]Zadanie 1 (0 – 2 pkt.) Ochrona środowiska przyrodniczego (powietrza, wody i gleby) jest niezbędnym warunkiem skuteczności ochrony przyrody: ginących roślin, grzybów oraz zwierząt. Uzasadnij powyższe stwierdzenie za pomocą dwóch argumentów
1...................................................................................................................................................................................................
2 .................................................................................................................................................................................................
Zadanie 11. (1 pkt) Tabela przedstawia wyniki pomiarów ilości wody po opadzie atmosferycznym przeprowadzonych na dwóch rodzajach stoków.
Na podstawie analizy danych, oceń słuszność wprowadzenia zakazu wycinania drzew na stokach, w celu uniknięcia powodzi. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 12. (3 pkt) W tabeli zestawiono dane dotyczące emisji przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w Polsce, w wybranych latach od 1980 do 1999 roku.
Na podstawie danych w tabeli wykonaj wykres słupkowy ilustrujący emisję obydwu rodzajów zanieczyszczeń. Określ prawdopodobną przyczynę zaobserwowanych różnic.
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 13 (3 pkt.)
Tabela przedstawia emisję pyłów do atmosfery przez pewien zakład przemysłowy.
Na podstawie danych z tabeli, wykreśl krzywą przedstawiającą zmiany w emisji pyłów przez ten zakład w latach 1990 – 1997. Podaj sposób, w jaki zakłady przemysłowe mogą ograniczyć emisję pyłów do atmosfery.
........................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 14. (1 pkt) Schemat przedstawia dwie technologie produkcyjne (A i B) wykorzystujące te same złoża surowców naturalnych.
Na podstawie analizy obu schematów wskaż technologię bardziej przyjazną dla środowiska, uzasadniając swój wybór jednym argumentem.
Zadanie 16. (2pkt) Nowy szkodnik kasztanowców białych (drzew, którymi od czterech stuleci Europejczycy obsadzają swoje miasta) w niespełna 20 lat opanował prawie całą Europę. Jest nim kilkumilimetrowy motyl
o wdzięcznej nazwie szrotówek kasztanowcowiaczek. Szkodnik szybko atakuje nowe miejsca unoszony przez prądy powietrza. Zapłodnione samice składają jaja na powierzchni liści. Larwy po wylegnięciu się z jaj wgryzają się pod skórkę (na jednym liściu może ich być ok. 300) powodując, że liście żółkną, brunatnieją i zasychają. Motyle zimują w stadium poczwarki w martwych liściach. Co prawda nie brakuje środków chemicznych skutecznie działających na szrotówka, ale opryskiwanie nimi drzew w miastach zagraża zdrowiu ludzi i zwierząt.
Zaproponuj dwa sposoby skutecznej walki z nowym szkodnikiem kasztanowców, które byłyby bezpieczne dla ludzi i zwierząt.
Zadanie 18. (2pkt) Na podstawie poniższego tekstu narysuj schemat przedstawiający przemieszczanie się pestycydów z miejsc ich zastosowania (strefy tropikalnej) do organizmów ludzi zamieszkujących inne rejony świata.
Pewna ilość pestycydów, z których wiele zalicza się do stałych zanieczyszczeń organicznych, użytych w strefie tropikalnej i umiarkowanej, z czasem dociera w rejony podbiegunowe. Pary tych związków przenoszą się z prądami powietrza w chłodniejsze rejony Ziemi, skraplają się i opadają do wody morskiej, a następnie przez skórę, drogi oddechowe i wraz z pokarmem dostają się do organizmów ptaków i ssaków. W kolejnych ogniwach wzrasta poziom ich kumulacji i w związku z tym dla ostatniego ogniwa łańcucha pokarmowego, np. człowieka, pestycydy mogą stać się śmiertelną trucizną.
Zadanie 21 (3 pkt.)Poniższe rysunki przedstawiają porównanie funkcjonowania elektrowni jądrowej i węglowej o porównywalnej mocy 1000 MW.
Wykaż, za pomocą trzech argumentów, że funkcjonowanie elektrowni jądrowej jest mniej szkodliwe dla środowiska niż elektrowni węglowej o porównywalnej mocy.
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 24. (3 pkt) Tabela przedstawia strukturê zu¿ycia podstawowych nośników energii w gospodarce światowej w latach 1972-2000 (w %).
* Na przykład energia: geotermiczna, słoneczna, wiatrowa
Na podstawie powyższych danych określ tendencję zmian w strukturze zużycia nośników energii oraz podaj dwie prawdopodobne przyczyny takiego kierunku zmian.
Zadanie 33. (2 pkt) Niektóre bakterie syntetyzują z acetylo-CoA hydroksyalkany, które można wykorzystać do produkcji jednego z rodzajów tworzyw sztucznych. Ma ono właściwości podobne do tworzywa otrzymywanego na bazie ropy naftowej, a ponadto jest podatne na biologiczną degradację. Można z niego wytwarzać jednorazowe kubki, butelki, maszynki do golenia itp. Na podstawie analizy powyższego tekstu przedstaw dwie korzyści, jakie może przynieść dla środowiska wykorzystanie na skalę przemysłową wyżej opisanych bakterii.
......................................................................................................................................................
Zadanie 37. (2 pkt) Poniższe informacje dotyczą zanieczyszczenia atmosfery siarką. Bilans importu i eksportu zanieczyszczeń atmosfery siarką dla Polski i wybranych krajów europejskich w 1991 r. (w setkach ton czystej siarki) (wg GUS 1994)
Kraj Import Eksport
Austria 10 67
Belgia 36 7
Bułgaria 12 43
Czechy 732 251
Dania 38 51
Finlandia 3 86
Francja 81 49
Niemcy 219 1391
Węgry 170 117
Włochy 39 67
Holandia 23 18
Norwegia 1 54
Rumunia 91 183
Hiszpania 18 4
Szwecja 6 188
Szwajcaria 4 8
Turcja 1 52
Ukraina 152 785
Razem 3608 2421 Zawartość siarki ogólnej w igłach sosny zwyczajnej
(Wg Informacji o realizacji ustawy o ochronie i kształtowaniu
środowiska w 1988 r.)
1 – zawartość siarki do 0,09% S,
2 – zawartość siarki od 0,091 do 0,120% S,
3 – zawartość siarki od 0,121 do 0,150% S,
4 – zawartość siarki powyżej 0,150% S.
Interpretując przedstawione dane, podaj dwie prawdopodobne przyczyny takiego, jak na mapce rozmieszczenia zanieczyszczeń siarką w Polsce.
Zadanie 23. (2 pkt) WyjaĘnij, dlaczego w Górach Izerskich zamieraΠy lasy.
Zadanie 42 (2 pkt) W krajach europejskich 20-50% wszystkich gatunków roslin jest zagrozonych wymarciem. Wiele roslin ginie z powodu pozyskiwania ich dla celów zielarskich, inne – na skutek przesadzania ze stanu dzikiego do ogrodów. Osobliwościom florystycznym zagrazaja zrywajacy je amatorzy. Grupowe i jednoczesne ustepowanie wielu gatunków wynika czesto ze zniszczenia całych zbiorowisk, np. zaorywania łak, zalesiania muraw kserotermicznych lub dokonywania tzw. czystych zrebów w lasach. Zaburzanie stosunków wodnych po osuszeniu gruntu prowadzi do wymierania roslin błotnych i torfowiskowych. Skutkiem ruderalizacji otoczenia osiedli i terenów turystycznych jest zastepowanie gatunków rodzimych gatunkami synantropijnymi, a eutrofizacja ubogich siedlisk wodnych czy ladowych prowadzi do ustepowania rzadkich zbiorowisk oligotroficznych, np. tzw. jezior lobeliowych, Na podstawie analizy tekstu przedstaw po jednym przykładzie ilustrujacym bezposredni i posredni negatywny wpływ człowieka na szate roslinna Polski.
Zadanie 43 (3 pkt) Ponizej przedstawiono charakterystyke czterech form zyciowych roslin. Fanerofity maja paczki odnawiajace na pedach powyzej 50 cm nad powierzchnia gleby. Naleza do nich głównie drzewa, krzewy oraz pnacza i okazałe sukulenty. Okazałe fanerofity nie wystepuja w klimatach surowych. Hemikryptofity to przewaznie rosliny zielne o rozbudowanych organach podziemnych gromadzacych substancje zapasowe i paczkach odnawiajacych okrytych zywymi lub obumarłymi liscmi odziomkowymi. Sa to gatunki roslin głównie strefy umiarkowanej. Chamefity maja paczki odnawiajace nie wyzej niz 50 cm nad powierzchnia gleby. Zwykle sa to niskie krzewinki, półkrzewy i rosliny zielne o trwałych płozacych sie pedach lub rosliny poduszeczkowe, którym niski wzrost zapewnia osłone przed sniegiem. Terofity to rosliny jednoroczne przezywajace krytyczna dla siebie pore roku w postaci nasion. Na wykresach przedstawiono procentowy udział róznych form zyciowych roslin we florach trzech regionów Ziemi: Sahary, Spitsbergenu i Polski.
Na podstawie analizy tekstu wskaz wykres ilustrujacy flore Spitsbergenu. Wybór uzasadnijza pomoca dwóch argumentów.
Zadanie 44 (3 pkt) Producenci są podstawa każdego łańcucha troficznego. Ocen prawdziwość stwierdzenia: Producentami moga byc wyłacznie rosliny zielone. Odpowiedz uzasadnij za pomoca dwóch argumentów.
Zadanie 45 (2 pkt)
Coraz wiecej ludzi uswiadamia sobie koniecznosc ochrony róznorodnosci biologicznej, i to nie tylko w skali całej planety, ale także w skali regionalnej. Podaj dwa argumenty uzasadniajace słusznosc przyjecia takiego stanowiska.
Zadanie 63 (0 – 2 pkt.)
Eutrofizacja, czyli wzrost żyzności wód to proces stopniowego wzbogacania zbiornika wodnego w substancje pokarmowe, których głównym źródłem są ścieki komunalne i nawozy sztuczne. Nadmierna eutrofizacja powoduje burzliwy rozwój glonów, co prowadzi do deficytu tlenowego, obniżenia produkcji biologicznej i wyniszczenia wielu najwrażliwszych organizmów.
Zaproponuj dwa sposoby przeciwdziałania eutrofizacji zbiorników wodnych.
......................................................................................................................................................................................................
Zadanie 49. (2 pkt) Kwaśne deszcze powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest bardzo zanieczyszczona dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu, pochodzącymi na przykład ze spalin samochodowych, z dużych elektrowni i elektrociepłowni spalających węgiel. Ograniczenie tego zjawiska jest możliwe przez wyraźne zmniejszenie, a najlepiej całkowite zlikwidowanie emisji zanieczyszczeń.
Zaproponuj dwa prawdopodobne sposoby postępowania, które mogą doprowadzić do wyraźnej redukcji emisji zanieczyszczeń atmosfery, wywołujących kwaśne deszcze.
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 50. (2 pkt) Nowoczesne rolnictwo, oprócz korzyści dla ludzi, przyniosło także negatywne następstwa dla środowiska przyrodniczego. Sformułuj po jednym argumencie, potwierdzającym powyższe stwierdzenie zarówno w odniesieniu do korzyści, jak i skutków negatywnych.
Korzyści: .....................................................................................................................................
Skutki negatywne: ........................................................................................................................
Zadanie 41 (2 pkt) Indyjski instytut badawczy zwrócił sie do rzadu Iranu z prosba o wypozyczenie pary gepardów
lub podarowanie komórek tego zwierzecia, wymarłego w Indiach, w celu sklonowania. Gepardów jest w Iranie niewiele, ale naleza one do gatunku identycznego z tym, który zniknał z Indii. Zorganizowano zatem duze laboratorium,
które bedzie sie zajmowac ratowaniem zagrozonych gatunków. Koszty projektu przekrocza dwa miliony dolarów. W procesie klonowania z komórki jajowej usuwa sie jadro i zastepuje je jadrem komórki zwierzecia, które ma zostac sklonowane. Matka zastepcza sklonowanych gepardów zostanie lamparcica. Przedstaw swoje stanowisko w sprawie klonowania zwierzat, uzasadniajac je jednym argumentem.
Zadanie 52. (2 pkt) 2006 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami zakłada następujące zmiany w strukturze unieszkodliwiania i wykorzystania osadów z komunalnych oczyszczalni ścieków:
Przedstaw powyższe dane w formie diagramu słupkowego tak, aby zilustrować
zakładane tendencje zmian dla każdego sposobu utylizacji.
Zadanie 55. (2 pkt) 2006
Program zrównoważonego rozwoju, czyli AGENDA 21, przyjęty na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro zakłada m.in. modernizacją transportu. Działania zmierzające w tym kierunku to np. tworzenie w miastach nowych linii tramwajowych, wprowadzenie mikrobusów elektrycznych itp.
Zaproponuj dwa inne niż podane w tekście sposoby ograniczania transportu samochodowego w dużych miastach
Zadanie 56. (2 pkt) 2006 probna operon Wykres przedstawia porównanie poziomów zanieczyszczeń powietrza w polskich miastach i poza nimi (dane uśrednione z roku 1999).
Zadanie 22. (2 pkt) 2006 probna operon
Tabela przedstawia źródła emisji zanieczyszczeń w Polsce w 1999 roku.
Wybierz dwa zdania, które są prawidłowymi wnioskami sformułowanymi na podstawie analizy danych z tabeli.
I. Największy wpływ na jakość powietrza w Polsce mają procesy spalania związane z tzw. wysoką emisją.
II. Najbardziej uciążliwym emitorem zanieczyszczeń powietrza jest transport drogowy.
III. Niska emisja odpowiada za większość zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza benzo-a-pirenem.
IV. Największy wpływ na jakość powietrza w Polsce mają procesy produkcyjne.
V. Emisja zanieczyszczeń związana z procesami produkcyjnymi jest mniej uciążliwa dla środowiska niz niska emisja.
Zadanie 23. (2 pkt) 2006 probna operon Uprawy rolnicze to zwykle monokultury, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób i masowym pojawom szkodników, dlatego rolnicy stosują środki ochrony roślin – substancje owado- i grzybobójcze. Do zwalczania szkodników mogą wykorzystywać preparaty chemiczne i biologiczne. Te ostatnie to na przykład zawiesiny określonych bakterii i grzybów wywołujących choroby szkodników.
Podaj jedną zaletę i jedną wadę stosowania biologicznych preparatów ochrony roślin.
Zaleta: ...................................................................................................................................................................
Wada: ...................................................................................................................................................................
Zadanie 52. (1 pkt) 2006
Pierwotny las mieszany w Puszczy Białowieskiej charakteryzuje duża różnorodność producentów i konsumentów. Pędami i nasionami roślin runa leśnego żywi się mysz. Dzik zjada żołędzie i kłącza. Dżdżownice i myszy są pokarmem borsuka. Poczwarkami ciem, których gąsienice objadają liście drzew, żywi się i borsuk, i dzik, i mysz leśna.
Oceń, czy w tego rodzaju lesie wskazane jest zastosowanie chemicznych środków ochrony roślin przed gąsienicami ciem. Odpowiedź uzasadnij, posługując się jednym argumentem.
Zadanie 22. (0-2) W tabeli podano zawartość dwutlenku wegla w powietrzu nad Hawajami w latach 1958-90. ppm (angielskie parts per million) – czesci na milion, jednostka uzywana do okreslania stezenia skazen
a) Na podstawie danych w tabeli wykonaj wykres ilustrujący koncentracje dwutlenku wegla w powietrzu w wybranych latach od 1958 do 1990 r.
b) Wskaz, jakim terminem okresla sie globalne konsekwencje nadmiernego gromadzenia sie dwutlenku wegla w powietrzu.
........................................................................................................................................................................
Zadanie 51. (2 pkt) 2006 Odnawialne zasoby przyrody regenerują się dzięki mechanizmom samoregulacyjnym. Nadmierne pozyskiwanie lub zanieczyszczanie może zakłócić ich regenerację. Wymień trzy rodzaje odnawialnych zasobów przyrody, których regenerację może zakłócić działalność człowieka.
Zadanie 53. (1 pkt) 2006 W zależności od warunków początkowych sukcesji wyróżnia się dwa jej rodzaje. Pierwszy dotyczy powstawania biocenozy na terenach pozbawionych życia, drugi – odbudowy biocenozy, np. po wycięciu lasu.
Podaj, który z rodzajów sukcesji (pierwszy czy drugi) ma miejsce w przypadku rekultywacji hałdy odpadów z kopalni węgla. Odpowiedź uzasadnij.
Zadanie 21 (2 pkt) Atmosfera ziemska tworzy gazowa powłoke chroniaca zycie na Ziemi przed promieniowaniem z kosmosu, kształtujaca pogode i klimat. Jest ona jednoczesnie rezerwuarem tlenu niezbednego do oddychania i osrodkiem, do którego usuwa sie wiele odpadów produkcyjnych i komunalnych. Na podstawie analizy tekstu przedstaw dwie korzysci dla organizmów zywych wynikające z istnienia atmosfery wokół Ziemi.
Zadanie 16. (4 pkt) Wśród wymienionych schorzeń podkreśl dwa zaliczane do chorób zawodowych.
a) nadciśnienie tętnicze
b) AIDS
c) pylica płuc
d) gruźlica
e) afonia
Zdefiniuj pojęcie choroby zawodowej. Każdej z podkreślonych chorób przyporzą...
cirelly