GNSS- Wykład.pdf

GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII

DEPARTAMENT GEODEZJI KARTOGRAFII I SYSTEMÓW

INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

WIELOFUNKCYJNY SYSTEM PRECYZYJNEGO POZYCJO-

NOWANIA SATELITARNEGO ASG-EUPOS

PRZEPISY PRAWNE I STANDARDY TECHNICZNE

Opracował: Ryszard Pażus

eryfikacja i uzupełnienie: Jarosław Bosy

Projekt współfinansowany

przez Unię Europejską

Europejski Fundusz

Rozwoju Regionalnego

Reprodukowanie, kopiowanie, fotografowanie, skanowanie części lub całości materiału

bez zgody Głównego Geodety Kraju jest zabronione

Przepisy prawne

1 Dyrektywy UE (INSPIRE)

1.1 Gdyby nie dyrektywa UE (INSPIRE) z dnia 14 marca 2007 roku, wykład ten rozpoczynaliby-

śmy od interesujących nas tematycznie zapisów ustawy Prawa geodezyjnego i kartograficzne-

go. Mamy jednak dyrektywę INSPIRE, więc rozpoczniemy od poziomu prawa Unii Europej-

skiej.

1.2 Zanim przejdziemy do INSPIRE kilka informacji wprowadzających o systemie prawa Unii Eu-

ropejskiej .

1.2.1 System prawa Unii Europejskiej tworzą dwa rodzaje aktów prawnych : pierwotne i wtórne .

1.2.2 Do aktów prawa pierwotnego należą traktaty i akty:

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali z 1951 roku, który był za-

warty na okres 50 lat,

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 roku,

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę energii Atomowej z 1957 roku,

• Jednolity Akt Europejski z 1986 roku, Traktat o Unii Europejskiej z 1992 roku (tzw.

Traktat z Maastricht) oraz Traktat Amsterdamski z 1997 roku, które znacznie zmodyfi-

kowały postanowienia trzech wymienionych na początku traktatów założycielskich,

• Traktaty akcesyjne oraz traktaty międzynarodowe, zawarte przez Wspólnotę z pań-

stwami trzecimi.

1.3 Na podstawie pierwotnych źródeł prawa wydawane są przepisy nazywane wtórnymi (zasadni-

czą rolę prawodawcy spełnia Rada Unii Europejskiej, do tego włączony jest Parlament i Ko-

misje):

1.3.1

Rozporządzenia (ang. Regulations) , które maja zastosowanie ogólne, obowiązują w cało-

ści i stosują się bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich,

1.3.2

Dyrektywy (ang. Directives) , które także są aktami prawa bezwzględnie obowiązującego –

wiążą jednak jedynie co do zamierzonego skutku, zostawiając organom poszczególnych

państw wybór formy i metody osiągnięcia tego skutku,

1.3.3

Decyzje , które są aktami prawa o charakterze indywidualnym, obowiązując w całości te

podmioty, do których są kierowane,

1.3.4

Opinie i zalecenia , które nie są aktami bezwzględnie obowiązującymi, chociaż niektóre

państwa z własnej inicjatywy nadają im moc wiążącą.

1.4 Dla ścisłości należy dodać, że system prawa Unii Europejskiej tworzą wyroki Europejskiego

Trybunału Sprawiedliwości, zwykle orzekane w sprawach indywidualnych. Zasady orzekane

w tym orzecznictwie to najbardziej rozbudowana część systemu prawnego Unii .

1.5 Po tym uporządkowaniu tematu przyjdźmy do DYREKTYWY 2007/2/WE PARLAMENTU

EURPEJSKIEGO I RADY z dnia 14 marca 2007 roku, ustanawiającej infrastrukturę informa-

cji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE).

Wszelkie prawa zastrzeżone – Główny Geodeta Kraju

Przepisy prawne

1.5.1 Dla potrzeb naszego tematu szkolenia wybierzmy jedynie kilka istotnych dla nas postanowień i

definicji INSPIRE:

1.5.1.1 „Niniejsza dyrektywa nie wymaga zbierania nowych danych przestrzennych” (Rozdz. I, art.

4, pkt 4);

1.5.1.2 „dane przestrzenne” oznaczają wszelkie dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio

odniesione do określonego położenia lub obszaru geograficznego (Rozdz. I, art. 3, ppkt 2);

1.5.1.3 „zbiór danych przestrzennych” oznacza rozpoznawalny zestaw danych przestrzennych

(Rozdz. I, art. 3 ppkt 3);

1.5.1.4 „usługi danych przestrzennych” oznaczają operacje, które mogą być wykonywane przez

aplikację komputerową na danych przestrzennych zawartych w zbiorach danych przestrzen-

nych lub na powiązanych z nimi metadanych (Rozdz. I, art.3 ppkt 4);

• Należy zwrócić uwagę na zapis punktu .1, wyraźnie określający zakres prac INSPIRE. Znaczy

on, nie mniej nie więcej, jak tylko posprzątanie własnego podwórka i udostępnienie tegoż

obywatelom..

1.6 Tematami danych przestrzennych są między innymi (przytoczone dosłowne cytaty INSPIRE) :

1.6.1 Systemy odniesienia za pomocą współrzędnych. Systemy dla jednoznacznego przestrzennego

odnoszenia informacji przestrzennej za pomocą współrzędnych x, y, z lub za pomocą szeroko-

ści, długości lub wysokości na podstawie geodezyjnego poziomego i pionowego układu od-

niesienia.

1.6.2 Systemy siatek geograficznych. Zharmonizowana wielorozdzielcza siatka o wspólnym punkcie

początkowym i znormalizowanym położeniu oraz wielkości pól siatki.

1.6.3 Ukształtowanie terenu. Cyfrowe modele wysokościowe powierzchni lądu, lodu i oceanu. Obej-

muje również wysokość topograficzną terenu, batymetrię oraz linię brzegową.

• Pierwsze dwa są wzięte z listy Załącznika I a trzeci z Załącznika II dyrektywy INSPIRE.

1.7 Jak z tego widać system pozycjonowania satelitarnego ASG-EUPOS wpisuje się idealnie w

czasie i w temacie zobowiązań dyrektywy INSPIRE, tworząc usługę dostarczania danych

przestrzennych jako „sieciowej aplikacji komputerowej”.

2 USTAWY I ROZPORZĄDZENIA

2.1 Przechodząc do naszego krajowego podwórka mamy nawet bardziej przejrzysty system regula-

cji prawnych. Jest bowiem Ustawa zasadnicza czyli Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

uchwalona a dniu 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, w której artykuł 87

określa jednoznacznie:

2.1.1 Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, usta-

wy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

2.1.2 Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działa-

nia organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

2.2 Należy tu jeszcze dodać formalny zapis art. 88 pkt 1: „Warunkiem wejścia w życie ustaw, roz-

porządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.”

Wszelkie prawa zastrzeżone – Główny Geodeta Kraju

Przepisy prawne

2.3 Sprawy dotyczące geodezji i kartografii, w świetle ustaleń ustawy zasadniczej, reguluje ustawa z

dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne. Z regulacji prawnych, istotnych

dla naszego szkolenia, należy wymienić następujące postanowienia:

2.3.1 Do zadań Głównego Geodety Kraju należą, między innymi, obowiązki (Art. 7a):

• prowadzenia centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

• zakładania podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych.

2.3.2 Do zadań Starosty ustawowo należą z kolei, między innymi, takie obowiązki jak (Art. 7d):

• prowadzenie powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

• zakładanie osnów szczegółowych,

• zakładanie i aktualizacja mapy zasadniczej,

• ochrona znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych,

• prowadzenie powiatowych baz danych wchodzących w skład krajowego systemu informacji o

terenie. Przepisy ustawy zezwalają na nieodpłatne umieszczanie na gruntach i obiektach bu-

dowlanych znaków geodezyjnych mówi o tym Art13 pkt 1 ust.3, które w miarę potrzeby urzą-

dzeń zabezpieczających może być za odszkodowaniem (Art. 15 pkt 2) i których nie wolno

niszczyć, uszkadzać lub przemieszczać (Art. 15 pkt 3 ust 1).

3 Rozporządzenia

3.1 Pozostałe regulacje prawne są wydane Rozporządzeniami.

3.2 Do najbardziej nas interesujących Rozporządzeń należą:

3.2.1 Rozporządzenie Ministra Spraw i Administracji z dnia 24 marca 1999 roku w sprawie

standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu in-

formacji o terenie (Dz. U. z dnia 12 kwietnia 1999 r.),

3.2.2 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 kwietnia 1999

roku w sprawie ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz.

U. z dnia 20 maja 1999 r.)

3.2.3 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 1999 roku

w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i

kartograficzny, sposobu i trybu ich gromadzenia i włączania z zasobu oraz udostępnia-

nia zasobu (Dz. U. z dnia 31 maja 1999 r.).

3.2.4 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000 roku w sprawie państwowego sys-

temu odniesień przestrzennych (Dz. U. z dnia 24 sierpnia 2000 r.).

3.3 Ponieważ państwowy system odniesień przestrzennych jest tematem osobnego wykładu a spo-

sób i tryb włączania do zasobu jest tematem ćwiczeń do omówienia pozostają tutaj regulacje

prawne ustalone pierwszymi dwoma rozporządzeniami.

Wszelkie prawa zastrzeżone – Główny Geodeta Kraju

Przepisy prawne

3.4 Rozporządzenie Ministra Spraw i Administracji z dnia 24 marca 1999 roku w sprawie

standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu in-

formacji o terenie (Dz. U. z dnia 12 kwietnia 1999 r.)

3.4.1 Przepisy techniczne zawarte w instrukcjach geodezyjnych i kartograficznych, określające cechy

opracowań końcowych są obligatoryjne dla danego rodzaju opracowań. Spośród 13-tu in-

strukcji aż 9 wprowadzono do stosowania w latach 1979-80, dwie dotyczące zasobu w latach

1987-92 a tylko trzy były wprowadzane w latach 1995-98. Widać wyraźnie, że aktywność na

tym polu przychodzi falami. Należy tu jednak przyznać, że regulacje i przepisy techniczne z

tamtych lat są nadal aktualne, co dobrze świadczy o ekspertach tamtych czasów. Wypada tu

przytoczyć ogólne zasady stosowania przepisów technicznych, w których mamy takie zapisy:

3.4.2 „Instrukcje powinny uwzględniać dostępne w danym okresie metody osiągania założonych

standardów opracowań wynikowych. Zawarte w wytycznych metody i przykłady nie powinny

ograniczać stosowania innych metod pracy, jeśli metody te są uzasadnione technicznie i eko-

nomicznie.” - §3, pkt 8 instr. O-1

3.4.3 „Stosowanie metod, narzędzi i materiałów nie przewidzianych instrukcjami technicznymi jest

dopuszczalne, a metod będących wynikiem postępu technicznego jest zalecane, pod warun-

kiem zachowania wymaganych przez instrukcje dokładności opracowań wynikowych.” - §3,

pkt 9 instr. O-1

3.4.4 Trzeba tu dodać, że nadal, przy dzisiejszych zmianach technologicznych w porównaniu do me-

tod ówczesnych, nie ma potrzeb gospodarczych ani technicznych do zmian podstawowych

kryteriów dokładności, które są jasno sprecyzowane w standardach prawnie obowiązujących.

3.4.5 Mamy więc następujące obligatoryjne regulacje prawne:

3.4.5.1 Podstawy jednolitości prac geodezyjnych

• O jednolitości prac geodezyjnych stanowią: jednolity system miar, jednolite systemy

odniesienia wyników pomiarów i określona przepisami technicznymi treść, dokładność i

forma opracowań. (O-1, § 2, pkt 1).

3.4.5.2 Podstawy klasyfikacyjne

• Zbiory punktów geodezyjnych, czyli punktów, dla których określono matematycznie ich

położenie, standaryzuje się dzieląc na osnowę poziomą i osnowę wysokościową, z po-

działem na: podstawową, szczegółową i pomiarową. Jak widać nie ma tu żadnej

sprzeczności z postanowieniami dyrektywy INSPIRE.

• Jako ciekawostkę można podać różnice, jakie znajduje się tekstach dokumentów. W ofi-

cjalnym dzienniku Unii Europejskiej, w tekście w języku angielskim, jest precyzyjnie

podane, że można stosować „x,y,z and/or latitude and longitude and height” a w tym

samym oficjalnym Dzienniku Urzędowym, w tekście w języku polskim jest to zapisane

jako „x,y,z lub za pomocą szerokości, długości lub wysokości”. Siedem krótkich wyra-

zów a aż cztery błędy, bo powinno być: „x,y,z i/lub za pomocą szerokości geograficz-

nej, długości geograficznej i wysokości”.

3.4.5.3 Podstawy dokładnościowe

3.4.5.3.1 Dokładności geodezyjne określenia współrzędnych punktów, według obowiązującego od

kilku już dekad, standardu technicznego pozostają niezmienne i zestawienie zbiorcze moż-

na przedstawić następująco:

Wszelkie prawa zastrzeżone – Główny Geodeta Kraju

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: