Bazylika - budowla o nieparzystej ilo�ci naw (3,5 najcz�ciej) , kt�re s� ze sob� tak zwi�zane, �e �rodkowa nawa jest szersza, wy�sza i bezpo�rednio o�wietlona. Wysoko�� naw nie jest r�wna. -mia�a r�ne formy, pod�u�ne (Ko�ci� halowy - mia� wszystkie nawy r�wnej wysoko�ci) -posiada�a stropy z kolumnami -s�u�y�a jako miejsce do zgromadzenia ludzi -poprzeczna nawa : TRANSEPT (mia� t� sam� wysoko�� co nawa g��wna) -�UK T�CZOWY (�ciana t�czowa) - du�a arkada -nie stosowano sklepienia -APSYDA- znajduje si� za transeptem, mia�a jako jedyny element budowli sklepienie, przykrywa�a j� KONHA - forma p�kolista, wyci�cie 1/4 kuli -wyst�powa�a wi�ba dachowa - w mniejszych budowlach, gdzie nie stosowano transeptu �uk t�czowy otwiera� si� na apsyd� -proporcje wynosi�y 2:1 -bazyliki ustawiano weglug stron swiata/slonca. wschodzace slonce = 'wschodzacy Bog' (Biblia), dlatego wschod byl bardzo istotny, pocz�tkowo apsyda nie mia�a okien, wiec bazyliki ustawiano tak, aby nawa glowna znajdowala sie na wschodze i przez nia wpadalo swiatlo (przez wejscie), jednak w IV w. n.e. kiedy dodano w apsydzie okna ustalila sie ostateczna orientacja apsydy na wschod (nawa glowna byla na zachodzie), by swiatlo wpadalo przez okna IV w. - okres cesarstwa kolumna byla podpora, wystepowal prosty architraw w formie luku - arkady, archiwolta- (zdobione ornamentami, profilowane lico �uku, arkady zamykaj�cej portal, najcz�ciej bogato zdobione.) -ATRIUM: dziedziniec otoczony portykami, -wystepowala fontanna, do celow obmycia (nie chrztu!) - mogli tam wejsc tylko chrzescijanie <Bazylika sw. Piotra/Watykan - pierwsza, wazna> -NARTEKS: portyk przed wejsciem, (Narteks - w architekturze wczesnego chrze�cija�stwa i bizantyjskiej kryty przedsionek przy przedniej �cianie ko�cio�a. Powsta� z podcienia otaczaj�cego dziedziniec przed ko�cio�em. Przeznaczony przede wszystkim dla katechumen�w i pokutnik�w.) Katechumeni- przygotowywali sie do chrztu. -apsyda by�a ma�a w stosunku do ca�ej �wi�tyni, znajdowa�y si� w niej kamienne �awy wzd�u� �cian , by�a przeznaczona dla Diakon�w (kleru) -poczatkowo bylo wiecej wiernych niz kleru -na glownej osi (w apsydzie) znajdowa� si� tron -bazyliki budowano nad grobami swietych -bazylika memorialna - nad cialem AT KORPUS- tez nad cialem EXTRA MUROS - poza murami miasta, INTRA MUROS (pooozniej, w obrebie) PREZBITERIUM- Prezbiterium (w architekturze nazywane tak�e "ch�rem kap�a�skim") � przestrze� ko�cio�a przeznaczona dla duchowie�stwa (nazwa pochodzi od s�owa prezbiter - ksi�dz) oraz s�u�by liturgicznej (m. in. ministrant�w). Mo�e by� wydzielone od reszty �wi�tyni podwy�szeniem, balustrad� lub tak�e "t�cz�". Cancelli - balustrada oddzielaj�ca naw� od prezbiterium; okre�lenie stosowane tak�e do balustrady wydzielaj�cej we wn�trzu ko�cio�a cz�� przy o�tarzu przeznaczon� dla kleru od pozosta�ego pomieszczenia.->przeksztalcilo sie w IKONOSTAS, gdzie wieszano wizerunki swietych (czesc) -wystepowala otwarta wiezba dachowa -kolumny byly gesto ustawione -Cyborium- kamienny baldachim, nad oltarzem -na poczatku nie istnialy oltarze, stolik do eucharystii musiano wnosic, wazniejsze bylo gloszone slowo i miejsce dla osoby wyglaszajacej budowle centralne: kolo, krzyz grecki (rowne boki) <lacinski- jeden wydluzony> Mauzoleum ! (Mauzoleum (gr. mausoleion, �ac. mausoleum) � rodzaj grobowca w formie monumentalnej, samodzielnej budowli o bogatym wystroju architektonicznym. Pierwszym znanym mauzoleum jest wybudowany w IV wieku p.n.e. grobowiec kr�la Mauzolosa w Halikarnasie. Od imienia tego kr�la pochodzi nazwa wzorowanych na jego grobowcu p�niejszych obiekt�w tego typu.) Baptysterium (z �ac. baptisterium) � budowla wznoszona przez chrze�cijan, przeznaczona do ceremonii chrztu, zazwyczaj usytuowana w pobli�u ko�cio�a. najczesciej forma osmioboku, 8- istotny symbol/odrodzenie chrzest odbywal sie raz do roku, przed wielkanoca, przy katedrze(siedziba biskupa) martylia- bud. zazwyczaj centralne nad waznymi miejscami chrzesc. 476 - upadek cesarstwa zachodniego, wchodnie (bizantyjskie) funkcjonowalo nadal katakumby- miejsce pochowku dla najubozszych -nie przesladowano masowo chrzescijan, tylko lokalnie. istnialy czasy wielkiego pokoju, kiedy ich nie ruszano -chrz. spotykali sie w domach prywatnych - domus eklezja agapa- wspolne posilki (kazdy cos przynoscil) wierni byli kosciolem a nie instytucja II w. n.e. mitraizm, Mitra- mial duzo wyznawcos istnial kult Boga Slonca 313r. cesarz Konstantyn znalazl dla tych religii wspolny mianownik (miala powiedziec jaki:P ale nie wiadomo) powiekszala sie liczba wyznawcow i domy nie wystarczyly. zmalpowano forme bazyliki bo bud. byla w stanie pomiescic duza liczbe osob, dostosowano do kultu (bazyleos - krolewskie/cesarskie) -baz. w Trewirze -baz. poganska pod Porta Maggiore -baz. sw.Piotra na Watykanie 326r.->stare zasady (arkada na zachodzie) -baz cyrkowa! atrium- pozostalosc po domie rzymskim ksztaltowano wnetrze, to co bylo na zewnatrz nie bylo istotne stosowano mozaike - byla migotliwa i tworzyla atmosfere nadprzyrodzenia. wystepowala np na scianie teczowej, miedzy oknami kosciol katolicki- jedyna instytucja, ktora przetrwala upadek Rzymu, kultura grecka i rzymska przetrwala dzieki chrzescijanstwu (forma bazyliki, kolumny) -k. sw. Jana w Lateranie - siedziba biskupa -baz.sw. Pawla - w oknach szyby z alabastru Rawenna - stolica zach. cesarstwa : Baptysteria! , mauzolea (corki cesarskiej Konstancji, Teodoryka) -w chrzescijanstwie zaczal sie ksztaltowac system symboli, by wyrazic takie 'rzeczy' jak np. laska uswiecajaca, niesmiertelna dusza - m.in. za pomoca zwierzat Palestyna: -Jerozolima: Baz. grobu sw. -Betlejem: narodzenie Chrystusa-8boczna rotunda(apsyda)
chomikedukacyjny