MSGcwiczenia1.doc

MSG ćwiczenia 1                                                                                                  10 października 2005

Teoria Adama Smitha

Poglądy merkantylistów- byli oni za interwencją państwa, każdy kraj powinien dążyć do eksportu dóbr by otrzymać kruszce szlachetne w zamian, wymiana jest nieekwiwalentna, tylko jedna strona może się bogacić, druga ponosi straty.

Zgodnie z teorią kosztów absolutnych Adama Smitha wymiana międzynarodowa prowadzi do osiągnięcia korzyści przez kraje biorące w niej udział.

Źródłem tych korzyści jest występowanie między tymi krajami różnic w absolutnych kosztach wytwarzania, które Adam Smith mierzył jedynie nakładami pracy.

Według Smitha każdy kraj powinien specjalizować się w wytwarzaniu tych dóbr i usług, które może wyprodukować absolutnie taniej niż pozostałe kraje.

Adam Smith uważał ponad to, że nie należy ograniczać importu danego dobra jeśli inny kraj wyprodukuje je taniej.

Adam Smith nie wytłumaczył jednak jak powinny zachowywać się kraje, które wszystkie dobra wytwarzają absolutnie taniej lub absolutnie drożej niż pozostałe kraje.

Wyjaśnień tych dostarcza teoria kosztów komparatywnych Davida Ricardo.

Ekonomia klasyczna (tradycyjna)

Zgodnie z teorią Ricardo kraje mogą odnosić korzyści z wzajemnej wymiany międzynarodowej nawet wtedy gdy jeden z nich produkuje wszystkie dobra absolutnie taniej lub drożej niż pozostałe kraje, może to mieć miejsce wówczas gdy między tymi krajami występują różnice we względnych (komparatywnych) kosztach wytwarzania, które Ricardo podobnie jak Smith mierzył jedynie nakładami pracy.

Koszt komparatywny- jest to koszt wytworzenia jakiegoś dobra w danym kraju wyrażony w koszcie wytworzenia innego dobra w tym samym kraju.

Wady teorii kosztów:

1)     zakłada istnienie tylko 2 państw i 2 towarów

2)     zakłada istnienie doskonałej konkurencji

3)     zakłada stałość kosztów bez względu na skalę i technikę produkcji

4)     zakłada, że każdy kraj stosuje identyczne techniki produkcji

5)     mierzy koszty jedynie nakładami pracy

Teoria Heckschera-Ohlina (H-O) (ekonomia neoklasyczna, tradycyjna)- teoria obfitości zasobów, nie zaprzecza zasadzie kosztów komparatywnych, udoskonala teorię kosztów komparatywnych- dodaje kapitał, zgodnie z teorią H-O podstawą specjalizacji i wymiany międzynarodowej stanowią różnice w kosztach względnych, podobnie jak u Ricardo przyczyna powstawania tych różnic jest jednak inna w obu tych teoriach.

Ricardo uważa, że praca jest jedynym czynnikiem produkcji i w związku z tym różnice w kosztach względnych wynikają jedynie z różnic w wydajności pracy podczas gdy teoria H-O różnic tych dopatruje się w drugim czynniku produkcji- kapitale.

W świetle teorii H-O kraj powinien eksportować te towary do wytworzenia, których zużywa dużo w danym kraju czynnika produkcji obfitego, importować zaś te towary, których produkcja wymaga zużycia czynnika produkcji (dużego) w danym kraju rzadkiego.

Założenia teorii H-O:

1)     istnieją jedynie 2 kraje i 2 produkty

2)     istnieją 2 jednolite czynniki produkcji: praca i kapitał

3)     oba czynniki produkcji są niezbędne do wytworzenia każdego z towarów

4)     jeden z towarów jest bardziej pracochłonny a drugi bardziej kapitałochłonny

5)     w oby krajach są stosowane identyczne techniki produkcji

6)     w obu krajach istnieje doskonała konkurencja

7)     w obu krajach istnieją identyczne gusta

8)     nie są brane pod uwagę koszty transportu

9)     brak barier ruchów towarów przez granice

10) występuje doskonała mobilność czynników produkcji wewnątrz kraju przy braku tej mobilności między krajami

Model HOS (H-O)

Uzupełnienie teorii H-O przez Samuelsona

1)     teoria o wyrównaniu się cen czynników produkcji (model HOS), Samuelsona jako pierwszy poruszył problem wpływu handlu międzynarodowego na ceny czynników produkcji, zauważył, że specjalizacja danego kraju w produkcji jakiegoś dobra prowadzi do wzrostu popytu na czynniki produkcji, którego zużywa się relatywnie więcej do produkcji tego dobra, a więc na obfity w tym kraju czynnik produkcji, wzrost popytu na obfity czynnik produkcji oznacza wzrost jego ceny, specjalizacja powoduje również, że popyt na rzadko występujący w danym kraju czynnik produkcji maleje i maleje również jego cena, ten sam proces zachodzi także w drugim kraju uczestniczącym w wymianie międzynarodowej co w warunkach wolnego handlu prowadzi do wyrównywania się cen czynników produkcji

2)     teoremat Stolpera-Samuelsona, Samuelsona wspólnie ze Stolperem jako pierwsi zanalizowali wpływ handlu międzynarodowego na redystrybucję dochodów wewnątrz współpracujących ze sobą gospodarek narodowych, teoremat Stolpera-Samuelsona bezpośrednio koreluje i jest uzupełnieniem twierdzenia dotyczącego wyrównania się cen czynników produkcji, mówi o tym, że jeżeli rośnie cena czynnika obfitego w kraju a spada cena czynnika rzadkiego w kraju to prowadzi to do wzrostu realnych dochodów właścicieli czynnika obfitego oraz spadku realnych dochodów właścicieli czynnika rzadkiego

MSG ćwiczenia 2                                                                                                   17 października 2005

Paradoks Leontief’a

Chcąc zweryfikować prawdziwość teorii H-O zanalizował gospodarkę USA, okazało się, że kraj ten był bogaty w kapitał w porównaniu z pracą a eksportował głównie dobra pracochłonne, było to zaprzeczeniem H-O (zbadał również Japonię).

Teorie neoczynnikowe ( nie przypisuje się dokładnego autora, teorie współczesne) opierają się na teorii H-O, wprowadzają ziemię, surowce naturalne, uważają, że praca i kapitał nie są jednolite.

Idea teorii neoczynnikowych opiera się na teorii obfitości zasobów z tym, że twórcy teorii neoczynnikowych rozszerzają rozważania H-O o pozostałe czynniki produkcji (ziemia, surowce naturalne) oraz proponują aby podstawowe czynniki produkcji: pracę i kapitał podzielić. Uważają oni, że zarówno praca jak i kapitał nie są czynnikami jednorodnymi i w związku z tym wyróżniają: pracę prostą i złożoną oraz kapitał rzeczowy i ludzki. Praca prosta nie wymaga kwalifikacji, natomiast praca złożona wymaga wyższych kwalifikacji i określa się ją kapitałem ludzkim. Podział pracy i kapitału na dwie składowe wyjaśnia min. Paradoks Leontief’a w przypadku USA. Kraj ten był bowiem bogaty w kapitał ludzki w porównaniu z innymi czynnikami produkcji i eksportował jak się okazało głównie towary zawierające dużą ilość pracy wysokokwalifikowanej.

Teorie neotechnologiczne (nie zaprzeczają ale wprowadzają nowy czynnik- technika, postęp technologiczny) Punktem wyjścia wszystkich teorii wymiany międzynarodowej powstałych w ramach koncepcji neotechnologicznej jest założenie, że postęp techniczny jest głównym determinantem struktury, kierunku i rozmiarów handlu.

Dwie teorie neotechnologiczne:

Posner- teoria luki technologicznej, poślizgu technologicznego (musi istnieć lider) korzyści z wymiany międzynarodowej w świetle tej teorii są możliwe do osiągnięcia dzięki temu, że poszczególne kraje znajdują się na różnym poziomie wiedzy technicznej oraz, że tempo postępu technicznego nie jest w tych krajach jednakowe. W takiej sytuacji kraje posiadające przewagę ekonomiczną wprowadzają na swój rynek innowacyjny produkt, a następnie produkcję tego dobra kierują także na rynki obce. Kraj innowatora jest więc początkowo monopolistą i wykorzystuje swoją pozycję osiągając z eksportu znaczne korzyści. Z czasem jednak inne znajdujące się na niższym poziomie technologicznym kraje podejmują produkcję naśladowczą i kraj innowatora traci już swoją uprzywilejowaną pozycję. Działalność taka przynosi imitatorom zyski gdyż z reguły wytwarzają oni dobra po niższych kosztach niż innowator (brak chociażby kosztów naukowo-badawczych). W momencie gdy dany produkt staje się tańszy niż w miejscu swojego narodzenia lider całkowicie wycofuje się z produkcji danego dobra i zaczyna importować to dobro od innych państw.

Teoria cyklu życia produktu- Vernona- zgodnie z teorią cyklu życia produktu każdy produkt przechodzi przez trzy fazy życia: narodziny, dojrzewania, standaryzacji, w pierwszej fazie koszty wytwarzania dóbr są wysokie ich technologia jest jeszcze nieujednolicona, są one produkowane jedynie na wewnętrzny rynek kraju lidera, na tym etapie rozwoju produktu mamy do czynienia z sytuacją monopolu prekursora, który dzięki przewadze technologicznej osiąga zyski nadzwyczajne. Faza dojrzewania charakteryzuje się już większymi rozmiarami produkcji, której część trafia także na rynki innych państw, są to rynki krajów o zbliżonym poziomie rozwoju i podobnych cechach rynku i popytu, z czasem powiększa się również liczba państw podejmujących produkcję naśladowczego, kraje te zaczynają częściowo zastępować lidera eksportując wytwarzane przez siebie dobro między innymi również do kraju, który zapoczątkował zmiany technologiczne. Ostatnia faza życia produktu to okres masowej produkcji przez bardzo wiele państw nawet tych najsłabiej rozwiniętych, na tym etapie liderzy całkowicie wycofują się z powszechnie produkowanego wyrobu i stają się jedynie jego importerami, na rynek wprowadzają natomiast nowy produkt tak by nie stracić swej konkurencyjnej pozycji.

Typy handlu (formy handlu)

1)     międzygałęziowy= inter-trade (kraje wymieniają się produktami pochodzącymi z róznych gałęzi przemysłu)

2)     wewnątrzgałęziowy= intra-trade (kraje wymieniają się produktami w tym samym czasie pochodzącymi z tej samej gałęzi przemysłu np. czekolada-czekolada, tłumik- silnik)

kraj rozwinięty < (intra-trade) > kraj rozwinięty

kraj rozwinięty < (                ) > kraj rozwijający się lub słabo rozwinięty

kraj rozwijający się lub słabo rozwinięty < (inter-trade) > kraj rozwijający się lub słabo rozwinięty

MSG ćwiczenia 3                                                                                                   ...