rozmowy z dalajlamą. o życiu, szczęściu i przemijaniu pełna wersja.pdf

Rozdział 2.

BUDDYZM

B UDDYZM

Wasza Świątobliwość, buddyzm jest skarbem, który do Tybetu przywędrował z Indii.

Tybetańczycy zachowali tę religię, a dziś przekazują ją dalej — nie tylko Hindusom,

lecz całemu światu. Co odróżnia buddyzm od innych nurtów religijnych?

JŚ: Nauki Buddy Śakjamuniego można podzielić na dwie kategorie: poglądy i postępo-

wanie. Postępowanie, jakiego nauczał Budda, sprowadza się do zachowań określanych

mianem ahinsa, czyli powstrzymania się od przemocy i wyrządzania krzywdy innym.

Również samą praktykę niewyrządzania krzywdy innym można rozpatrywać dwoja-

ko: po pierwsze, jako powstrzymywanie się od wyrządzania krzywdy, a po drugie,

jako podejmowanie działań, które przynoszą innym korzyści i mają pozytywny wpływ

na ich dobrostan.

Ahinsa czerpie swoje źródła z bytu Buddy. Wyrządzając krzywdę innej istocie,

sprzeciwiamy się życzeniom Buddy. Warto jednak podkreślić, że nie jest to główny

powód, dla którego powinniśmy powstrzymywać się od takich zachowań — główny

powód należy bowiem rozpatrywać w kontekście współzależnego powstawania. Jest

to jedna z podstawowych koncepcji buddyzmu.

Mówi się, że zarówno cierpienia, których sobie nie życzymy, jak i szczęście, które

cenimy i którego pożądamy, są po prostu rezultatem wystąpienia określonych przy-

czyn. Poza przyczyną nie istnieje żaden Stwórca. Stwórcą wszystkiego jest umysł czło-

wieka, który z natury swej jest dobry i czysty. Przy odpowiedniej motywacji werbalne

i fizyczne czyny umysłu pozostają dobre i przynoszą dobre rezultaty, stając się tym

samym źródłem szczęścia i korzyści.

R OZMOWY Z D ALAJLAMĄ . O ŻYCIU , SZCZĘŚCIU I PRZEMIJANIU

Z kolei umysł nieposkromiony lub rozdrażniony skłania nas do podejmowania

złych czynów werbalnych i fizycznych, które z natury swej krzywdzą innych, stanowiąc

jednocześnie źródło bólu oraz nieprzyjemnych uczuć. Wszystko jest zatem wypadkową

stanu umysłu. Za własne cierpienia możemy winić tylko siebie — inni nie mają na nie

wpływu. Odpowiedzialność za szczęście lub cierpienia spoczywa na naszych barkach.

Buddyści wierzą w samostworzenie, co oznacza, że nie wierzą w istnienie Boga

Wszechmogącego ani Stwórcy.

Jeśli chodzi o zasadę powstrzymywania się od przemocy i okazywania współczucia,

to wszystkie religie uczą nas, jak być dobrymi ludźmi, jak odnajdować w sobie właściwą

motywację i jak kształtować dobry charakter. Odpowiednia motywacja i właściwe za-

chowania wypływają z dobrego serca.

W tej kwestii wszystkie największe systemy religijne świata mają przecież podobne

zapatrywania. Różne są natomiast drogi dochodzenia do tego stanu. Niektóre religie

zakładają istnienie Boga Stwórcy, który stał się przyczyną naszego — ludzi — powstania.

W takich systemach wierzeń ostatecznie wszystko zależy od Boga. Postępując zgodnie

z Jego życzeniami, można osiągnąć wieczne szczęście. Cel istnienia wszystkich religii

jest mniej więcej taki sam — nieść wsparcie całej ludzkości. Bardzo ważne jest, byśmy

sobie ten fakt uświadomili.

Buddyzm jest w gruncie rzeczy systemem osobistej praktyki duchowej i rozwoju oso-

bistego. Jednym z jego elementów jest koncepcja bodhisattwy, którego uosobieniem jest

Wasza Świątobliwość. Wasza Świątobliwość symbolizuje ideę buddyzmu zaangażowane-

go, czyli nawiązującego do spraw i zjawisk społecznych, a nie tylko do osobistego

szczęścia. W jaki sposób system filozoficzny, którego sednem jest przemiana wewnętrzna

jednostki, przekłada się na realia społeczne?

JŚ: Po pierwsze, nigdy nie twierdziłem, że jestem bodhisattwą. Jestem po prostu

człowiekiem, który bardzo chciałby nim zostać . Jeśli chodzi natomiast o główne pyta-

nie, to chciałbym zauważyć, że buddyzm tak naprawdę od początku swojego istnienia

był zaangażowany w sprawy społeczne. Idee takie jak dana (hojność) czy śila (dyscyplina

moralna) dotyczą naszego stosunku do innych. Również doktryna mahajany ma bardzo

wyraźny wymiar społeczny. Dana oznacza dawanie innym, nie sobie. Trzy praktyki śila

— powstrzymywanie się od wyrządzania krzywdy innym, kształtowanie, ochrona

i wzmacnianie cnót oraz pomaganie innym istotom i wspieranie ich — również wy-

magają utrzymywania relacji z innymi ludźmi, co oczywiście nie oznacza, że możemy

zaniedbywać kwestię osobistego doskonalenia się.

Zawsze podziwiałem naszych braci i siostry chrześcijan za ich oddanie Bogu

i jednoczesne silne zaangażowanie w służbę społeczeństwu, w szczególności w takich

dziedzinach jak szkolnictwo czy opieka zdrowotna.

B UDDYZM

Wasza Świątobliwość, proszę podsumować nauki Buddy oraz cztery szlachetne

prawdy w taki sposób, aby mogła je zrozumieć osoba dopiero rozpoczynająca swoją przy-

godę z buddyzmem.

JŚ: Budda nauczał, że istnieją dwa rodzaje przyczyn i skutków. Pierwszy z nich sta-

nowią przyczyny i skutki złudzeń. Jeśli przyczyną jest zły czyn, jego skutkiem będzie

cierpienie. Do drugiej kategorii zaliczamy natomiast przyczyny i skutki czystych zja-

wisk, a więc cnotliwe przyczyny, dające początek szczęściu.

Pierwsza szlachetna prawda jest prawdą cierpienia, które można podzielić na trzy

rodzaje:

k Pierwszy rodzaj to cierpienie płynące z cierpienia, którego doświadczają i lu-

dzie, i zwierzęta.

k Drugi rodzaj to cierpienie płynące ze zmiany, takie jak głód lub pragnienie.

W celu usunięcia tego cierpienia spożywamy pokarm i przyjmujemy płyny, ale

jeśli będziemy jeść bez przerwy, stanie się to źródłem kolejnych cierpień. Jest to

forma cierpienia, które można bez trudu zaobserwować w tak zwanych krajach

rozwiniętych. Jego przedstawiciel, kupując sobie coś nowego — aparat fotogra-

ficzny, telewizor lub samochód — odczuwa z tego tytułu szczęście, które jednak

bardzo szybko zanika. Zakupiony produkt staje się przyczyną zmartwień,

jest zatem wyrzucany i zastępowany nowym. Właśnie to uczucie nazywamy

cierpieniem zmiany.

k Trzeci rodzaj to cierpienie płynące z warunkowania. Jego głównym źródłem

jest nasze ciało, będące produktem naszych własnych skażonych czynów i złu-

dzeń. To, pod jaką postacią się odrodzimy, zależy od naszych czynów, złudzeń

i bieżącej formy.

Termin nirwana , czyli wyzwolenie, nie dotyczy uwolnienia się od cierpień zalicza-

nych do pierwszych dwóch rodzajów. Siedząc sobie wygodnie na krześle lub w fotelu,

jesteśmy wolni od pierwszego cierpienia, czyli cierpienia płynącego z cierpienia. Jeste-

śmy natomiast poddani cierpieniu drugiego rodzaju, a mianowicie cierpieniu płyną-

cemu ze zmiany.

Niektórzy ludzie siłą medytacji samatha lub vipassana potrafią wyzwolić się od

wszelkiego cierpienia i szczęścia, wprowadzając się tym samym w neutralny stan umy-

słu. W ten sposób uwalniają się od dwóch pierwszych rodzajów cierpienia. Wyzwoliw-

szy się również od cierpienia trzeciego rodzaju, od swoich nagromadzeń — czyli skut-

ków skażonych czynów i złudzeń — osoby te osiągają nirwanę. W ten właśnie sposób

można by podsumować trzy rodzaje cierpienia, o których mówi pierwsza szlachetna

prawda, czyli prawda o cierpieniu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: