MEDYCZNE CZYNNOŚCI RATUNKOWE
ćwiczenia z dn. 24.04.2010
TEMAT: URAZY KRĘGOSŁUPA I RDZENIA KRĘGOWEGO
Kiedy należy podejrzewać uraz kręgosłupa:
· wypadek samochodowy
· upadek lub skok z wysokości
· skoki do wody na głowę
· wypadek motocyklowy
· powieszenia
· urazy o charakterze zgniecenia lub przygniecenia lub gdy:
- poszkodowany skarży się na ból karku lub pleców w linii pośrodkowej
- widoczne są obrażenia w okolicy szyi, karku lub głowy
- doszło do utraty przytomności
Badanie i rozpoznanie w urazach kręgosłupa i rdzenia kręgowego:
· wywiad
· ABC
· ocena stanu ogólnego pacjenta
- urazy wielomiejscowe, wielonarządowe
- każdy chory po urazie jest traktowany jak chory z potencjalnym urazem kręgosłupa
- pacjenci którzy są przytomni, nie są upośledzeni umysłowo, nie cierpią na dolegliwości bólowe z okolicy kręgosłupa, nie mają ubytków neurologicznych mogą być traktowani jako chorzy ze stabilnym kręgosłupem nie potrzebują diagnostyki obrazowej kręgosłupa
- ocena układu oddechowego, grzbietu, okolicy odbytnicy, miednicy
· ocena neurologiczna
- ocena poziomu świadomości (przytomny, reaguje na bodźce słowne, reaguje na bodźce bólowe, całkowicie nie reagujący)
- C3 – T1 unerwia kończyny górne
- T12 – S4 unerwia kończyny dolne
· oceniamy
- siłę mięśniową
- czucie powierzchowne
- czucie głębokie
- odruchy (prawidłowe, osłabione, wygórowane – zawsze porównawczo)
· wczesna diagnostyka obrazowa: RTG, TK, RM
Objawy wskazujące na uszkodzenie kręgosłupa:
· ból – w przypadku złamania kręgów
· stwierdzana w badaniu przedmiotowym:
- bolesność wyrostków ościstych, zniekształcenie kręgosłupa (nienaturalne wybrzuszenie)
- zniekształcenie krzywizn kręgosłupa: garb, uskok
· ograniczenie ruchomości kręgosłupa (np. przymusowe ustawianie głowy).
Objawy wskazujące na uraz kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia kręgowego:
· drętwienie lub brak czucia tułowia i kończyn poniżej określonego poziomu
· niemożność poruszania kończynami
· wiotkość kończyn
· gorąca i sucha skóra
· brzuszny tor oddychania (porażenie mięśni międzyżebrowych)
· priapizm – przedłużona erekcja prącia
· obrzęk, bolesność lub deformacja w przebiegu kręgosłupa
· spadek BP z bradykardią
· objaw Beevora – uszkodzenie Th10; napinanie mięśni brzucha powoduje przesuwanie się pępka ku górze
UBYTKI NEUROLOGICZNE:
· tetraparesa – częściowy niedowład czterokończynowy
· paraparesa – częściowy niedowład kończyn dolnych
· tetraplegia – całkowite porażenie czterokończynowe
· paraplegia – całkowite porażenie kończyn dolnych
Objaw odbytniczy:
· ocena czy uraz kompletny czy nie
· ocena funkcji jelit i pęcherza moczowego
· odruch skurczu zwieracza zewnętrznego odbytu po podrażnieniu skóry okolicy odbytu
Objaw opuszkowo – jamisty:
· odruch rdzeniowy skurczu zwieracza odbytu po uciśnięciu członka/łechtaczki
· brak odruchu może świadczyć o uszkodzeniu rdzenia kręgowego na poziomie S2 – S4
· powrót odruchu opuszkowo – gąbczastego oznacza ustępowanie szoku rdzeniowego
Uszkodzenie całkowite czy nie?
· jeżeli nie ma powrotu funkcji neurologicznej w ciągu 24 – 72 godzin to możemy założyć ze uszkodzenie było całkowite
· szok rdzeniowy (24 – 48h)
· objaw odbytniczy
· wiotkość (ustępowanie 24h – 3 m-cy)
· splastyczność
· objaw opuszkowo – jamisty
OBRAŻENIA KRĘGOSŁUPA
Podział złamań kręgosłupa
Ogólne złamania kręgosłupa można podzielić na:
· złamania „bez” uszkodzeń neurologicznych
· złamania „z” uszkodzeniami neurologicznymi
Podział uszkodzeń pod względem lokalizacji:
· złamania odcinka szyjnego kręgosłupa
· złamania odcinka piersiowo – lędźwiowego
Mechanizm urazu
· urazu kręgosłupa są zwykle wynikiem pośredniego mechanizmu urazu i wymagają zadziałania stosunkowo dużej siły
· powoduje przemieszczenie powierzchni stawowych, złamanie trzonów kręgów i rozszczepienie innych elementów kostnych lub uszkodzenie aparatu więzadłowego
· towarzyszyć temu może stłuczenie, naciągnięciem, rozerwaniem lub zmiażdżeniem rdzenia
· bezpośrednie urazy kręgosłupa są spowodowane narzędziami ostrymi
· podejrzewając uraz kręgosłupa, w pierwszej kolejności należy mieć na uwadze odcinek szyjny
· uraz odcinka piersiowego i lędźwiowego stwarzają mniejsze ryzyko porażenia i nie zagrażają bezpośrednio życiu, ale również wymagają ostrożnego postępowania
MECHANIZM URAZU:
Zgięciowy – dotyczą najczęściej odcinka szyjnego i piersiowego
· przyczyny :
- upadki z wysokości,
- zderzenie czołowe
· konsekwencje:
- rozerwanie więzadeł między – i nadkolcowego
- rozerwanie lub rozciągnięcie torebek stawów międzykręgowych ze zwichnięciem lub podwichnięciem tych stawów
- uszkodzenie więzadła podłużnego tylnego
- uszkodzenie krążka międzykręgowego
Wyprostny – dotyczą odcinka szyjnego kręgosłupa
· przyczyny
- wypadki rowerowe
- uderzenia w tył pojazdu
· konsekwencje
- więzadła stabilizujące nie są uszkodzone, więc ten uraz jest uznawany za stabilny
Rotacyjny – prowadzą do złamania w obrębie bocznych części kręgów
· przyczyny – bójki, uderzenia nożem
Kompresyjny – powodują złamania trzonów kręgów głównie w odcinku szyjnym i lędźwiowym
· przyczyny: próby samobójcze – skoki z wysokości
· zaliczane są do urazów stabilnych
Zmiażdżeniowy (wybuchowy) – duża destrukcja i poważne konsekwencje neurologiczne
· odłamy trzonu ulegają przemieszczeniu w stronę kanału kręgowego, uciskając i raniąc rdzeń kręgowy
W wielu przypadkach dochodzi do kombinacji wyżej wymienionych mechanizmów.
ZŁAMANIA ODCINKA SZYJNEGO KRĘGOSŁUPA
· złamania kręgów C1 i C2
· złamania kręgów C3 – C7
Złamania kręgów C1 i C2 wyróżnia się jako osobną grupę złamań ze względu na ich odrębną budowę anatomiczną od pozostałych kręgów.
ZŁAMANIA KRĘGU C1
· złamania C1 należą do rzadkich uszkodzeń
· urazy w zakresie kręgu C1 prowadzą do obustronnego złamania łuków
· najczęściej dotyczą osób młodych
Klasyfikacja złamań C1:
· TYP 1 – złamanie wyrostka poprzecznego
· TYP 2 – złamanie łuku tylnego; powstaje z mechanizmu przeprostnego
· TYP 3 – złamanie masywu bocznego (złamanie dwu – lub trzyfragmentowe łuku C1)
· TYP 4 – złamanie łuku przedniego (złamanie awulsyjne guzka przedniego)
· TYP 5 – złamanie Jeffersona = złamanie wybuchowe
- złamanie jedno – lub obustronne łuku tylnego i przedniego często z rozerwaniem więzadła poprzecznego
- powoduje niestabilność kompleksu C1 – C2
ZŁAMANIE KRĘGU C2
Złamanie kręgu C2 dzieli się na:
· złamanie zęba obrotnika
· złamanie trzonu C2 (złamanie Hangmana)
Mechanizm urazu:
· najczęstsza przyczyna urazu wśród populacji młodej (18 -24 l), stanowią wypadki komunikacyjne
· w wieku powyżej 55 roku życia są to najczęściej upadki na głowę
Złamanie zęba obrotnika:
· złamanie szczytowej części obrotnika:
- złamania wierzchołka zęba
- leczenie – zachowawcze przy pomocy kołnierza
...
felek-natala