PREZYDENT RP
Fakt, że Prezydent zaliczony został przez Konstytucję RP do organów władzy wykonawczej, nie oznacza, że tym samym został uznany za jeden z organów administracji państwowej.
Jest on usytuowany poza administracją, a jego rola ustrojowa to rola głowy państwa, a nie organu włączonego w nurt bieżącego rządzenia i administrowania.
Funkcje
· W stosunkach zewnętrznych
· Ochrona zewnętrznego bezpieczeństwa państwa
· Wewnętrzne bezpieczeństwo państwa
· Powoływanie rządu
· Funkcja prawodawcza
· Związana z obsadami personalnymi
· Kompetencje w sprawach indywidualnych.
Jako jednak, że Prezydenta trudno jest uznać za organ administracji państwowej, szczegółowym omówieniem tego organu zajmuje się prawo konstytucyjne.
RADA MINISTRÓW
Pozycję prawną RM regulują Konstytucja RP oraz ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst jedn. Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz 199 z późn. zm)
Czy pojęcie Rady Ministrów pokrywa się z pojęciem rządu?
Rząd – pojęcie to ma w świetle Konstytucji walor polityczny. Jest to mechanizm powołany do rządzenia, w którym nie są najistotniejsze struktury organizacyjne. W tym rozumieniu Rada Ministrów byłaby jedynie podstawowym ośrodkiem rządzenia.
Ustawa o RM utożsamia jednak te dwa pojęcia, dlatego też nie będziemy ich rozróżniać.
W rezultacie można więc patrzeć na pojęcie rządu w szerokim i wąskim znaczeniu.
W znaczeniu szerokim to cały złożony mechanizm organizacyjno – funkcjonalny, obejmujący Radę Ministrów, Prezesa RM, ministrów, a także wojewodów czy pełnomocników rządu, stanowiących ośrodek politycznego rządzenia państwem.
Rząd w sensie wąskim nawiązuje do podstawy tego mechanizmu, jaką stanowi RM
Rada Ministrów jest naczelnym, kolegialnym organem będący władzą wykonawczą o kompetencji generalnej.
To na RM spoczywa podstawowy ciężar wykonywania polityki państw i nadawania kierunków władzy wykonawczej
Art. 146.
1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.
W ten sposób dochodzi do konstytucyjnego sformułowania domniemania właściwości na rzecz RM do podejmowania rozstrzygnięć we „wszystkich sprawach polityki”. Właściwość RM jest więc zasadą, od której przepisy konstytucji i ustaw mogą robić wyjątki np. na rzecz Prezydenta. Takie rozwiązanie umacnia pozycję RM w mechanizmie władzy państwowej. Może to prowadzić do sytuacji, w której mamy do czynienia z dwoma rywalizującymi ośrodkami władzy. Np. w sferze stosunków zewnętrznych – spór Prezydenta i Prezesa RM dotyczący określenia centralnego konstytucyjnego organu państwa, który uprawniony jest do reprezentowania Polski w posiedzeniach Rady Europejskiej, w celu prezentowania stanowiska państwa. (TK postanowienie z 20 maja 2009 r., Kpt 2/08.
3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.
RM zajmuje więc wobec całej administracji pozycję nadrzędną i kierowniczą. Znajduje to odbicie w funkcjach kierowniczych, nadzorczych, kontrolnych i koordynacyjnych RM realizowanych zarówno wobec ministrów jak i innych podległych jej organów
Oprócz samego wskazania ogólnych funkcji RM Konstytucja określa konkretnie niektóre szczegółowe jej funkcje.
4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:
1) zapewnia wykonanie ustaw,
2) wydaje rozporządzenia,
3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
To sformułowanie odwołuje się do określenia zasięgu administracji rządowej. Do administracji rządowej zaliczamy więc te wszystkie organy, urzędy i inne podmioty realizujące funkcje administracyjne rozlokowane na różnych szczeblach zarządzania połączone ze sobą różnorakimi więzami i tworzące przez to pewien całościowy układ organizacyjny, wobec którego zwierzchnie kierownictwo i kontrolę sprawuje Rada Ministrów. Czyli a contrario, te podmioty, które nie są objęte bezpośrednio lub pośrednio kierownictwem i kontrolą RM pozostają poza ramami administracji rządowej i wchodzą bądź w skład administracji samorządowej, bądź powinny być kwalifikowane jako administracja nierządowi, np. PIP podległa Sejmowi.
4) chroni interesy Skarbu Państwa,
5) uchwala projekt budżetu państwa,
6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
12) określa organizację i tryb swojej pracy.
USTAWA
z dnia 8 sierpnia 1996 r.
Konstytucja ustanawia dla RM kompetencje do określania organizacji i trybu swojej pracy, nie wymaga więc regulacji tej materii w drodze ustawy. Upoważnienie to powtarza również ustawa o RM w art. 2 ust. 3 – RM określa organizację i tryb swojej pracy w drodze regulaminu.
o Radzie Ministrów
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Rada Ministrów (Rząd) działa kolegialnie.
Art. 2.
1. Rada Ministrów, wykonując ustanowione dla niej w Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej i ustawach zadania i kompetencje, rozpatruje sprawy i podejmuje
rozstrzygnięcia na posiedzeniach.
2. Rada Ministrów może również rozstrzygać poszczególne sprawy w drodze korespondencyjnego
uzgodnienia stanowisk (drogą obiegową).
3. Organizację i tryb swojej pracy Rada Ministrów określa w regulaminie.
Ustawa podkreśla kolegialny charakter RM. Jednocześnie jednak kolegialne działanie RM podlega pewnej modyfikacji, nie zawsze musi być ono związane z odbywaniem przez nią posiedzeń. Poza posiedzeniami RM może rozstrzygać poszczególne sprawy w drodze korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk. (droga obiegowa).
Dwie formy działania:
· Na posiedzeniach formalnie zwołanych
· W drodze obiegowej
Przy czy ustawa nie wskazuje wyraźnie, które zagadnienia mają być rozstrzygane na posiedzeniach, a które mogą być załatwiane przez korespondencyjne uzgadnianie stanowisk. Mimo tego z przepisu z brzmienia art. 2 można wywnioskować, że to posiedzenia są podstawową formą działania RM, a droga obiegowa stanowi pewne uzupełnienie.
Posiedzenia RM zwołuje Prezes RM. Ustala on tez ich porządek i im przewodniczy. Przygotowanie posiedzeń rządu i ich obsługa należą do zadań sekretarza RM (przyjmowanie projektów dokumentów rządowych od wnioskodawców, opracowywanie protokołu ustaleń, przygotowywanie dokumentów rozpatrywanych przez RM, koordynowanie działalności legislacyjnej).
REG: Posiedzenia odbywają się w stałych terminach określonych przez Prezesa RM, przy obecności większości członków RM, rozstrzygnięcia zapadają w drodze uzgodnienia, a gdy jest to niemożliwe z inicjatywy przewodniczącego projekt może być poddany głosowaniu.
Posiedzenia te są niejawne, natomiast Prezes RM z własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM może zezwolić zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu w całości lub części oraz na udzielanie wyjaśnień.
Ustawa nakłada na RM obowiązek informowania opinii publicznej o przedmiocie posiedzenia oraz o podjętych rozstrzygnięciach. Oczywiście z wyłączeniem tych spraw, w stosunku do których Prezes RM zarządził tajność obrad.
REPREZENTACJA
Zgodnie z Konstytucją i ustawą o RM najważniejsza rola w tym zakresie przypada Prezesowi RM. Ustawa przewiduje jednak jeszcze inne możliwości reprezentowania RM i wyrażania stanowiska oraz składania oświadczeń w jej imieniu.
Np. przed Sejmem w sprawach rozpatrywanych z inicjatywy RM może ona być reprezentowana przez upoważnionego członka RM, obejmuje to składanie wszelkich oświadczeń woli w imieniu rządu.
Art. 9.
1. Członek Rady Ministrów, upoważniony przez Radę Ministrów, reprezentuje Rząd przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach rozpatrywanych z inicjatywy Rady Ministrów. W takim wypadku minister składa, po porozumieniu się z Prezesem Rady Ministrów, wszelkie oświadczenia w imieniu Rządu.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do reprezentowania Rządu w innych sprawach rozpatrywanych przez Sejm. W takim wypadku upoważnienia do reprezentowania Rządu może, w uzasadnionych wypadkach, udzielić ministrowi Prezes Rady Ministrów.
3. Prezes Rady Ministrów może, na wniosek ministra:
1) udzielić upoważnienia do reprezentowania Rządu przed Sejmem sekretarzowi stanu lub podsekretarzowi stanu w danym ministerstwie, pełnomocnikowi Rządu lub kierownikowi urzędu centralnego;
2) udzielić upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie, poza posiedzeniem plenarnym, innej osobie czynnej w danym dziale administracji rządowej.
Jest to bardzo szeroka możliwość ustanawiania przez Prezesa RM reprezentacji wobec ciał roboczych parlamentu. Niekoniecznie musi to być osoba na stanowisku kierowniczym, może to być każdy urzędnik.
Czynna w danym dziale administracji – zarówno szczebel centralny jak i terenowy.
Zastosowanie tych zasad również przed innymi organami
4. Zasady określone w ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do wszystkich innych sytuacji wymagających upoważnienia do reprezentowania Rządu przed innymi organami państwowymi, w szczególności przed Senatem Rzeczypospolitej Polskiej i Trybunałem Konstytucyjnym.
5. Zasady i tryb udzielania odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie regulują odrębne przepisy.
Każdy członek RM ma obowiązek reprezentowania w swoich wystąpieniach stanowiska zgodnego z ustaleniami przyjętymi przez RM.
Art. 8.
Członek Rady Ministrów reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z
ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów.
Pełnomocnik rządu
Art. 10.
1. Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika Rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom Rady Ministrów nie jest celowe.
Ustawa nie wskazuje ani na jego funkcje ani na cel ustanowienia. Są to najczęściej te sprawy, które choć mieszczą się w zakresie zainteresowania rządu to jednak mają charakter doraźny, bądź przejściowy i z tego względu nie jest celowe przekazywanie ich członkom RM.
2. Pełnomocnikiem Rządu może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym – wojewoda.
3. Pełnomocnika Rządu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
4. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej.
5. W celu sfinansowania działalności ustanowionego pełnomocnika Rządu, Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych, wynikającego z ustawy budżetowej.
Np. Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania. Pełnomocnik Rządu do Spraw Wprowadzenia Euro w Rzeczypospolitej Polskiej.
W myśl art. 147 Konstytucji składa się z
Art. 147.
1. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów. - OBLIGATORYJNIE
2. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów. - FAKULTATYWNIE
3. Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra.
4. W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów. (NP. PRZEWODNICZĄCY KOMITETU BADAŃ NAUKOWYCH, PRZEWODNICZĄCY KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ) W ten sposób ustawodawstwo zwykłe będzie stwarzać podstawy do faktycznego kreowania części składu rządu, z drugiej strony może się też zdarzyć, że w określonym czasie ustawy nie będą przewidywać w ogóle omawianej kategorii osób wchodzących w skład RM
PREZES RADY MINISTRÓW
Kluczowe miejsce w całej administracji centralnej.
· Z jednej strony jest Przewodniczącym RM
Zwołuje posiedzenia RM. Ustala ich porządek dzienny. Zaprasza na posiedzenia osoby nie będące członkami RM. Podpisuje akty podjęte przez RM.
Kieruje merytoryczną działalnością RM i tym samym jest kierownikiem odpowiedzialnym politycznie za efekty jej działania.
· Z drugiej samodzielnym organem administracji państwowej, wyposażonym w sferę własnych zadań i kompetencji.
Art. 148.
Prezes Rady Ministrów:
1. reprezentuje Radę Ministrów,
2. kieruje pracami Rady Ministrów,
3. wydaje rozporządzenia,
4. zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,
5. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,
art. 33 ustawy z 4 września 1997r. o działach administracji rządowej – może on wydawać nadzorowanym przez siebie centralnym organom administracji wiążące wytyczne i polecenia. Mogą one dotyczyć całokształtu działalności tych organów, za wyjątkiem rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.
6. sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,
...
kasialeg