ANATOMIA PĘCHERZA MOCZOWEGO

Diagnostyka radiologiczna układu moczowego

•                      wielkość nerek u dorosłego wynosi 9-14 cm lewa nieco większa, różnica nie powinna przekraczać 2 cm

•                      nerki położone są na wysokości Th11 – L3 lewa nieco wyżej, ruchomość oddechowa 2-3 cm  podczas spokojnego oddechu

•                      zarysy nerek powinny być regularne, gładkie

•                      osie długie nerek przebiegają od góry i środka ku dołowi i na zewnątrz – ich osie są rozbieżne

•                      nerka zawiera 10-15 kielichów mniejszych, które łączą się w 3 rzadziej 2 kielichy większe zwane grupą kielichów (górnych, środkowych i dolnych)

Metodyka badania układu moczowego

•                      zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

•                      USG

•                      urografia,  zdjęcia warstwowe (zonografia), zdjęcia skośne

•                      ureteropielografia ( pielografia wstępująca )

•                      pielografia zstępująca

•                      cystografia mikcyjna

•                      uretrografia wstępująca

•                      TK

•                      MR

•                      scyntygrafia

•                      arteriografia wybiórcza tt. nerkowych (DSA)

•                      angiografia farmakologiczna

•                      przezskórne nakłucie nerki

•                      badania endoskopowe ( nefroskopia, uretero- i uretroskopia, cystoskopia )

METODYKA  BADANIA

•                      Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej :

•                      ocena wielkości i położenia nerek

•                      ocena zwapnień w jamie brzusznej (cieniujące złogi w układzie moczowym – złogi w nerkach mają ruchomość oddechową, kamienie żółciowe, zwapniałe węzły chłonne, zwapnienia w tętnicach, flebolity, zwapnienia w gr. krokowym)

•                      ocena zarysów mięśni biodrowo-lędźwiowych

•                      gaz w układzie moczowym (przetoki z ukł. pokarmowym)

•                      ocena zmian w układzie kostnym

•                      ocena przygotowania do urografii (opróżnienie jelit z mas kałowych i gazów jelitowych rzutujących się na układ moczowy)

2. Urografia :

•                      możemy oceniać zaburzenia struktury i funkcję nerek, moczowodów  i  pęcherza moczowego

•                      przeciwwskazania są takie same jak przy podawaniu dożylnych jodowych środków cieniujących – grupa zwiększonego ryzyka to :

–      powikłania po poprzednim podaniu środka cieniującego

–      alergia

–      astma

–      wole toksyczne tarczycy

–      paraproteinemie ( szpiczak mnogi, choroba Waldenströma )

–      niewydolność układu krążenia i układu oddechowego

–      niewydolność nerek ( stężenie kreatyniny w surowicy > 2 mg% )

–      niewydolność wątroby

–      wiek powyżej 65 lat, oraz dzieci do lat 10 ( zwłaszcza w okresie noworodkowym i niemowlęcym )

Przygotowanie do urografii :

•          pacjent na czczo

•          dieta ubogoresztkowa (mączna) – gazy jelitowe i masy kałowe rzutujące się na układ moczowy utrudniają jego ocenę.

Urografia morfologiczna :

•          rozpoczynamy od zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej

•          zdjęcia wykonujemy w 5, 10, 15, 20 i 30 min. od podania środka kontrastowego.

•          prawidłowa szerokość moczowodów wynosi 2 – 5 mm

Urografia przedłużona :

•          w razie potrzeby wykonujemy zdjęcia opóźnione w 6, 12, 24 h. (wodonercze i upośledzona czynność wydzielnicza nerek)

Urografia minutowa (czynnościowa) :

•          wskazana przy podejrzeniu zwężenia tętnicy nerkowej

•          zdjęcia wykonujemy w 2, 3 i 5 min. po wstrzyknięciu środka cieniującego – oceniamy ewentualne opóźnienie wydzielania

3.Ultrasonografia

•                      przygotowanie (chory na czczo z wypełnionym pęcherzem)

•                      oceniamy :

–        kształt

–        wielkość

–        zewnętrzne zarysy

–        szerokość miąższu

(kora + rdzeń)=1.5 do 2.5

i  jego echogeniczność

–        zatokę nerki

(UKM + naczynia)

(   echo centralne  )

•                      przezpęcherzowa ocena narządów sąsiadujących np. gruczołu krokowego, macicy

•                      do ultrasonografii praktycznie nie ma przeciwwskazań

•                      jest tanim i dostępnym w wykonaniu badaniem do oceny: wodonercza, kamicy, chorób miąższu, p. okołonerkowej

•                      szczególnie przydatna do oceny nerki nie wydzielającej, różnicowania  zmian  litych  i  torbieli, kontroli nerki przeszczepionej

•                      diagnostyczne i lecznicze nakłucie nerki pod kontrolą USG

•                      w pęcherzu moczowym oceniamy: zarysy ścian (powinny być gładkie), guzy, kamienie, uchyłki, objętość zalegającego po mikcji moczu

4. Tomografia komputerowa

Metoda: źródłem promieniowania jest lampa rentgenowska poruszająca się po okręgu. Pomiarów osłabienia promieniowania dokonują detektory znajdujące się po przeciwnej stronie. Uzyskane dane są analizowane przez komputer który dokonuje rekonstrukcji obrazu w skali szarości. W czasie badania TK zazwyczaj podaje się niejonowy, jodowy środek cieniujący w celu uzyskania wzmocnienia kontrastowego

Klasyczna TK – głównie przekroje osiowe
Spiralna TK – dowolne przekroje

5.  Badania izotopowe :

Scyntygrafia :

•          umożliwia ocenę morfologii nerek (wielkość, kształt, położenie, rozkład radioaktywności)

•          wykonywana przy pomocy scyntygrafu lub gammakamery po dożylnym podaniu 197Hg-chloromerodryny, 99mTc-glukonianu

Renografia :

•          umożliwia ocenę czynności miąższu nerkowego pod postacią krzywych renograficznych

•          wykonywana za pomocą sondy scyntylacyjnej i bloku pomiarowo-rejestrującego lub gammakamery połączonej z systemem komputerowym po dożylnym podaniu 131I-hipuran, 99mTc-Sn-DTPA

Angioscyntygrafia :

•          umożliwia ocenę efektywnego przepływu nerkowego krwi, osocza oraz wielkości przesączania kłębkowego

•          Ureteropielografia ( pielografia wstępująca ) :

•          polega na wprowadzeniu cystoskopu a następnie cewnika do moczowodu i wstecznym podaniu środka cieniującego

•          wykonywana np. w nerce niewydzielającej

7.     Pielografia zstępująca :

•          polega na podaniu środka cieniującego po przezskórnym nakłuciu miedniczki nerkowej

•          wskazana gdy wykonanie ureteropielografii jest niemożliwe

8.     Cystografia mikcyjna :

•          polega na wprowadzeniu do pęcherza 200-500 ml środka cieniującego i wykonaniu zdjęć z wypełnionym pęcherzem i podczas oddawania moczu

•          wskazana dla uwidocznienia odpływu pęcherzowo-moczowodowego, urazów pęcherza, guzów, uchyłków i przetok pęcherzowo-jelitowych

Wskazania do cystoureterografii mikcyjnej

•          wady wrodzone cewki moczowej i pęcherza moczowego

•          zwężenie cewki moczowej

•          urazy pęcherza moczowego

•          odpływy wsteczne pęcherzowo-moczowodowe

•          nietrzymanie moczu

•          ocena dolnego odcinka dróg moczowych przed planowanym przeszczepem nerki

•          nawracające infekcje dróg moczowych:  u chłopców  3x   u dziewczynek  2x

9.    Uretrografia :

•         polega na wprowadzeniu do ujścia cewki kaniuli i podaniu przez nią środka cieniującego

•         wykonywana dla rozpoznania wrodzonych lub nabytych zwężeń, zmian pourazowych i uchyłków cewki moczowej oraz ektopowego ujścia moczowodu do cewki moczowej

10.    Angiografia wybiórcza i angiografia farmakologiczna :

•         polega na wstrzyknięciu epinefryny do tętnicy nerkowej bezpośrednio przed podaniem środka cieniującego

•         pozwala na wybiórcze zakontrastowanie naczyń patologicznych, naczynia prawidłowe ulegają obkurczeniu

WADY ROZWOJOWE NEREK

•                     Nieprawidłowości liczby i wielkości

• agenezja - brak tk. nerkowej i moczowodów

• aplazja - nerka atroficzna - szczątkowa, nie wydzielająca

• hipoplazja - niedorozwój nerki, nerka mała - wydzielająca

• nerka podwójna - większa w wymiarze podłużnym, zdwojenie UKM

• nerki nadliczbowe - najczęściej hipoplastyczne, ektopowe

2.   Nieprawidłowości położenia

•         niedokonany zwrot nerki

•         ektopia nerki

       (często towarzyszy jej

          niedokonany zwrot)

•                      nerka miedniczna

•                      nerka biodrowa

•         potrójny moczowód

•                      nerka lędźwiowa

•                      nerka piersiowa

•         ektopia skrzyżowana 

3.   Nerki zrośnięte

...