ZARYS STATYSTYKI

PRZEDMIOT I ROLA STATYSTYKI

Statystyka to czynności polegające na zbieraniu i opracowywaniu danych liczbowych.

Statystyka to zbiór informacji liczbowych (danych) na temat jakiegoś zjawiska przedstawionych najczęściej w postaci tablic lub wykresów.

Przedmiotem statystyki są zjawiska masowe tzn. zdarzenia, które często się powtarzają. W zależności od tego, kto i w jakim celu analizuje zdarzenie może być ono zaliczane do zdarzeń masowych lub jednostkowych.

Statystyka odgrywa istotną rolę w podejmowaniu decyzji gdyż dostarcza informacji o kształtowaniu się większości zjawisk w przyszłości.

Dane statystyczne są również wykorzystywane w kontroli.

Zbiorowość statystyczna inaczej masa statystyczna lub populacja statystyczna jest to zbiór jednostek objętych badaniem statystycznym. Ogół jednostek wchodzących w skład zbiorowości nazywamy liczebnością zbiorowości.

Jednostki wchodzące w skład zbiorowości mszą posiadać, co najmniej jedną cechę wspólną z innymi jednostkami zbiorowości. Jednostki te powinny być jednorodne, ale nie identyczne.

Jednostka statystyczna jest to element zbiorowości statystycznej. W celu jednoznacznego określenia, jakie jednostki będą stanowiły zbiorowość konieczne jest dokładne określenie jednostki pod względem rzeczowym (przedmiotowym), czasowym, terytorialnym i zakresowym.

Jednostka sprawozdawcza jest to podmiot, który przekazuje informacje o jednostkach statystycznych do instytucji organizującej badanie.

Cecha statystyczna jest to właściwość jednostek statystycznych, która powoduje ich zróżnicowanie. Wśród zbiorowości statystycznych cecha może przyjmować różne warianty.

Liczba jednostek statystycznych posiadających określony wariant cechy nazywana jest liczebnością cząstkową.

Cecha statystyczna mierzalna (ilościowa) – określana jest za pomocą liczb np. oceny płace. Cechy mierzalne dzielą się na skokowe i ciągłe.

Skokowe są to cechy, które przyjmują skończoną liczbę wartości, a wartości te są liczbami zmieniającymi się skokowo tzn. cecha nie przyjmuje wartości pośrednich między tymi liczbami np. liczba zgonów

Ciągłe są to cechy, które przyjmują dowolne wartości liczbowe z pewnego przedziału liczbowego np. dochody.

Cecha statystyczna niemierzalna (opisowa) – nie można wyrazić jej za pomocą liczb np. wykształcenie, kolor włosów

Zadanie 1

Na podstawie danych zamieszczonych w tablicy określ jednostkę statystyczną, zbiorowość statystyczną, cechę statystyczną, rodzaj cechy, warianty cechy, liczebność zbiorowości i liczebność cząstkową.

Pracownicy Huty „Magnetyk” w Łodzi na dzień 1.09.2004

ODPOWIEDŹ

Jednostka statystyczna – pracownicy huty, huta w Łodzi 1.09.2004, wg wieku

Zbiorowość statystyczna – Pracownicy Huty „Magnetyk”

Cecha statystyczna – wiek

Rodzaj cechy – mierzalna ciągła

Wariant cechy – np. przedział 21 – 30

Liczebność zbiorowości – 1200

Liczebność cząstkowa – np. 115

METODY BADAŃ STATYSTYCZNYCH

Klasyfikacja metod badań statystycznych ze względu na częstotliwość ich prowadzenia:

a)       badania ciągłe – są one prowadzone w sposób ciągły tzn., że dane są zbierane cały czas np. urodzenia i zgony

b)       badania okresowe – prowadzone są w pewnych odcinkach czasu, mogą być jednorazowe lub powtarzalne

c)       badania doraźne (sporadyczne) – prowadzone są wówczas, gdy istnieje zapotrzebowanie na określone informacje

Klasyfikacja metod badań statystycznych ze względu na liczbę jednostek objętych badaniem:

a)       badania pełne – badaniem objęte są wszystkie jednostki statystyczne wchodzące w skład określonej zbiorowości

b)       badania częściowe – badania prowadzone są na wybranych jednostkach statystycznych

c)       szacunek statystyczny

Charakterystyka badań pełnych:

a)       spis statystyczny – najbardziej dokładna metoda; zbiera się informacje bezpośrednio od wszystkich jednostek statystycznych wchodzących w skład zbiorowości statystycznej

b)       rejestracja statystyczna – polega na wpisywaniu zdarzeń (faktów) do odpowiednich rejestrów; liczba jednostek objętych badaniem jest mniejszą; generalnie jest to metoda pośrednia; rejestracja może być bieżąca lub doraźna

c)       sprawozdawczość statystyczna – polega na przekazywaniu przez jednostki sprawozdawcze określonych informacji liczbowych i opisowych w postaci standardowych sprawozdań

Charakterystyka badań częściowych

a)       badania ankietowe – metoda najczęściej wykorzystywana do zbierania danych statystycznych; polega na tym, że instytucja organizująca badanie zwraca się do określonej grupy osób (respondentów) o dobrowolne wypowiedzenie się w określonej sprawie; jest to metoda badań pośrednich; metoda ta ma duże znaczenie w zarządzaniu podmiotami gospodarczymi; ankieta składa się z kwestionariusza, czyli zbioru pytań zapisanych w określeniu sposób na kratkach papieru lub w innej formie w celu wywołania rządnych odpowiedzi; wśród rodzajów ankiet wyróżnia się: ankietę pocztową, prasową, telefoniczną, radiową, telewizyjną komputerową itd.

b)       badania monograficzne polegają na tym, że obserwacji statystycznej poddana jest niewielka ilość jednostek statystycznych. Badania na takiej jednostce przeprowadzane są szczegółowo. Wnioski z przeprowadzonych badań uogólnia się na pozostałe jednostki

c)       badania reprezentacyjne polegają na tym, że ze zbiorowości statystycznej wybiera się próbę statystyczną. Próba ta powinna być mikro zbiorowością. Ważne jest zachowanie tych samych proporcji w mikro zbiorowości jak w całej zbiorowości pod kątem badanych cech.

Zadanie 2

W spółce „Mik” produkującej wyroby mleczne przeprowadzane są losowo kontrole jakości wytwarzanych w danym dniu wyrobów. Dziennie są produkowane jogurty o 4 smakach, w następujących ilościach:

-          1200 sztuk jogurtu wiśniowego

-          1800 sztuk jogurtu truskawkowego

-          2000 sztuk jogurtu jagodowego

-          4000 sztuk jogurtu jabłkowego

Ile opakowań każdego rodzaju jogurtu powinno znaleźć się w próbie zawierającej 135 opakowań?

1200+1800+2000+4000=9000

              9000x13,33% = 18 sztuk

                   9000x20% = 27 sztuk

             9000x22,22% = 30 sztuk

          9000x44,45% = 60 sztuk

Zadanie 3

Na podstawie danych w tablicy określ skład próby 700 pracowników

kobiet

mężczyzn

kobiet w wieku do 20 lat

kobiety w wieku 21 – 30 lat       ITD…….

Szacunek statystyczny jest stosowany wówczas, gdy nie możliwe jest lub niecelowe zastosowanie badania pełnego lub częściowego albo, gdy otrzymany materiał statystyczny nie jest kompletny.

Szacunek statystyczny polega na przybliżeniu określonej wielkości zjawisk, jeżeli pomiędzy tymi wielkościami występuje jakiś związek. Szacunek stosujemy wówczas, gdy znamy wielkość zjawiska w jednej zbiorowości a ustala się wielkości tego samego zjawiska w innej zbiorowości; kiedy znamy wielkość jednego zjawiska w określonej zbiorowości a ustalamy wielkość innego zjawiska w tej zbiorowości; znamy wielkość zjawiska w pewnym okresie a ustalamy wielkość zjawiska w okresach poprzednich lub następnych.

Czynniki, które wpływają na wybór metody badania:

-          czynnik ekonomiczny – koszty badania

-          cel badania

-          liczebność zbiorowości

-          czynnik związany z procesem obserwacji statystycznej

PREZENTACJA DANYCH STATYSTYCZNYCH

1. Etapy badania statystycznego

a)       przygotowanie badania

b)       zbieranie materiału statystycznego

c)       przygotowanie materiału statystycznego do opracowania

d)       opracowanie tego materiału

e)       prezentacja materiału statystycznego

f)        analiza statystyczna

...