OCENIANIE W WYCHOWANIU FIZYCZNYM.doc

OCENIANIE W WYCHOWANIU FIZYCZNYM

- celowość oraz narzędzia oceny

AUTOR;
Klemens Ziomek
Szkoła Podstawowa w Otałęży

Rok 2000


SPIS TREŚCI :

I. Wstęp
II .Wiadomości ogólne o ocenianiu.
II. 1. Ocena, jej funkcje i cele.
II. 2. Oceniać czy nie ?
III. Narzędzia służące do kontroli sprawności fizycznej uczniów.
IV. Bibliografia


I. WSTĘP

Każdy człowiek zastanawia się nad sobą, drogą swojego życia, słusznością wyboru zawodu, wykonywaną pracą, akceptacją środowiska. Wielu nauczycieli często ma takie wątpliwości: czy dobrze wykonują swój zawód ?, czy stosują odpowiednie metody i formy pracy?, jak ocenia ich młodzież? Jest to niewątpliwie dowód poczucia odpowiedzialności i zaangażowania - ważnych w pracy każdego nauczyciela.
Poprzez wychowanie i uczenie dzieci i młodzieży dążymy do podniesienia kultury - w tym także kultury fizycznej - oraz poprawy zdrowotności społeczeństwa.
W procesie kształcenia używamy różnych instrumentów oddziaływania na ucznia, pamiętając zawsze że ON jest podmiotem.
Jednym z instrumentów kształcenia jest kontrola i ocena.
Kontrola i ocena ucznia postrzegana jest jako ważny element zorganizowanego działania dydaktyczno-wychowawczego, pomimo że sam proces oceniania budzi wiele kontrowersji.

Arends w swej książce pt. "Uczymy się nauczać" pisze:" w chwili, gdy użyto pierwszego sprawdzianu i wystawiono pierwszą ocenę, rozpoczęły się spory, jak kontrolować i jak oceniać uczniów (...) według jednych oceny dehumanizują edukację, a między nauczycieli i uczniów wprowadzają nieufność. Inni powiadaj, że ocenianie i porównywanie uczniów wywołuje szkodliwy lęk, a u uczniów źle ocenionych wytwarza poczucie małej wartości"

Tymczasem ocenianie w procesie uczenia się jest momentem krytycznym, przez który każdy uczeń musi przejść bez możliwości pominięcia go. Powstaje zatem pytanie : jakie sytuacje aranżować w ocenianiu, by uczniowie chcieli w nich uczestniczyć i traktować jako element pozytywny procesu uczenia się ?

Celem niniejszej pracy jest opracowanie pomocy dla nauczycieli wychowania fizycznego w dziedzinie oceny pracy i osiągnięć uczniów.

II. WIADOMOŚCI OGÓLNE O OCENIANIU

II.1. Ocena , jej funkcje i cele.

Potocznie ocenę pojmuje się wąsko jako notę na świadectwie lub w dzienniku szkolnym. Coraz powszechniej używa się pojęcia ewaluacja, rozumianego jako proces zdobywania informacji niezbędnych do właściwego sterowania działaniami nauczyciela i samokształceniowymi ucznia.Proces kontroli i oceny nie sprowadza się do wystawiania not szkolnych, ale głównie do poszukiwania odpowiedzi na tak istotne pytania, jak między innymi: czy zamierzone cele zostały osiągnięte ? czy można było osiągnąć ambitniejsze cele i w krótszym czasie ?
czy uczniowie uczyli się tego czego powinni się uczyć ? czy zamierzone cele można było osiągnąć mniejszym nakładem pracy nauczyciela czy
też uczniów ? Należy podkreślić, że kontrola i ocena będzie spełniała swoją rolę w procesie kształcenia tylko wówczas, gdy spełniać będzie dwie podstawowe funkcje, a głównie:dydaktyczną - kształcącą, w tym przede wszystkim informacyjną i sterującą,
wychowawczą - motywującą i aktywizującą.

Jednym z zasadniczych warunków skuteczności procesu kontroli i oceny jest jej ścisłe powiązanie z celami i treściami kształcenia w pełni uświadomionymi przez nauczyciela i uczniów. Jeśli nie ma spójności w podejściu do celów kształcenia przez nauczyciela i uczniów, to wypacza się sens kontroli i oceny i nie stanowi ona logicznego ciągu działań pedagogicznych w całej spirali edukacyjnej.

Kontrola i ocena stanowi integralną część procesu kształcenia i jest ważnym instrumentem działania pedagogicznego.
Według Charlesa Gallowey'a ocenianie to proces zbierania informacji, formułowania sądów o informacjach, podejmowania decyzji.
Autor ten sformułował następujące główne cele oceniania:
1) Przewidywanie i selekcja - same przez się niewystarczające jako, że nie służą
bezpośrednio ulepszaniu procesu uczenia się i nauczania.
2) Wywołanie maksimum pożądanych zmian u poszczególnych uczniów - nie zaś
sposób na wyselekcjonowanie na każdym poziomie tych, którzy "mogą" i tych którzy
"nie mogą".
3) Wprowadzenie informacji oceniającej w formie korygującego sprzężenia zwrotnego.

Ocenianie również:
- jest procesem gromadzenia informacji zwrotnej,
- jest integralną częścią procesu uczenia się i nauczania,
- powinno służyć wspieraniu kariery uczniów i ich motywowaniu.

Dotychczasowe sposoby i metody oceniania nie pozwalały na w pełni obiektywny i dostatecznie pełny obraz jakości postępów uczniów, ich umiejętności i indywidualnych potrzeb. Oceny szkolne tak często budzą niezadowolenie i wywołują różne konflikty, że niektórzy pedagodzy wypowiadają się nawet za ich zniesieniem.
Ocenianie postrzegane jest w opinii publicznej dość krytycznie, wiązane raczej ze sztuką stawiania stopni i stwierdzaniem czego uczeń nie umie.


Przeprowadzana obecnie reforma systemu edukacji dokonuje wiele istotnych zmian w systemie oceniania.
Zmiany te idą w wielu kierunkach:
a) rozwijania oceniania wspomagającego rozwój ucznia w miejsce dominującego ciągle oceniania sumującego osiągnięcia ucznia
b) zastępowania oceny negatywnej, ze wskazaniem czego jeszcze nie umiesz, oceną pozytywną, wskazującą co już osiągnąłeś
c) zabezpieczania systemu szkolnego przed zbędnymi różnicami, jakie mogą wynikać z interpretacji podstawy programowej przez poszczególnych nauczycieli
d) stworzeniu nauczycielom warunków poczucia bezpieczeństwa w prowadzeniu do osiągnięć wskazanych w podstawie programowej.



II . 2 . Oceniać czy nie ?

Problem oceny ucznia z wychowania fizycznego budzi wiele kontrowersji.
Oceniać czy nie? Jaką formę oceny stosować?
Pojawiają się opinie o konieczności istnienia oceny z wychowania fizycznego jak też o jej destrukcyjnym znaczeniu dla ucznia.

Zwolennicy stawiania ocen twierdzą, że:
- ocena jest formą motywacyjną do udziału w zajęciach w ogóle,
- jest wykładnikiem stanu sprawności fizycznej ucznia na tle klasy,
- wreszcie jeżeli wych. fiz. ma być jednym z przedmiotów szkolnych to dlaczego akurat z niego miałoby nie być ocen.

Natomiast nauczyciele, którzy negują sens stawiania ocen z wych.fiz. w dotychczasowej formie twierdzą, że :
- stawianie ocen zniechęca uczniów słabszych fizycznie do udziału w zajęciach,
- stawianie jakichkolwiek kryteriów (tabele porównawcze, wyniki ucznia na tle klasy), wg których ocenia się ucznia, nie jest sprawiedliwe,
- zlikwidowanie oceny (pewnego rodzaju przymusu) zachęci uczniów do aktywniejszego udziału w zajęciach.

W aspekcie psychologicznym ocena ma bardzo duże znaczenie, ponieważ podświadomie oczekujemy oceniania chwalenia, nagradzania, lubimy rywalizować. Potrzeba oceny jest głęboko zakorzeniona w naszej świadomości. Z przytaczanych w "Liderze" wyników ankiet przeprowadzonych wśród uczniów szkoły podstawowej wynika, że
- uczniowie przywiązują wagę do istnienia oceny z wychowania fizycznego
- uważają, że pozbawienie wymiernej oceny tego przedmiotu zdegraduje go,
- zdecydowana większość uczniów widzi w ocenie obraz swoich możliwości,
- uczniowie wskazują wyraźnie, że dzięki ocenie wiedzą, co robią dobrze, a co wymaga poprawy,
- dobra ocena z wych. fiz. nobilituje w pewien sposób uczniów (a szczególnie chłopców) na tle rówieśników,
- uczniom słabszym z innych przedmiotów pozwala dowartościować się, co nie jest obojętne w procesie wychowawczym.





Drugim problemem jest sposób oceniania .
W wychowaniu fizycznym rysują się dwie tendencje podejścia do oceny.
Są nauczyciele którzy opowiadają się za utrzymaniem oceny z wychowania fizycznego wyrażonej stopniem. Druga tendencja to preferowanie oceny opisowej z ewentualnym wsparciem punktowym np. w ocenie motoryczności, zdecydowane jednak odejście od tradycyjnych stopni szkolnych.
Wydaje się że w poszukiwaniu dróg wyjścia z problemu oceny w wychowaniu fizycznym należy koncentrować uwagę nie na uświęconym tradycją ocenianiu ucznia przez nauczyciela czyli wystawianiu not lecz na ocenie efektów procesu nauczania i wychowania a w tym przede wszystkim na nauczaniu uczniów samokontroli i samooceny.



Stawiane przez nauczyciela wymagania końcowe powinny być:

- konkretne, jasno sformułowane; uczeń rozumie i wie czego się ma nauczyć, co osiągnąć,
- jakie zdobyć kompetencje,
- możliwe do osiągnięcia przez ogół uczniów,
- użyteczne w życiu codziennym i przydatne w dalszych etapach kształcenia.


III. Narzędzia służące do kontroli sprawności fizycznej uczniów.


Kierując się prostotą zastosowania przez nauczycieli i uczniów spośród wielu testów i prób wybrałem:

1. INDEKS SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ- K. Zuchory.

2. TEST MINIMALNEJ SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ - Krausa - Webera.

3. PRÓBA ORTOSTATYCZNA

4. PRÓBA RUFFIERA.

5. BIEG NA DYSTANSIE 60 m (szybkość)

6. RZUT PIŁECZKĄ PALANTOWĄ (siła ).

7. ZWIS NA UGIĘTYCH RĘKACH ( siła).

8. SIADY Z LEŻENIA (siła mm. brzucha ).

9. BIEGI NA DYSTANSACH 1000 m. i 600m.

10. TEST 12 min.( COOPERA).

11. BIEG Z PRZEWROTEM.

12. WYSKOK DOSIĘŻNY.

13. SKOK W DAL Z MIEJSCA ( obunóż).

14. SKOK W DAL Z ROZBIEGU.

15. SKOK WZWYŻ Z ROZBIEGU.

16. SKŁON TUŁOWIA W PRZÓD.

17. SPORT - TEST.

INDEKS SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
Krzysztofa Zuchory.
Indeks Sprawności Fizycznej jest propozycją indywidualnego sprawdzianu kondycji fizycznej dla osób obojga płci. Podane w Indeksie próby; szybkości, skoczności, siły ramion, gibkości wytrzymałości i siły mięśni brzucha są łatwe do wykonania i nie wymagają specjalnego sprzętu a uzyskane rezultaty są łatwe do oceny. Każda próba posiada ocenę i 6-punktową skalę; minimalna- 1pkt, dostateczna- 2 pkt, dobra- 3 pkt, bardzo dobra-4 pkt, wysoka- 5 pkt, wybitna- 6 pkt. Suma punktów wszystkich wykonanych ćwiczeń daje obraz przeciętnej sprawności fizycznej dla odpowiedniej kategorii wieku. Podana propozycja oceny sprawności fizycznej ,w odróżnieniu od innych tego typu sprawdzianów ,charakteryzuje się prostotą ćwiczeń i łatwością odczytywania ocen. Uzyskany ogólny przeciętny wynik - oceniony przy pomocy Indeksu - jest obiektywnie porównywalny z wynikami uzyskanymi w różnych okresach życia , innych osób oraz dorosłych i dzieci.