Zabytki języka polskiego
Fonetyka
Czas
Fleksja imienna
Fleksja werbalna
e i o pochylone
XIX
ó zrównuje się wymową z u
XVIII/XIX
Gramatyka Kopczyńskiego (pierwsza po polsku)
Połowa XVIII – są jeszcze pochylone samogłoski, chociaż a pochylone już zanika
XVIII
Tendencja do likwidowania rodzaju mos,
-im dla rm N i Ms, -em dla N i Ms rn
Wyrównanie Ms „o żenie” od reszty przypadków (na „o żonie”),
Zanika miękkość wargowych w wygłosie(karp, a nie karp’)
XVII
Demorfologizacja rodzaju: N: -ami z dekl III, Ms -ach z III, C: -om z I,
Koniec przymiotników dzierżawczych,
Naszy, waszy zastąpione przez nasi, wasi
Formy trybu rozkazującego „dźwignij” nie dźwigni,
Zanika wygłosowe i w trybie rozkazującym (2 i 3 lp),
Zanika forma imiesłowu cz przeszłego bierny (n) w odmianie prostej
Zanika iloczas (początek XVI wieku), powstają samogłoski ścieśnione,
Przejście i w y po funkcjonalnie miękkich
XVI
Końcówka –ej z odmiany przymiotnikowej pojawia się w rż rzeczowników D i C lp,
Rozróżnienie w B rż między ę i ą,
Zanika liczba podwójna,
Powstaje rodzaj męskożywotny,
Zanika odmiana prosta przymiotników
Aorystyczne formy 1 os lpoj i 3 os lp imperfectum,
Wtórne zakończenie –śmy (znaliśmy, byliśmy),
Zaczynają zanikać aorystyczne formy w trybie warunkowym,
W imiesłowach – formy czasu przeszłego czynnego I na w znikają, zastąpione przez –wszy, -szy,
Pojawia się –łszy,
IV palatalizacja (palatalizacja polska)
XV / XVI
-och w rzeczownikach pod wpływem rm (Ms lpoj)
Formy „jestem, jesteś” na wzór „był + jeśm”,
Formy dwuczłonowe czasu przeszłego złożonego się zrastają
Psałterz puławski
Dyspalatalizacja (stwardnienie pewnych głosek), powstają głoski funkcjonalnie miękkie
XV
XIV / XV
Pojawiają się dwuznaki, (pisownia złożona),
Psałterz floriański, kazania gnieźnieńskie, rozmyślania przemyskie
Pojawia się rz,
Drugi etap nosówek (jedna nosówka długa / krótka)
XIV
Księga henrykowska (1270)
XIII
Pisownia prosta
Powstaje szereg środkowojęzykowych
XII / XIII
Bulla wrocławska (1170)
Bulla gnieźnieńska (1136)
Pierwszy etap rozwoju nosówek (ę i ą krótkie i długie)
XII
Epoka przedpiśmienna
Kontrakcja (w okresie przedpiśmiennym)
XI / XII
Wokalizacja jerów mocnych
XI
Zanik odmiany twardotematowej zaimków
X / XI
Zanikają jery w pozycji słabej, wzdłużenie zastępcze,
Przegłos lechicki (początki X wieku),
Przegłos polski (późniejszy),
Rozwija się iloczas, sonanty
X
B lp zaimka jen - go
IX
Przestawka (przełom VII i VIII w.)
VIII
III palatalizacja (tak mniej więcej)
joasia_klaudia