Słuch fonemowy
Przy omawianiu rozwoju słuchu fonemowego należy zwrócić uwagę na zagadnienia rozwoju umiejętności różnicowania słuchowego oraz analizy i syntezy słuchowej, ponieważ te procesy decydują
o właściwej percepcji dźwięków. Jednym z warunków opanowania przez dziecko umiejętności czytania
i pisania jest sprawne funkcjonowanie analizatora słuchowego, czyli ucha, nerwów słuchowych, części korowej. Umiejętność rozróżniania fonemów, występujących w danym języku, określa się mianem słuchu fonemowego.
Wyróżnia się pięć etapów kształtowania się słuchu fonemowego, które są jednocześnie etapami rozwoju mowy u dzieci:
· jest to przedfonetyczne stadium rozwoju mowy, w ogóle nie występuje u dziecka różnicowanie dźwięków, brak też rozumienia mowy czynnej.
· wymowa dziecka jest niepoprawna, zniekształcona. Dziecko nie rozróżnia wymowy poprawnej
od niepoprawnej u osób z otoczenia.
· dziecko zaczyna różnicować już prawie wszystkie głoski. Umie też odróżnić wymowę poprawną od niepoprawnej.
· dziecko już z nielicznymi pomyłkami potrafi różnicować wszystkie głoski, wymowa jest dość prawidłowa. Rozwój słuchu fonemowego zbliża do końca (wiek przedszkolny).
· słuch fonemowy jest już całkowicie ukształtowany. Dziecko różnicuje i wymawia poprawnie głoski (wiek szkolny).
Zaburzenia słuchu fonemowego utrudniają rozumienie mowy i są przyczyną wadliwej realizacji głosek, powodującą trudności w czytaniu i pisaniu ze słuchu (dysleksja i dysgrafia), w nauce szkolnej. Dziecko z zaburzeniem słuchu fonemowego dobrze słyszy słowa, ale nie potrafi rozróżnić pojedynczych dźwięków, lub złożyć je w całość dźwiękową. W efekcie, w czytaniu: ma kłopoty z przejściem
do czytania sylabami i wyrazami lub uporczywie literuje. Tak powolne czytanie utrudnia zrozumienie treści. Zdarza się, że dziecko w starszym wieku opuszcza, przestawia lub dodaje różne głoski, sylaby,
a w piśmie ma problemy z dwuznakami, spółgłoskami miękkimi, dźwięcznymi i bezdźwięcznymi. Zaburzenia słuchu fonemowego powodują rozwijanie się wad i zaburzeń mowy, a te nie poddane terapii, pogłębiają się z wiekiem powodując np. ubożenie słownictwa czy uporczywe błędy w pisaniu.
BIBLIOGRAFIA:
B. Rocławski : Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka. Wyd. Glottispol 2003
I. Styczek: „Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego- komentarz i tablice” Warszawa 1982
ula.f