Metodyka statystycznych analiz wypadków przy pracy.pdf

Metodyka statystycznych

analiz wypadków przy pracy

Spis treści:

1. Wprowadzenie

2. Statystyczna karta wypadku

3. Prezentacja danych o wypadkach przy pracy

4. Analizy

5. Podsumowanie

Grzegorz Dudka, Radosław Bojanowski

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Informacja przygotowana na posiedzenie Rady Ochrony Pracy

Warszawa, dnia 22 listopada 2007

1. Wprowadzenie

W 2005 roku, w porównaniu do roku 2004, zmniejszyła się liczby wypadków przy pracy w

Polsce. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego zgłoszono 84 402 osób (w 2004 r.

– 87 050 osób) poszkodowanych w wypadkach przy pracy (bez rolnictwa indywidualnego) –

co stanowi spadek liczby poszkodowanych o 3 % w stosunku do roku poprzedniego. Jednak

już w pierwszym kwartale 2006 r. liczba wypadków ogółem rośnie aż o 43% (19 346 osób

poszkodowanych w wypadkach przy pracy w I kwartale 2006, w a analogicznym okresie

2005 r. - 13 529). Ostatecznie w 2006 roku liczba wypadków wzrosła do 95 465 osób

poszkodowanych tj. o 13,1 %.

45 000

I k wa rtał

I p ółrocze

41 174

40 000

35 000

33 737

30 000

25 000

20 000

19 346

15 000

13 529

10 000

5 000

2005

2006

Rys. 1 Porównanie liczby osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy w latach 2005 -2006

Dane statystyczne dotyczące wypadków przy pracy są jednym z podstawowych źródeł

informacji na temat warunków pracy wykorzystywanych do opracowywania polityki w

zakresie bezpieczeństwa pracy zarówno w Polsce jak i na poziomie Unii Europejskiej.

Jednym z elementów tych polityk są mierzalne cele w zakresie obniżania liczby wypadków.

Między innymi we wspólnotowej strategii na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata

2007-2012 proponuje się zmniejszenie w UE-27 ogólnego wskaźnika wypadków przy pracy o

25% na 100 000 pracowników. Dla realizacji tego ambitnego celu potrzebne jest

doskonalenie istniejących i poszukiwane nowych metod prewencji. Aby taka prewencja była

skuteczna, potrzebne jest jej odpowiednie ukierunkowanie, a wiec poznanie tych obszarów

gdzie wypadków jest najwięcej i gdzie są one związane z najcięższymi skutkami, poznanie

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

mechanizmów powstawania tych wypadków oraz ich rzeczywistych przyczyn. To wszystko

umożliwić mogą odpowiednio głębokie analizy danych o wypadkach przy pracy

przeprowadzona z wykorzystaniem nowoczesnych metod analitycznych.

Możliwości przeprowadzenia takich analiz zwiększyło wprowadzenie w 2005 r nowej

statystycznej karty wypadku. Przy jej opracowywaniu zastosowano model wypadku

zaproponowany przez Eurostat, który rozszerzył zakres i rodzaj informacji o wypadkach przy

pracy zbieranych przez Główny Urząd Statystyczny. Dzięki temu możliwe jest między innymi

prześledzenie całego przebiegu sytuacji wypadkowej oraz zidentyfikowanie zależności

pomiędzy różnymi czynnikami i przyczynami wypadków. Dodatkowo pozwali to na łączną i

porównawczą analizę danych z Polski i innych krajów UE.

2. Statystyczna karta wypadku

Od 1 stycznia 2005 r. obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w

sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. 2004 Nr 269 poz. 2672) [1].

Rozporządzenie to wprowadziło zmiany we wzorze statystycznej karty wypadku przy pracy.

Tym samym zmianie uległ rodzaj i zakres informacji o wypadkach przy pracy zbieranych do

celów statystycznych. Wprowadzone zmiany podyktowane były koniecznością ujednolicenia

zasad rejestracji i analizy danych o wypadkach przy pracy na poziomie Unii Europejskiej.

Przy opracowywaniu wzoru nowej statystycznej karty wypadku przy pracy wykorzystano

model wypadku przy pracy i metodologię opracowane przez urząd statystyczny UE

(EUROSTAT) w ramach projektu European Statistics on Accidents at Work (ESAW) [4]. W

nowej karcie uwzględniono wszystkie informacje, których zbieranie zaleca EUROSTAT, nie

zrezygnowano jednak z większości dotychczas zbieranych, a nie uwzględnionych w

metodologii ESAW, informacji. Wprowadzono również nowe klasyfikacje i sposób

kodowania, które są zgodne z zaproponowanymi przez EUROSTAT.

Informacje zbierane przy pomocy statystycznej karty wypadku podzielono na cztery części, w

zależności od tego, czy dotyczą pracodawcy, poszkodowanego, skutków wypadku, czy

wypadku i jego przebiegu.

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

2.1. Przebieg i okoliczności wypadku

Największe zmiany w statystycznej karcie wypadku przy pracy dotyczą zakresu i klasyfikacji

danych dotyczących jego okoliczności i przebiegu. Wynikają one z przyjętego modelu

wypadku przy pracy, który w znacznym stopniu różni się od modelu na podstawie którego

opracowano poprzednią wersję tej karty. Przyjęty statystyczny model wypadku przy pracy,

opracowany przez EUROSTAT wyróżnia trzy fazy: fazę przedwypadkową, fazę wypadku

oraz fazę powypadkowa.

Rys. 2 Model wypadku przy pracy, opracowany przez EUROSTAT

W fazie przedwypadkowej mamy do czynienia z pracownikiem w jego, szeroko

rozumianym środowisku pracy. Jako środowisko pracy należy rozumieć nie tylko miejsce

gdzie poszkodowany przebywał chwili wypadku, ale również elementy związane z pracą

poszkodowanego tj. proces pracy, czynność wykonywana przez poszkodowanego i

związany z nią czynnik materialny. Faza przedwypadkowa obejmuje więc to co dotyczy

pracownika i wykonywanego przez niego zadania w chwili wypadku. Określa ona warunki

początkowe przed zaistnieniem zdarzenia inicjującego wypadek.

Fazę wypadku oddziela od fazy przedwypadkowej wydarzenie będące odchyleniem od

stanu normalnego (nazywane odchyleniem). Jest to ostatnie wydarzenie odbiegające od

warunków przyjętych za normalne, które zakłóciło normalny (przewidywany) przebieg

procesu pracy i w efekcie doprowadziło do wypadku. Odchylenie zalicza się do fazy

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

wypadku, choć tak naprawdę jest to wydarzenie, które oddziela fazę przedwypadkową od

fazy wypadku i jako takie nie musi być związane z żadną z nich, ani z ich elementami.

Z odchyleniem zazwyczaj związany jest czynnik materialny . Jest to czynnik (narzędzie,

maszyna, obiekt, element środowiska łącznie z organizmami żywymi, itp.), który spowodował

zakłócenie (odchylenie) w procesie pracy lub był ściśle z tym zakłóceniem związany.

Do ścisłej fazy wypadkowej zlicza się wydarzenie powodujące uraz oraz czynnik materialny,

który jest źródłem urazu. Wydarzenie powodujące uraz opisuje, w jaki sposób

poszkodowany doznał urazu (fizycznego lub psychicznego) spowodowanego przez czynnik

materialny. Definicja wydarzenia powodującego uraz wskazuje, że związany z nim jest

czynnik materialny, który jest źródłem urazu.

W fazie powypadkowej mamy do czynienia z szeroko rozumianymi skutkami wypadku.

Większość zbieranych dotychczas danych o skutkach wypadku (tj. liczba osób

poszkodowanych, skutki wypadku, straty czasu pracy innych osób i szacunkowe straty

materialne) nie została uwzględniona w metodologii ESAW, mimo to nie zrezygnowano ze

zbierania tych danych przy pomocy nowej statystycznej karty wypadku. To co jest nowe, to

rodzaj urazu i umiejscowienie urazu

Rodzaj urazu określa jakie zdrowotne konsekwencje miał wypadek dla poszkodowanego

(np. złamanie, skaleczenie, oparzenie itp.). Razem z rodzajem urazu należy podać jaka

część ciała doznała obrażeń w wyniku wypadku przy pracy. Umiejscowienie urazu

odpowiada umiejscowieniu uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem z poprzedniej

wersji statystycznej karty wypadku. Jednak przyjęta klasyfikacja (zgodna z ESAW) jest

znacznie bardziej rozbudowana od poprzedniej.

Metodologia ESAW nie przewidziała zbierania informacji o przyczynach wypadku, ponieważ

podawane przyczyny są wynikiem subiektywnej oceny osoby badającej wypadek.

Opracowując nową statystyczną kartę wypadku nie zrezygnowano, jednak, z rejestrowania

przyczyn wypadku, a do klasyfikowania i kodowania zaadaptowano klasyfikację z

poprzedniej wersji karty.

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: