurologic impairment in multiple sclerosis: an expanded disability

status scale (EDSS). Neurology, 1983; 33: 1444-52

11.Morganti B., Scivoletto G., Ditunno P. et al. : Walking index for spinal cord injury (WISCI):

criterion validation. Spinal Cord, 2005; 43: 27-33

12.Opara J., Dmytryk J., Ickowicz T., Doniec J.: Wskaźnik funkcjonalny „Repty” dla oceny

samodzielności chorych z paraplegią. Chir. Narz. Ruchu Ortop. Pol., 1997; 4:445-449

13.Opara J., Opieczonek T.: Amerykańska klasyfikacja ASIA dla oceny neurologicznej i

funkcjonalnej osób po urazie rdzenia. Post. Rehab., 1997; 3: 105-12

14.Opara J., Tasiemki T, Gustowski D.: Wszechstronna ocena jakości życia osób po urazie

rdzenia kręgowego. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2002; 5: 632-38

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: