GLWP - ppp41.pdf
(
395 KB
)
Pobierz
Przegl•d Polsko – Polonijny
Pórocznik
Nr 4, zeszyt 1
* * * * *
The Poland – Polonia Review
Half – yearly
No 4, Issue 1
Gorzów Wielkopolski 2012
Stowarzyszenie Naukowe „Polska w wiecie”
Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczynie w Londynie
przy wspópracy
Towarzystwa Mioników Polesia w Gorzowie Wlkp.
Redakcja: Eugeniusz Janua, Sylwia opato (sekretarz redakcji), Roman Nir
(zastpca
redaktora
naczelnego),
Krzysztof
Wasilewski
(redaktor
naczelny)
Rada
naukowa: Czesaw Bugdalski (Bielsko-Biaa), Andrzej Chodubski
(Gdask), Jolanta Chwastyk-Kowalczyk (Kielce), Kazimierz Dopieraa
(Pozna), Edmond Gogolewski (Lille), Wiesaw Hadkiewicz (Zielona
Góra) przewodniczcy, Eugeniusz S. Kruszewski (Kopenhaga), Piotr
Majer (Olsztyn), Anitta Maksymowicz (Zielona Góra), Joanna Ochocka
(Edmonton), Edward Olszewski (Lublin), Danuta Pitkowska (Nowy
Jork), Wiesawa Pitkowska-Stepaniak (Opole), Witold Pronobis
(Berlin), Joanna Pyat (Londyn), Marek Szczerbiski (Gorzów), Edward
Walewander (Lublin)
Redaktor techniczny: Bogumia Rychwalska
Opracowanie graficzne: Krzysztof Wikarski
Recenzenci:
Janusz Fary
Bernard Woltmann
Adres redakcji: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w wiecie”, ul. Krzywa 5,
66-400 Gorzów Wlkp., tel. +48 95 732 00 00 /+48 608 674 784, e-mail:
polskawswiecie@gmail.com
Periodyk wydano ze rodków finansowych przyznanych przez Senat RP
Copyright by Stowarzyszenie Naukowe „Polska w wiecie”
ISSN: 2083-3121
Skad i druk: S.I. „Warta” Gorzów Wielkopolski,
tel. +48 95 728 58 00; www.si-warta.pl
Norbert Wójtowicz
WSPÓPRACA „GRUPY LOGISTYCZNEGO WSPARCIA
PODZIEMIA” W STUTTGARCIE Z OPOZYCJ
NIEPODLEGOCIOW W POLSCE (1983–1989)
*
W opublikowanym w 2007 r. przez Instytut Pamici Narodowej tomie
dokumentów dotyczcych Solidarnoci Walczcej (SW) zamieszczona zostaa
sporzdzona 21 sierpnia 1987 r. interesujca „Notatka informacyjna na temat
treci instrukcji dla podziemnego ruchu oporu nagranej na kasety
magnetofonowe”. Wiadomo dotyczy faktu przesania kilka dni wczeniej przez
przedstawiciela SW w RFN Andrzeja Wirg
1
104 tam magnetofonowych, na
których nagrano dwikow wersj przygotowanego „przez Amerykanów”
podrcznika zatytuowanego
Ruch oporu
. Jest w nim zawarty instrukta
opracowany w trzech nastpujcych grupach tematycznych: „a. organizacja
i szkolenie grup podziemnych, b. dziaalno sabotaowa i terrorystyczna, c.
prowadzenie dziaa zbrojnych”. By przeznaczony dla dziaaczy, którzy „trwaj
w podziemiu i zamierzaj walczy z reymem”, a instrukcja miaa „umoliwi
zapoznanie si z metodami dziaalnoci wroga i wskaza moliwoci obrony
wasnej. Bronicy si korzysta zawsze z sympatii caego narodu, a jego dziaanie
w obronie podniesione jest do najwyszej cnoty”
2
. Powoujc si na Henryka
Piecucha
3
autorzy powiconego SW tomu wskazywali, e kasety te zostay
przewiezione z Niemiec przez Eugeniusza Jaroszewskiego, wspópracujcego od
1973 r. ze Sub Bezpieczestwa
4
. Podkrelali przy tym, e „jak si wydaje,
*
Referat wygoszony podczas Midzynarodowej Konferencji Naukowej „Polacy w Niemczech:
Przeszo, Teraniejszo, Przyszo” zorganizowanej w dniach 20 – 21 kwietnia 2012 r.
w Warszawie przez wiatow Rad Bada nad Poloni, Uniwersytet Kardynaa Stefana
Wyszyskiego w Warszawie i Muzeum Niepodlegoci w Warszawie.
1
Andrzej Wirga (ur. 1945) – polski ekonomista, dziaacz emigracyjny, od 1981 r. w Biurze
Zagranicznym NSZZ „Solidarno” w Bernie, od 1984 r. przedstawiciel Solidarnoci Walczcej
w Niemczech.
2
Notatka informacyjna z 21 sierpnia 1987 r. na temat treci instrukcji dla podziemnego ruchu
oporu nagranej na kasety magnetofonowe przekazane kierownictwu Solidarnoci Walczcej
przez Andrzeja Wirg, IPN BU 02203/100, k. 40–42; dokument zosta opublikowany w caoci
w: . Kamiski, W. Sawicki, G. Waligóra,
Solidarno Walczca
. Tom 1.
W oczach SB
,
Warszawa 2007, s. 392–393.
3
H. Piecuch,
Od Jaruzelskiego do Kwaniewskiego. Suby specjalne atakuj
, Warszawa 1996,
s. 490.
4
Wicej na temat dziaalnoci Eugeniusza Jaroszewskiego (ps. Pyta, Diodor, Eneasz) zob.: M.
Raczkowski,
„Najwaniejszy” agent w SW
, „Dolnolska Solidarno” (Wrocaw), nr 5 (273),
15 maja 2008, s. 6.
ostatecznie nie przekaza ich kierownictwu SW, lub te przekaza tylko jeden
komplet”, natomiast „z relacji dziaaczy SW wynika, i kasety te nie byy im
znane”
5
. W bezporedniej rozmowie jeden z redaktorów tomu wspomnia, e
wprawdzie kto z dziaaczy SW przypomina sobie o kasetach, ale niczego
bliszego na ten temat nie by w stanie powiedzie
6
.
Czym by wspomniany podrcznik
Ruch oporu
, skd si wzi i w jaki
sposób kasety z jego treci trafiy do kraju? Aby móc odpowiedzie na te
pytania naleaoby przenie si na drug pókule i cofn co poowy lat 70. XX
stulecia, kiedy to w Nowym Jorku rozpocz swoj dziaalno polityczn
Konstanty Zygfryd Hanff. Jak zauway Sawomir Cenckiewicz „Hanff jest
postaci bardzo tajemnicz”
7
i z pewnoci wiele faktów z jego ycia wymaga
wnikliwszej analizy. Sam Hanff wielokrotnie ubarwia i modyfikowa swój
yciorys, a jego oficjalna wersja zawarta zostaa w prawdopodobnie
niepublikowanym dokumencie
Prawdziwe oblicze Dra Hanffa
8
, a póniej
w opublikowanym w 1999 r. wywiadzie – rzece
Niesamowita historia jednego
ycia
9
. Problemem jest to, e jak zauway Cenckiewicz wspomnienia te
„z uwagi na ich skrajny subiektywizm, selektywno i skrótowo, niestety nie
wyjaniaj szeregu »tajemnic«”
10
.
Konstanty Zygfryd Hanff urodzi si 2 listopada 1926 r. jako modszy
syn Pawa i Marii zd. Gazabaow. Jak na przyszego polskiego dziaacza
politycznego byo to pochodzenie do oryginalne – ojciec by z pochodzenia
Niemcem z polskim obywatelstwem, a matka Ormiank z Rosji na paszporcie
nansenowskim
11
. Po rozstaniu si rodziców pocztkowo mieszka z matk
w Warszawie, a po wybuchu wojny od padziernika 1939 r. do marca 1943 r.
w Wilnie. Po wkroczeniu na te tereny Niemców zosta wywieziony na roboty, ale
po krótkim czasie udao mu si wykorzystujc w poowie niemieckie
pochodzenie uzyska zwolnienie. Wówczas na prob ojca przyby do
5
. Kamiski, W. Sawicki, G. Waligóra, dz. cyt., s. 392.
6
Informacja uzyskana od dr. ukasza Kamiskiego.
7
S. Cenckiewicz,
„Trylogia” o emigracji
, „Orze Biay” nr 1576/LX, s. 63; S. Cenckiewicz,
Posowie. U kresu ostatniego etapu. Emigracyjna dziaalno polityczna Tadeusza Katelbacha
,
w: T. Katelbach,
Spowied pokolenia
, Gdask 2001, s. 349.
8
Prawdziwe oblicze Dra Hanffa
, Kolekcja „Archiwum St. Gierata”, Instytut im. Józefa
Pisudskiego w Nowym Jorku (dalej IJPwNY); inna kopia tego dokumentu w: AIPN BU 0
2202/24/2, k. 83–87 z 564.
9
J. Grzesik-Grzenicki, K. Z. Hanff, Z. Rutkowski,
Niesamowita historia jednego ycia. Minister
rzdu emigracyjnego R.P. – ujawnia!
, Pozna 1999.
10
List Sawomira Cenckiewicza do Konstantego Zygfryda Hanffa z 31 padziernika 2000 r.
,
materiay nieuporzdkowane z Archiwum Organizacji i Redakcji „Wolna Polska” (dalej
AOiRWP)
11
Bya to powstaa w 1922 r. forma dokumentu tosamoci wydawanego uchodcom
i bezpastwowcom. Matka Hanffa dopiero w sierpniu 1939 r. miaa otrzyma obywatelstwo
polskie, cho z braku pienidzy na opaty zwizane z wyrobieniem potrzebnych dokumentów
nigdy do tego nie doszo.
290
Warszawy, a nastpnie wyjecha do Berlina, gdzie ksztaci si w szkole dla
tumaczy wojskowych jzyka polskiego i rosyjskiego. Po jej ukoczeniu zosta
zatrudniony w Wydziale Propagandy Dystryktu Warszawskiego, gdzie pracowa
od stycznia do marca 1944 r. Wysany na front wschodni dosta si do niewoli
sowieckiej
12
, skd w 1948 r. wróci do Polski. Zosta zwerbowany 11 listopada
1956 r. przez Sub Bezpieczestwa i przyj pseudonim „Karski”
13
. Od tego
momentu przez kilka lat by wspópracownikiem SB, cho z jego wypowiedzi
wynika, e „do 1962 r. wspópracuje z reymowym kontrwywiadem. Znów
wraca do starej koncepcji: znajomo wroga bdzie przydatna w przyszoci
i tym usprawiedliwia sam przed sob swoj wspóprac. Zaczyna niebezpieczn
gr. Niczym wrogowi nie pomóc, dowiedzie si jak najwicej i przygotowa
ucieczk z kraju. W 1957 r. wielokrotnie jedzi do RFN. Organizuje handel
zagraniczny Niemiec z PRL na fali ówczesnej odwily. Jednoczenie, w oczach
Bezpieki ma suy jako »przynta« dla zachodnich wywiadów. Dr
14
Hanff
rzeczywicie »apie« kontakt w Berlinie Zachodnim, lecz efekty s korzystne
jedynie dla Zachodu. Bezpieka jest umiejtnie wodzona za nos przez osiem lat,
nigdy nie zorientowaa si w podwójnej grze dra Hanffa i wreszcie po latach,
widzc nieskuteczno, zarzuca t wspóprac zupenie”
15
. W grudniu 1968 r.
zwróci si do wadz z podaniem o paszport na opuszczenie PRL i w sierpniu
1969 r. wyjecha z Polski. Bdc w Nowym Jorku rozpocz w poowie lat 70.
ub. stulecia wydawanie miesicznika i tworzy rodowisko polityczne, które
uywao nazwy Organizacja Bojowa „Wolna Polska”. W dziesit rocznic
powstania organizacji uzasadniajc potrzeb reaktywacji pisma Hanff
wspomina: „W roku 1975 rozpoczlimy nasz dziaalno dokumentujc j
dwujzycznym miesicznikiem, zwanym »Komunikaty z Pola Walki«. Nasze
materiay ukazyway si take w miesiczniku »Po Prostu«, wydawanym
i w duej mierze finansowanym przez nasz organizacj. Trwao to rok cay, a
do wyczerpania prywatnych funduszy. Nastpnie, w latach 1977–1980, nasze
materiay ukazyway si systematycznie na amach tygodnika »Czas«,
wydawanego w Winnipegu, a w roku 1979 take w »Gosie Polskim« w Toronto
12
Zgodnie z dokumentami, wystawionymi przez Prokuratur Rosyjskiej Federacji w latach 90. XX
wieku, Konstanty Zygfryd Hanff zosta 20 lutego 1945 r. wzity do niewoli. Dopiero 8 maja
1945 r. w czasie pobytu w sprawdzeniowo-filtracyjnym agrze nr 0334 zosta aresztowany,
a nastpnie osdzony i 26 listopada 1946 r. skazany przez sd specjalny na siedem lat
pozbawienia wolnoci. Status Hanffa w okresie midzy lutym a majem 1945 r. pozostaje
niewyjaniony; zob. dodatek:
Zdjcia, dokumenty, korespondencja,
w: J. Grzesik-Grzenicki, K.
Z. Hanff, Z. Rutkowski, dz. cyt.
13
Zob. AIPN Kr 00/9/6461; AIPN Kr 00/100/452.
14
W Stanach Zjednoczonych Hanff zacz posugiwa si uzyskanym w 1974 r. wtpliwym
tytuem doktora filozofii w dziedzinie nauk politycznych z okrelanego niekiedy jako „degree
mill” Sussex College of Technology; zob. Fotokopia dyplomu zamieszczona w dodatku:
Zdjcia,
dokumenty, korespondencja
, w: J. Grzesik-Grzenicki, K. Z. Hanff, Z. Rutkowski, dz. cyt.
15
Prawdziwe oblicze Dra Hanffa
, Kolekcja „Archiwum St. Gierata”, IJPwNY; inna kopia tego
dokumentu w: AIPN BU 0 2202/24/2, k. 83–87 z 564.
291
Plik z chomika:
Abifraim
Inne pliki z tego folderu:
GLWP - ksiazka.pdf
(4403 KB)
GLWP - ppp41.pdf
(395 KB)
Inne foldery tego chomika:
Andrzej Rusław Nowicki
Harcerstwo
Juliusz Nowina-Sokolnicki
Karolina Lanckorońska
Kościół katolicki
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin