ekonomia opracowane.doc

1. Co to jest ekonomia
Ekonomia jest nauka społeczną zajmującą się dokonywaniem wyborów dotyczących produkcji i dystrybucji dóbr i usług w świecie rzadkich czynników wytwórczych, inaczej: jest to nauka o tym, jak ludzie wykorzystują ograniczone zasoby w celu zaspokajania swoich nieograniczonych potrzeb.
Ekonomia – analizuje zmiany w całości gospodarki: tendencje cen, produkcji, bezrobocia. Z chwilą gdy te zjawiska zostaną zrozumiane pomaga w kształtowaniu polityki, za pomocą której RZĄDY mogą wywierać wpływ na całokształt gospodarki. Ekonomia jest nauką o dokonywaniu wyborów dotyczących gospodarczej sfery życia. Wybiera ją każdy człowiek, firma, rząd rodzina, społeczeństwo względu na posiadanie ograniczonej ilości pieniędzy i czasu, a nasze potrzeby są nieograniczone. Dlatego każdy człowiek musi decydować w jaki sposób wykorzystać to co ma, aby otrzymać jak najwięcej tego co chciałby mieć.
Nazwę ekonomia wprowadził Arystoteles – nauka o prawach rządzących gospodarstwem domowym. Oikos – dom, Nomos – prawo. Wyrażenie ekonomia społeczna oznacza procesy gospodarowania w skali społecznej i pojawiło się w XVII wieku. Wprowadził ją we Francji Autoiu de Montchretion (Monteskiusz) 1615 r.
E. polityczna = E. Społeczna.
2. Czy ekonomia jest nauka społeczną?
Ekonomia tkwi we wszystkich czynnościach, które wykonujemy. Jest motorem wszystkiego co dzieje się w naszym życiu. To czy kupujemy coś droższego czy tańszego lub w jaki sposób spędzimy wolny wieczór jest też ekonomią. Koszty alternatywne – kino, mecz, koszty pieniężne. Każdy człowiek dokonując w życiu wyborów kieruje się często nie zdając sobie z tego sprawy, ekonomią. To samo dotyczy całych społeczności, ochrony środowiska, problemu narkotyków czy znalezienia nowych miejsc pracy, to wszystko jest ekonomią.
Ekonomia to nauka społeczna zajmująca się dokonywaniem wyborów dotyczących produkcji i dystrybucji dóbr i usług w świecie rzadkich czynników wytwórczych, czyli jest to nauka o tym jak ludzie wykorzystują swoje ograniczone zasoby aby zaspokoić swoje nieograniczone potrzeby.
Dlatego właśnie uważam, że ekonomia jest nauką społeczną, gdyż dotyczy problemów oraz zagadnień społecznych.
3. Nauki pomocnicze w ekonomii.
Ekonomia graniczy z innymi ważnymi dyscyplinami akademickimi. Nauki polityczne, psychologia, socjologia i antropologia społeczna – sfera badań pokrywa się częściowo ze sfera badań ekonomii. Ekonomia czerpie również wiedzę z badań historycznych. Również statystyka ma swoje powiązania z ekonomią – matematyczne metody rachunku prawdopodobieństwa i statystyki znajdują największe zastosowania w ekonomii. Kalendarium aż roi się od różnego rodzaju szczytów gospodarczych spraw legislacji podatkowej, dlatego tak ważne jest aby każdy polityk miał u swojego boku specjalistów od ekonomii. Stwarzają oni gwarancję, ze kierując się instynktem politycznym nie sprowadzą kraju na manowce. Ekonomia czerpie też z takich nauk, jak: historia gospodarcza, ekonomiki branżowe, towaroznawstwo, geografia społeczna. (4/5 laureatów nagrody Nobla, są to ekonomiści z zacięciem ilościowym.
4. W jakim celu teoria ekonomii posługuje się modelami?
W badaniach nad zależnością i problematyką ekonomii ma się doczynienia ze stałym przeplataniem się modeli i faktów empirycznych. Dane / fakty empiryczne są niezbędne z dwóch powodów:
Ujawniają one zależności, które powinniśmy wytłumaczyć
Po stworzeniu teorii można się nimi posłużyć w celu weryfikacji hipotezy.
Modele są prostym, czasem matematycznym przedstawieniem bardziej złożonej rzeczywistości. Mogą być jakościowe lub ilościowe, w postaci opisowej, sformalizowanej, równań matematycznych, układów dwuwymiarowych lub schematów. Przykład: ekonomiści budowali modele procesów inflacji, mające uwzględnić siły wywierające wpływ na przebieg inflacji w czasie.
5. Podział na makro i mikro ekonomie:
Makroekonomia – koncentruje się na funkcjonowaniu gospodarki jako całości. Podstawowymi problemami, których dotyczy makroekonomia są: inflacja – czyli utrzymujący się wzrost cen, bezrobocie – czyli zagadnienia związane z niemożnością znalezienia pracy przez ludzi chcących i mogących pracować, wzrost gospodarczy czyli rozwój gospodarczy dzięki, któremu podnosi się stopa życiowa ludzi żyjących w danej gospodarce. W ramach posiadanych środków państwo może zapewnić świadczenia społeczne takie jak np. służba zdrowia.
Makro i mikroekonomia to dwa sposoby analizy wykorzystywane są w nauce. Przedmiotem zainteresowania jest to samo, jednak różne są sposoby analizy.
Mikroekonomia - koncentruje się na decyzjach podejmowanych przez poszczególne podmioty gospodarujące (gospodarstw domowe, firmy i rząd) oraz na poszczególnych rynkach (czynników wytwórczych i produktów). Dla uproszczenia analizy, może ona pomijać różnorodne współzależności występujące w gospodarce. Mikroekonomia zajmuje się zachowaniem poszczególnych cen i ilości – odpowiada na pytanie ile wzrosną ceny zboża, gdy ceny bawełny spadają. Zajmuje się złożonym systemem wzajemnych zależności, znanych pod nazwa mechanizmu rynkowego.
6. Proces transformacji systemowej w Polsce.
Transformacja systemowa to proces zmian dotyczących procesów politycznych, gospodarczych i społecznych, zmian stosunków własnościowych i reprywatyzacji.
W latach 1944 – 1989 w Polsce panowała gospodarka centralnie planowana.
- system monocentryczny: charakteryzował się monopolem władzy politycznej, dominacją własności państwa, monopolem handlu zagranicznego.
- decydowanie o stanowiskach przez aparat partyjny
- brak rynku, centralne planowanie, jako narzędzie oddziaływania państwa na gospodarkę
- mechanizm finansowy nie był aktywny (pieniądz wyprzedzał towar)
TYPOLOGIA LAT 1945 - 1989
1945-1948r – gospodarka sterowana przez Centralny Urząd Planowania (CUP)
1948-1955r – monopol władzy politycznej: władzy państwowej, okres planu sześcioletniego.
1956-1970r – system centralnego planowania, początek gospodarki radzieckiej (Gomółka), limity funduszu płac
1971-1980r – powstaje zadłużenie państwa (Gierek)
1981-1989r – początek transformacji systemowej, wczesny okres przejścia z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej.
1990 – początek okresu przejścia z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej – transformacja systemowa i ustrojowa.
Zmiany w gospodarce:
Uwolnienie cech rynkowych, wprowadzenie restrykcyjnej polityki płac, polityki budżetowej (Bank Centralny), wprowadzenie restrykcyjnej polityki fiskalnej, wymiana waluty złotego na obce, od 19992 roku rozpoczął się wzrost PKB i spadek inflacji. Wiele z tych zmian trwa do dziś, np. przebudowa stosunków własnościowych (prywatyzacja i reprywatyzacja).
Proces transformacji musi dotyczyć jednocześnie trzech układów:
- układu politycznego – przejście z systemu władzy monopartyjnej do wielopartyjnej. Obecnie jest około 190 partii.
- układ gospodarczy – najtrudniejszy do zmian, struktura jest bardzo rozbudowana. Gospodarkę dzielimy na trzy sektory: rolnictwo, przemysł, usługi.
Układ społeczno– kulturalny.
Instytucje będące barometrem aktywności gospodarczej: giełda, BCC, izby gospodarcze, partie polityczne, polskie towarzystwa ekonomiczne, instytucje infrastruktury rynkowej.
7. Problem budowy gospodarki rynkowej
Gospodarka rynkowa charakteryzuje się dominacją prywatnej własności i wolnością wyboru w podejmowaniu wszelkich decyzji dotyczących działalności gospodarczej oraz kierowania się własnym interesem podczas podejmowania tych decyzji. Mechanizm cenowy prowadzi do alokacji czynników wytwórczych oraz produktów i dystrybucji dochodów właścicieli czynników przy bardzo ograniczonej interwencji w procesy gospodarcze. Odpowiedź na pytania: co?, jak?, dla kogo? wyznaczana jest przez system cen, rynków, zysków i strat, bodźców i nagród. Przedsiębiorstwa wytwarzające towary, przynoszące zyski (co?), przy użyciu najniższych kosztów produkcji (jak?), a konsumpcja ludzi wynika z ich decyzji o sposobie wydatkowania płac i dochodów (dla kogo?).
Gospodarką rynkową zarządzają konsumenci oraz technika i technologie. Rząd ustala „reguły ruchu” i spełnia trzy funkcje:
Funkcja efektywności – to wysiłki na rzecz skorygowania ułomności rynku np. monopol·
Funkcja sprawiedliwości również i równości – wykorzystuje techniki· takie jak redystrybucja odzwierciedlająca troskę społeczeństwa o ubogich / upośledzonych.
Funkcja równości – zmierza do redukowania szczytów i dolin cyklu· gospodarczego poprzez nie zmniejszanie bezrobocia i inflacji oraz planowania wzrostu gospodarczego.
8. Cechy gospodarki planowanej
Gospodarka planowana to gospodarka nakazowa, gdzie decyzje dotyczące co?, jak?, dla kogo? Zapadają w centralnym urzędzie planowania. Żadna gospodarka nie opiera się wyłącznie na nakazach, ale szeroki zakres planowania występuje jeszcze w Europie CE. Współczesne gospodarki zachodnie są gospodarkami mieszanymi, opierającymi się głównie na mechanizmach rynku, ale jednocześnie ze znaczącym interwencjonizmem państwa. Optymalny zakres interwencji państwa pozostaje przedmiotem kontrowersji. Gospodarka nakazowa, gdzie wszystkie decyzje o produkcji i podziale podejmuje władza może mieć charakter dyktatorski lub demokratyczny:.
9. Gospodarka centralnie planowana a gospodarka rynkowa.
W gospodarkach centralnie kierowanych w przeciwieństwie do gospodarek rynkowych, o wykorzystaniu czynników wytwórczych, sposobach wymiany i możliwościach konsumpcyjnych decydują rządy a nie poszczególne osoby. Ale i w tym przypadku nie można dać przykładu gospodarki kierowanej (planowanej) całkowicie centralnie.
10. Teoria ekonomii a polityka gospodarcza.
Ekonomia postępuje tak jak każda nauka ewolucyjna – przygląda się danym, formułuje hipotezy oraz je weryfikuje. Dochodzi do niełatwego nieraz do ustalenia w jaki sposób funkcjonuje gospodarka. Aby zrozumieć jak funkcjonuje gospodarka, potrzebujemy zarówno teorii jak i faktów. Teoria mówi, jakich faktów musimy szukać w celu uzyskania odpowiedzi na przedstawione zagadnienia. Nie ma żadnego pożytku z faktów, kiedy nie porządkuje ich teoria i wice wersa – teoria nie poparta faktami staje się nie uzasadnionym niczym stwierdzeniem. Teoria ekonomii formułuje najogólniejsze prawa rządzące ekonomią, związane z procesem wytworzenia, podziału, dystrybucji. Z jej zasad korzysta polityka gospodarcza wywierająca wpływ na rzeczywistość, gospodarkę, życie społeczne.
11. Reforma Centrum.
Zapoczątkowana w 1995 roku. Administracja centralna jest obiektem działań reformatorskich. Ich celem jest przebudowa organizacyjna i funkcjonalna aparatu administracyjnego. Przeprowadzenie reformy jest rozłożone w czasie.
Pierwszym elementem jest:
Określenie struktury i zasad działania Rady Ministrów oraz pozycji i roli prezesa RM, likwidacji URM i utworzenia kancelarii premiera
Ustanowienie urzędu Ministra Administracji i Spraw Wewnętrznych
UOP został oddany bezpośredniemu zwierzchnictwu prezesa Rady Ministrów
Drugim elementem jest przebudowa resortów gospodarczych, obejmuje utworzenie resortu ministra skarbu państwa oraz powołanie agencji ds. Restrukturyzacji (przy równoczesnym zniesieniu Urzędu Ministra Przekształceń Własnościowych), powołanie w miejsce dotychczasowych urzędów Ministrów Przemysłu i Handlu, Współpracy Gospodarki z Zagranicą, Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa – ministra Gospodarki. Sprawy dotyczące budownictwa przejmuje nowo powstały urząd ds. Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Stworzenie rządowego centrum Badań Strategicznych, zniesienie Centralnego Urzędu Planowania.
Trzecim elementem jest utworzenie Komitetu Integracji Europejskiej, jako organu koordynującego proces wstąpienia RP do unii Europejskiej. Stworzenie Rządowego Centrum badań Strategicznych, zniesienie Centralnego Urzędu Planowania.
Czwartym elementem są zmiany w zakresie funkcjonowania ministerstwa finansów oraz wojewodów, a także przekształcanie Urzędu Antymonopolowego w Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Reforma została wprowadzona pakietem jedenastu ustaw.
12. Polityka gospodarcza.
Kraje o gospodarce rynkowej bywają niekiedy trapione ułomnościami rynku, np. monopolu, wpływa efektów zewnętrznych. Są one narażone na powtarzające się periodycznie eksplozje inflacji, bezrobocia, podziału dochodów. Współczesne gospodarki są mieszaniną działania rynków oraz „widzialnej ręki” (podatki, regulacje państw). W gospodarce bardzo duża zależy od rządu, ustala on „reguły ruchu”. Jest ich trzy. Działania państwa dotyczą:
Efektywność – skorygowanie ułomności rynku
Sprawiedliwości – troska o ubogich i upośledzonych
Polityka stabilizacji – zmniejszenie bezrobocia i inflacji oraz promowanie wzrostu gospodarczego.
Państwo sprawuje makroekonomiczną funkcje strażnika stabilności gospodarczej – steruje rynkiem poprzez swoje programy podatkowe, wydatków oraz inne regulacje. Ważną rolą rządów jest wykorzystywanie ich uprawnień w zakresie polityki fiskalnej i monetarnej w celu wygładzania „szczytów” i „zapadlin” cyklu koniunkturalnego.
13. Ekonomia pozytywna i ekonomia normatywna
Ekonomia pozytywna – jest stosowana przez ekonomistów, którzy efekty swojej pracy przedstawiają wyłącznie jako zdarzenie gospodarcze, prezentują dane empiryczne, budują teorie ale niczego nie wartościują, czyli nie oceniają co jest dobre a co złe i nikogo nie pouczają co należy zrobić aby zaradzić różnym trudnościom.
Ekonomia normatywna - różni się tym, że ekonomiści dokonują ocen: głoszą co jest słuszne a co nie, jak być powinno a czego uniknąć należy. Ekonomia normatywna formułuje zalecenia dotyczące tego co powinno się czynić w gospodarce. Ponadto podsuwane są cele, które przez ekonomistów uważane są za słuszne.
Oba rodzaje ekonomii powinny być oddzielone od siebie w stopniu najbardziej możliwym.
14. Główne cechy rozwiniętych gospodarek rynkowych.
W gospodarkach rynkowych kwestie: co? Jaki? I dla kogo? Rozstrzygane są przez mechanizm rynkowy. Rynek ma swoje ułomności, np. brak doskonałej konkurencji czy tez wystąpienie efektów zewnętrznych. Gospodarki te charakteryzują się dominacją prywatnej własności i wolnością wyboru w podejmowaniu decyzji dotyczących działalności gospodarczej oraz kierowaniem się własnym interesem podczas podejmowania tych decyzji. Mechanizm cenowy prowadzi do alokacji (decyzji określającej sposób użycia danych, zasobów, środków) czynników wytwórczych oraz produktów i dystrybucji dochodów właścicieli czynników przy bardzo ograniczonej interwencji rządu w procesy gospodarcze.
Własność prywatna
Konkurencja (wzajemne oddziaływanie na siebie podmiotów biorących udział w grze rynkowej)
Rynek kapitałowy (towarem jest pieniądz)
Stabilny pieniądz
System podatkowy (główne narzędzie oddziaływania na gospodarkę, przez państwo)
Wolny handel
15. Rachunek produktu narodowego
Produkt narodowy PN – jest to całkowita wartość wszystkich dóbr i usług wyprodukowanych w gospodarce w danym okresie. Wyróżniamy produkt narodowy brutto – PNB – skorygowany o wartość amortyzacji WA daje produkt krajowy netto PKN, a ten zaś pomniejszony o podatki pośrednie PP daje dochód narodowy DN
((PNB – WA =PNN) –PP =DN)
16. Model Leontiefa.
Narzędziem prezentacji produktu jest tablica przepływów międzywęzłowych (Lentiefa). Jej idea sprowadza się do tego, iż całość gospodarki jest dzielona na okrężną liczbę działów, gałęzi, sekcji. Pokazany jest proces wymiany między tymi działami oraz proces powstawania produktu globalnego, produktu finalnego i tym samym – dochodu narodowego i produktu krajowego brutto. Realne procesy zachodzące w gospodarce narodowej Leontief opisuje wg schematu: przedsiębiorcy kupują i sprzedają między sobą produkty, przy czym sprzedaż jednej produkcji jest podstawowym nakładem dla innej. Przedstawiając te wymiany za pomocą tablicy o podwójnym wejściu, Leontief stworzył prawdziwa makietę nowoczesnej gospodarki pokazującej wewnętrzne zależności między różnymi gałęziami gospodarki rynkowej.
17. Bilans płatniczy a PKB (produkt krajowy brutto)
Bilans płatniczy: jest to rachunek obejmujący całość obrotów towarów, usług i operacji finansowych przeprowadzonych w danym okresie między krajem a zagranicą.
transakcje bieżące (towary i usługi),
rachunek prywatnych transakcji kapitałowych (bezpośrednie inwestycje, obligacje),
transakcje,
oficjalne rezerwy (zmiana aktywów krajowych i zagranicznych) banku centralnego,
rezerwy złota i walut zagranicznych
kredyty
Produkt krajowy brutto – PKB – przedstawia wartość dóbr i usług wyprodukowanych w geograficznych granicach państwa w danym czasie i oznacza dochody obywateli tego państwa i cudzoziemców zatrudniających swoje czynniki produkcji w tym kraju.
18. Bilans płatniczy a bilans handlowy
Bilans płatniczy: jest to rachunek obejmujący całość obrotów towarów, usług i operacji finansowych przeprowadzonych w danym okresie między krajem a zagranicą.
transakcje bieżące (towary i usługi),
transakcje bieżące (towary i usługi),
rachunek prywatnych transakcji kapitałowych (bezpośrednie inwestycje, obligacje),
transakcje,
oficjalne rezerwy (zmiana aktywów krajowych i zagranicznych) banku centralnego,
rezerwy złota i walut zagranicznych
kredyty
Bilans handlowy: jest to rachunek zestawiający import i eksport w danym okresie. Jego celem jest wywołanie salda. Głównym źródłem danych do bilansu handlowego są statystyki celne, których zaletą jest to, że dostarczają częstych i szybkich informacji.
19. Instrument oddziaływania państwa na gospodarkę
Istnieje wiele możliwości oddziaływania państwa na gospodarkę:
- aktywny wpływa na przebieg koniunktury za pomocą wydatków z budżetu: (ogólnopaństwowe – obrona i administracja, ogólnospołeczne – kultura i oświata). Państwo nakręcając koniunkturę poprzez powiększanie wydatków z budżetu, świadomie powiększa tzw. dług publiczny, który z kolei wywołuje tzw. lukę w budżecie.
- za pomocą polityki podatkowej – jest ona zarazem ważnym elementem oddziaływania państwa na poziom konsumpcji i strumień inwestycji, z drugiej strony jest głównym źródłem dochodów państwa.
- za pomocą polityki inwestycji publicznych.
20. Przyczyny, cele i zakres oddziaływania państwa na gospodarkę
Kryzys w latach 1929 – 1933 wyraźnie uzmysłowił konieczność podjęcia aktywnej polityki antykryzysowej.
Nurt neokeynesowski - zakłada istotny wpływ państwa na kształtowanie przebiegu cyklu koniunkturalnego i na zamiany struktury gospodarczej i sfery wzmożonej polityką fiskalną względem dochodów i wydatków.
Nurt neoliberalny – zakłada oddziaływanie monetarne, przez regulacje podziału pieniądza, przeciwstawia się zbyt szczegółowiej ingerencji państwa. Wraz ze wzrostem technicznym i technologicznym pewne gałęzie przezywają kryzys. Rośnie bezrobocie ?(alokacja). Państwo musi dbać o równowagę jednej i drugiej teorii (stabilizacja). Kwestia podziału zależna jest od tego kto rządzi. CELE interwencjonizmu można umownie podzielić na krótkie i długoterminowe (bezrobocie, inflacja, wahania koniunkturalne, nierównowaga bilansu płatniczego oraz regulowanie stopy wzrostu w gospodarce, zmiany strukturalne w gospodarce – rolnictwo i przemysł). Zakres może być zależny od potrzeb. Wiadomo, że nie jest to ingerencja ale jednocześnie wpływ na zmiany.
21. Polityka gospodarcza i jej podstawowe narzędzia.
Polityka gospodarcza (ekonomiczna) – jest to działalność zmierzająca do określenia celów społeczno – gospodarczych oraz ich realizacji za pomocą metod wynikających z zasady racjonalnego gospodarowania.
22. Polityka fiskalna
Polityka fiskalna państwa jest związana z rolą budżetu w gospodarce. Istotne są tu następujące zagadnienia:
zrównoważenia budżetu, deficyt lub nadwyżka
wielkość budżetu
struktura dochodów
struktura wydatków
Dochody budżetu to: płace, zyski, dochody rządowe import.
Wydatki budżetu to: konsumpcja, inwestycje, wydatki rządowe i eksport
Jeśli dochody równe są wydatkom to jest zrównoważenie budżetu. Przy nadwyżce budżetowej, przy zrównoważonym bilansie handlu zagranicznego inwestycje wyrównują się z oszczędnościami plus nadwyżka budżetowa.
Deficyt budżetowy: oznacza, że oszczędności musiały pokryć nie tylko inwestycje, ale i deficyt budżetowy. Deficyt budżetowy uzupełnia inwestycje w przypadku zbyt dużych oszczędności i nie dopuszcza do ograniczenia globalnego popytu oraz produktu krajowego brutto. Rozróżnia się deficyt budżetowy strukturalny i deficyt cykliczny.
Deficyt budżetowy strukturalny: jest to taki deficyt, który powstał w celu realizacji wysokiej stopy zatrudnienia.
Deficyt cykliczny – to deficyt stworzony przez recesje gospodarczą, powodująca obniżenie dochodów państwa, wywołaną zmniejszenie wpływów podatkowych ze względu na kurczący się produkt krajowy brutto, a jednocześnie zwiększenie się wydatków na zasiłki dla bezrobotnych.
23. Polityka pieniężna.
POLITYKA FISKALNA –Istota polityki pieniężnej polega na zwiększeniu lub zmniejszeniu podaży pieniądza oraz na podnoszeniu lub obniżeniu stopy procentowej. Zwiększenie podaży pieniądza i obniżenie stopy procentowej doprowadza do zwiększenia inwestycji globalnego popytu, zatrudnienia i wzrostu PKB. Ograniczenie podaży pieniądza , podwyższenie stopy procentowej, zapobiega nadmiernemu wzrostowi globalnego popytu, który dochodząc do granic zwiększenia globalnej podaży może wywołać inflacje tj. wzrost cen.
Politykę finansowa koordynuje Bank Centralny. Prowadzi on emisje pieniądza dostosowanego do wzrostu podaży dóbr i usług w cenach rynkowych z uwzględnieniem szybkości obiegu pieniądza. Bank Centralny wywiera wpływa na wysokość stopy oprocentowania kredytów udzielanych przedsiębiorstwom poprzez banki komercyjne.
24. Czynniki wzrostu gospodarczego: praca, kapitał, postęp techniczny
Praca – czas zużytkowany przez pracowników na produkcje dóbr, przedsiębiorstwa dążą do skrócenia czasu produkcji co pozwoli w danym okresie czasu wyprodukować więcej dóbr – wzrosną więc obroty.
Kapitał – są to dobra trwałe wytworzone przez gospodarkę, po to by wytworzyć inne dobra:
Budynki, narzędzia i inne produkty znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorstw. Każda firma dąży do powiększenie swojego kapitału
Postęp techniczny – większość firm jest zainteresowana inwestowaniem coraz to nowsze technologie. Pozwala to produkować wydajniej, szybciej o większej jakości i trwałości. Wszystkie powyższe czynniki przyczyniają się do wzrostu gospodarczego przedsiębiorstwa.
25. Mierzenie wzrostu gospodarczego.
Wzrost gospodarczy polega na zwiększeniu się możliwości produkcyjnych gospodarki, zależy od tempa zdobywania i rozwijania nowych technologii. . firmy zakupują dobra kapitałowe (produkty wykorzystywane do produkcji innych dóbr i usług) aby zwiększyć konsumpcje w przyszłości. Wzrost mierzy się porównując konsumpcje z produkcją dóbr kapitałowych i przedstawia na wykresie. Jeżeli społeczeństwo chce podnieść stopę życiową to ogranicza konsumpcje, czyli ich produkcje i inwestuje w produkcje dóbr kapitałowych.
26. Funkcje produkcji.
Funkcje produkcji - pokazują zależność między czynnikami produkcyjnymi wykorzystywanymi w procesie produkcyjnym, a produktami otrzymanymi jako produkt tego procesu. Funkcja produkcji wyraża zależność między nakładami a wykonawstwem:
Q = f (L,C)
Q – produkcja wytworzona za pomocą L i C
L - liczba zatrudnionych
C – nakład kapitału np. w maszynach
F – ogólna zależność pomiędzy Q a L i C
27. Pojęcie i charakter wahań w gospodarce.
Cykl koniunkturalny przejawia się okresowymi i w miarę regularnymi wahaniami produkcji i zatrudnienia czynników wytwórczych. Początek cyklu to okres, gdzie wielkość produkcji osiąga najniższy poziom, potem produkcja wzrasta aż do osiągnięcia boomu, po którym koniunktura się załamuje.
Depresja – to faza w której gospodarka osiąga najniższy poziom produkcji
Ożywienie – to faza, w której wielkość produkcji rośnie
Boom – to faza, w której gospodarka osiąga najwyższy poziom produkcji
Recesja – to faza, w której wielkość produkcji maleje.

Wielkość produktu to rośnie to znowu maleje. Punkt A pokazuje depresję, po przekroczeniu której od punktu B rozpoczyna się faza ożywienia trwająca do momentu aż produkcja osiągnie poziom w punkcie C. W tym punkcie gospodarka osiąga boom, a po nim – w punkcie D - zaczyna się recesja, prowadząca do depresji w punkcie E. Od tego punktu zaczyna się nowy cykl. Odrzucenie skrajnych wielkości produkcji osiąganych poprzez gospodarkę, w czasie przechodzenia przez cykl pozwala wykreślić linię – trend rozwoju gospodarki. Jest on rosnący, gdyż rośnie potencjał wytwórczy gospodarki.
28. Rynek pieniężny. Funkcja pieniądza.
Łacińskie słowo pecunia (pieniądz) pochodzi od słowa bydło z czego można wyciągnąć prosty wniosek, że pieniądzem było bydło. Pierwotną postacie pieniądza gotówkowego było złoto, najpierw sztaby a następnie monety. Pieniądz gotówkowy stał się typowym pieniądzem papierowym. Pieniądz papierowy występuje w postaci biletów bankowych (dla większych jednostek pieniężnych) oraz metalowego bilonu (dla mniejszych jednostek pieniężnych). Drugą forma pieniądza w ujęciu standardowym są depozyty bankowe uruchamiane czekami. Ta część pieniądza nazywa się pieniądzem bezgotówkowym. Pieniądz bezgotówkowy, stanowi zapisy na rachunkach czekowych w bankach handlowych jest emitowany właśnie przez te banki.
Pieniądz jako miernik wartości - pozwala ustalić ile jest warte, jaka przedstawia wartość liczbową w jednostce pieniędzy.·
Pieniądz jako środek wymiany – pozwala wymienić towar na pieniądze,· co ułatwiło handel, gdyż wymiana barterowa sprawiła wiele trudności.
Pieniądz jako środek płatniczy – wykorzystywany jest w momencie transakcji wybiegających w przyszłość, np. dom, samochód.·
Pieniądz jako środek tezauryzacji (oszczędności) – występuje w· momencie, gdy ludzie nie konsumują całego swego dochodu, lecz gromadzą pieniądze, które pozwalają im na zakup dóbr w przyszłości.
29. Bank centralny. Polityka monetarna.
Bank centralny - jest naczelnym bankiem w całym systemie bankowym. Jest on najczęściej bankiem państwowym i w swojej działalności realizuje politykę gospodarczą państwa jako całości. W gospodarce spełnia pięć podstawowych funkcji:
Emitowanie banknotów – z tego względu jest nazywany bankiem emisyjnym. Emitując pieniądz gotówkowy - ma w tym względzie wyłączność – reguluje ilość pieniądza w obiegu rynkowym.
Pełni rolę banku banków – wpływa na działalność wszystkich banków w kraju. Oznacza to, że prowadzi on rachunki innych banków i udziela im pożyczek.
Prowadzi obsługę skarbu państwa - która polega na prowadzeniu rachunków rządowych i przeprowadzaniu w imieniu rządu operacji finansowych w kraju i za granicą, a także na udzielaniu rządowi pożyczek, oczywiście na określonych warunkach.
Pełni rolę centrum walutowego kraju – z tego względu decyduje on o zapasach złota i walut zagranicznych, czyli pieniędzy innych krajów, a ponadto przeprowadza operacje interwencyjne w obronie kursu waluty krajowej.
Bank centralny określa warunki funkcjonowania rynków finansowych, czyli wpływa na podaż funduszy kredytowych i popyt na nie. Inaczej mówiąc, bank centralny wpływa na ceny i rozmiary kredytów, a określa to wielkość podaży pieniądza. W ten sposób bank dąży do takiego ustawienia gospodarki, aby osiągnęła produkcje przy pełnym zatrudnieniu czynników wytwórczych i bez inflacji.
Polityka monetarna i jej narzędzia:
Operacje otwartego rynku – polegają na zakupie i sprzedaży papierów· wartościowych bankom i szerokiej publiczności. Kupując na otwartym rynku papiery wartościowe bank centralny przyczynia się do zwiększenia rezerw w bankach i ilości pieniądza w obiegu. Prowadzi to do wzrostu podaży pieniądza, obniżając jednocześnie stopę procentową. Sprzedaż na otwartym rynku prowadzi do przeciwnych rezultatów.
Wyznaczenie stopy rezerw obowiązkowych – wyznaczenie tej stopy· wyznacza jednocześnie wielkość kredytów udzielanych przez banki. Jeżeli stopa rezerw rośnie, to większa część depozytów musi pozostawać w skarbcu jako rezerwa obowiązkowa. Obniżenie stopy rezerw obowiązkowych zwiększa ilość kredytów udzielanych przez banki, co sprawia, że podaż pieniądza w gospodarce rośnie.
Określenie stopy redyskontowej – ceną za kredyty zaciągane w banku· centralnym jest stopa procentowa, nosząca nazwę stopy redyskontowej. Niższa stopa umożliwia łatwiejsze zaciąganie kredytów przez banki, zwiększa to ilość zaciąganych kredytów.
30. Ilościowa teoria pieniądza.
Teoria wg której wartość pieniądza i poziom cen towarów są funkcja ilościową pieniądza. Teorię tą sformułował profesor uniwersytetu Yale – Irving Fisher (ilość pieniądza dostępnego w gospodarce ma bezpośredni wpływa na ogólny poziom cen).
MV = PT
M – ilość pieniądza
V – szybkość krążenia pieniądza w gospodarce
P – ogólny poziom cen
T – całkowita liczba transakcji w gospodarce.
W XX wieku ekonomista Irving Fisher przedstawił udoskonalona formę tzw. ilościowej
teorii pieniądza, pokazującą, iż ilość pieniądza w obiegu (M) pomnożona przez szybkość jego obiegu (U) równa się poziomowi wskaźnika poziomu cen (P) pomnożonemu przez realny produkt narodowy brutto. M * U = P * T.
Współczesna teoria przyjmuje, że zarówno (U) jaki (T) mogą ulegać zmianom, ale w sposób stały i dający się przewidzieć.. mianowicie (U) może ulegać zmianie pod wpływem stopy procentowej, ponieważ przy wysokiej stopie staramy się zmniejszyć nasz portfel gotówkowy, co w krótkim czasie zwiększa szybkość obiegu pieniądza.
Milton Friedma – przekształcił i doskonalił teorię ilościową pieniądza:
- rozszerzył definicję pieniądza, jako tymczasowego pomieszczenia siły nabywczej
- uznał, że ludzie chcą trzymać odpowiednią ilość pieniądza przez określony czas.
- Potraktował popyt na pieniądz jako część portfela aktywów, składającego się z aktywów finansowych i fizycznych.
J.M. Keynes oraz M. Kacecki - traktują pieniądz jako towar, na który istnieje określony popyt i podaż. Pieniądz stanowi współzależną część całej gospodarki i w żadnym wypadku zmiany w jego popycie i podaży nie mogą być neutralne dla całej gospodarki. Może być wykorzystywany jako narzędzie polityki gospodarczej.
31. Budżet i polityka fiskalna państwa.
Zasadniczym celem polityki fiskalnej (od łac. fiscus – skarb państwa) powinno być zapewnienie pełnego zatrudnienia i zapobiegania inflacji przez odpowiednie regulowanie całości wydatków krajowych (budżetu, ludności i podmiotów gospodarczych). Ten zasadniczy cel polityki fiskalnej realizowany jest swoistymi metodami i środkami redystrybucyjnymi, alokacyjnymi i stabilizacyjnymi finansów publicznych. W ramach redystrybucji budżetowej narzędzia polityki finansowej służą do korygowania w ramach społeczeństwa podziału dochodów, powstałych pierwotnie w wyniku gry rynkowej. Zadania alokacyjne polegają na rozdziale czynników produkcji miedzy różne cele. Szczupłość istniejących zasobów pieniężnych skłania państwo do dbania w interesie ogółu o to, by alokacja była efektywna. Dlatego poprzez podatki, opłaty, cła, ubezpieczenia społeczne i pożyczki wewnętrzne publicznoprawne przejmują część dochodów bieżących różnych podmiotów gospodarczych, które następnie kierowane są na utrzymanie całej sfery publicznej, umożliwiając podniesienie poziomu ogólnego dobrobyt. Głównymi narzędziami polityki finansowej państwa są przede wszystkim instrumenty podatkowe, wykorzystanie konstrukcji podatkowych do popierania lub ograniczania takich czy innych przejawów działalności gospodarczej. Istnieje konieczność koordynacji polityki finansowej – rozumianej jako instrumentarium finansowe z politykami szczegółowymi: rolna, społeczna, przemysłową, handlu, zagraniczną itp.
32. Budżet i jego funkcje.
Stosunkowo najstarsze są polityczne funkcje budżetu – związane z tym, iż w porządku prawnym współczesnych państw demokratycznych przyjęto konstytucyjną zasadę, że zgoda organów przedstawicielskich na pobieranie dochodów i dokonywanie wydatków przez rząd jest ograniczona do roku – i musi być corocznie powtarzana. Uprawnienia budżetowe parlamentu mają swoje źródło w teorii trój podziału władzy.
Budżet zawierający dochody i wydatki związku publiczno – prawnego spełnia tez funkcje ekonomiczne (skarbowe).
Celem budżetu jest gromadzenie zasobów pieniężnych, niezbędnych do finansowania zadań państwa, czy gminy. Daniny publiczne (cła, podatki itp.) pobierane są przez związki publiczno – prawne.
Budżet państwa, który nie jest w stanie finansować minimum egzystencji państwa nie wypełnia w sposób należny swej funkcji ekonomicznej, co może zagrażać istnieniu organizacji państwowej w przyszłości.
33. Możliwość równoważenia budżetu państwa.
...