WSTĘP — PLAZMIDY.pdf - wykłady - ephedra

Tom 51, 2002

Numer 3 (256)

Strony 227–228

G RZEGORZ W ÊGRZYN

Katedra Biologii Molekularnej

Uniwersytet Gdañski

K³adki 24, 80-822 Gdañsk

e-mail: wegrzyn@biotech.univ.gda.pl

WSTÊP — PLAZMIDY

Wiêkszoœæ informacji genetycznej organi-

zmów komórkowych, zarówno prokariotycz-

nych, jak i eukariotycznych, zawarta jest w du-

¿ych cz¹steczkach DNA sk³adaj¹cych siê na

chromosomy. Utrata tej informacji przez ko-

mórkê jest równoznaczna z jej œmierci¹ w sto-

sunkowo nied³ugim czasie. Niemniej jednak

chromosomy, a u Eukaryota dodatkowo geno-

my mitochondrialne i chloroplastowe, nie za-

wieraj¹ ca³oœci informacji genetycznej wiêk-

szoœci komórek. Dodatkowa informacja zawar-

ta jest bowiem czêsto w stosunkowo niewiel-

kich cz¹steczkach DNA (lub znacznie rzadziej

RNA), bez których mo¿liwe jest prawid³owe

funkcjonowanie komórek przynajmniej w

pewnychwarunkach œrodowiskowych. Te „do-

datkowe” noœniki informacji genetycznej to

plazmidy. Mimo, ¿e nie s¹ one absolutnie nie-

zbêdne do prze¿ycia organizmów w optymal-

nych warunkach œrodowiskowych, trudno

by³oby sobie bez plazmidów wyobraziæ ist-

niej¹ce w œwiecie, a w szczególnoœci wœród

bakterii, ogromne mo¿liwoœci przystosowañ

do ró¿norakich warunków ¿ycia i zaskakuj¹c¹

ró¿norodnoœæ funkcji komórkowych.

Praktyczne dla cz³owieka skutki obecnoœci

plazmidów w komórkach mo¿na obserwowaæ

niemal codziennie. Za przyk³ad mo¿e pos³u¿yæ

chocia¿by fakt, ¿e szybkie rozprzestrzenianie siê

opornoœci bakterii na antybiotyki odbywa siê

g³ównie dziêki plazmidom. Ale s¹ te¿ przyk³ady

dla cz³owieka pozytywne — ogromna czêœæ pro-

cesów biotechnologicznych, opartych na ko-

mórkach nios¹cych rekombinowane cz¹steczki

DNA, by³aby niemo¿liwa bez plazmidów.

Plazmidy odgrywaj¹ nies³ychanie istotn¹

rolê w badaniach naukowych. Jako stosunko-

wo niewielkie cz¹steczki kwasów nukleino-

wych s¹ one wymarzonymi obiektami badaw-

czymi w pracach naukowych np. nad pozna-

niem mechanizmów reguluj¹cych replikacjê

DNA czy rozdzia³ kopii DNA powsta³ych wwy-

niku replikacji do potomnych komórek. Fascy-

nuj¹ce, a zarazem niezmiernie wa¿ne s¹ zagad-

nienia dotycz¹ce biologii plazmidów, takie jak

np. zdolnoœæ do horyzontalnego przenoszenia

informacji genetycznej, procesy zapewniaj¹ce

stabilne utrzymywanie siê plazmidów w li-

niach komórkowych czy nadawanie komór-

kom gospodarza specyficznych w³aœciwoœci,

umo¿liwiaj¹cych prze¿ycie organizmów w

wyj¹tkowo trudnych warunkach œrodowisko-

wych.

Jakie znaczenie maj¹ obecnie badania pro-

wadzone na plazmidach? Ogromna rola tych

pozachromosomalnych elementów genetycz-

nych w biologii komórek, a w szczególnoœci

komórek bakteryjnych, przy jednoczesnej nie-

zaprzeczalnej roli bakterii zarówno jako czyn-

ników chorobotwórczych cz³owieka, zwierz¹t

i roœlin, jak i narzêdzi w szeroko rozumianej

biotechnologii, wydaje siê dawaæ niepodwa¿al-

ny argument przemawiaj¹cy za koniecznoœci¹

prowadzenia takich badañ. Warto w tym miej-

scu zauwa¿yæ, ¿e od ponad dwudziestu lat wy-

dawane jest przez Academic Press czasopismo

naukowe „Plasmid”, o którego profilu wszyst-

ko mówi jego tytu³. Fakt, ¿e czasopismo to, dru-

kuj¹ce prace oryginalne (eksperymentalne) i

przegl¹dowe, nadal bardzo dobrze funkcjonu-

228

G RZEGORZ W ÊGRZYN

je w œwiecie naukowym potwierdza rangê ba-

dañ prowadzonych na plazmidach.

Zasygnalizowane powy¿ej zagadnienia do-

tycz¹ce biologii plazmidów, ich znaczenia dla

cz³owieka i wykorzystania w praktyce, zosta³y

opisane w serii artyku³ów zawartych w tym

zeszycie KOSMOSU. Autorami tych artyku³ów

s¹ osoby specjalizuj¹ce siê naukowow ró¿nych

aspektach szeroko rozumianej biologii plazmi-

dów, mog¹ce siê poszczyciæ znacz¹cymi w

œwiecie osi¹gniêciami na polu badañ pozachro-

mosomalnych elementów genetycznych. Za-

chêcaj¹c Czytelników do lektury tych arty-

ku³ów, chcia³bym serdecznie podziêkowaæ Au-

torom za uczestnictwo w przygotowaniu tego

tematycznego zeszytu KOSMOSU oraz za trud

w³o¿ony w opracowanie materia³ów

mog¹cych przybli¿yæ czytelnikom aktualny

stan wiedzy w tym fascynuj¹cym dziale biolo-

gii.

WSTĘP — PLAZMIDY.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: