uzależnienia - wykład 3.docx

UZALEŻNIENIA – WYKŁAD 3

Koncepcja i badania empiryczne Jellinka
- alkoholizm jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się utratą kontroli nad ilością wypijanego alkoholu, która rozwija się przez wiele lat, zgodnie z pewnym następstwem symptomów i nieleczona kończy się śmiercią
- badania katamnestyczne wykazały, że istnieje wiele typów alkoholizmu

Stadium prealkoholowe
Używanie alkoholu przez osobę jest zawsze społecznie motywowane. Stan odprężenia uzyskiwany pod wpływem alkoholu bardziej kojarzony jest przez pijącego z sytuacją przebywania w towarzystwie niż z piciem. Wraz z narastającą regularnością picia następuje z jednej strony wzrost tolerancji na alkohol, z drugiej proces obniżania się tolerancji na znoszenie napięć psychicznych oraz radzenie sobie z nimi inaczej niż przy użyciu alkoholu

Faza zwiastunów
- rozpoczyna się w momencie pojawienia się pierwszych palimpsestów alkoholowych, czyli stanów niepamięci zdarzeń po wypiciu niewielkiej ilości alkoholu, która nie prowadzi do zatrucia ośrodkowego układu nerwowego; jest to okres, w którym alkohol staje się dla pijącego narkotykiem, co przejawia się: potajemnym piciem, wypijaniem alkoholu poza kolejnością czy przed spotkaniami towarzyskimi, „chciwością” i łapczywością w piciu alkoholu; tolerancja ciągle wzrasta
- w tym okresie pijący zaczyna „maskować się”, ponieważ dla uzyskania stanu odprężenia i ulgi musi wypić znacznie więcej alkoholu niż to jest zwyczajowo przyjęte; kiedy sobie to uświadamia zaczyna doświadczać poczucia winy, które prowadzi często do racjonalizacji zachowań związanych z piciem i jego skutkami; narastająca zależność psychiczna, systematyczne picie i pojawiające się regularnie palimpsesty
Charakterystyczne są zaprzeczanie i racjonalizacja.

Faza ostra
Objawem wskazującym na ukształtowanie się narkomanii alkoholowej jest pojawienie się utraty kontroli (niepohamowany głód) nad ilością wypijanego alkoholu po rozpoczęciu picia. Alkoholik potrafi kontrolować czas i okoliczności w jakich rozpocznie picie, ale nieodwracalnie utracił możliwość kontrolowania dawki wypijanego alkoholu. Tolerancja i „zapotrzebowanie” na alkohol wzrasta na tyle, że picie jest coraz bardziej systematyczne. Utrata kontroli oraz towarzyszące jej zaburzenia zachowania wzmagają naciski społeczne do zaprzestania picia. Następuje wówczas uaktywnienie się „systemu alibi”, czyli zaprzeczenia i racjonalizacji przyczyn i konsekwencji zachowań alkoholowych. Osoba, tracąc coraz bardziej szacunek do siebie i poczucie własnej wartości formułuje, na zasadzie kompensacji, nastawienia i zachowania wielkościowe.
Zaczyna pojawiać się zespół abstynencyjny (≠ kac) .

Faza przewlekła
- stadium ostre kończy się wraz z pojawieniem się regularnego picia porannego, które dotychczas zdarzało się rzadko; wskazuje to na pogłębiającą się zależność fizyczna jednostki od alkoholu
- ujawniająca się w poprzedniej fazie utrata kontroli powoduje pojawienie się błędnego koła nałogu, które na tym etapie choroby alkoholowej przejawia się w postaci długotrwałych stanów zatrucia alkoholem, zwanych też ciągami picia; zapotrzebowanie fizyczne na alkohol wzrasta, natomiast psychiczne obniża się; wysoka dotychczas tolerancja na alkohol zaczyna spadać
- zaczyna pić z ludźmi ze znacznie niższych warstw społecznych, używa alkoholi niekonsumpcyjnych, pojawiają się u niego różne choroby fizyczne i zaburzenia psychiczne (np. psychozy alkoholowe); stopniowo słabnie system zaprzeczeń i racjonalizacji, powoduje w końcu uznanie

DSM-IV
Dezadaptacyjny wzór używania substancji prowadzący do klinicznie istotnego ograniczenia lub cierpienia przejawiającego się 3 (lub więcej) objawami z następujących, występujących w ciągu 12-miesięcznego okresu
(ten slajd mam niekompletny, ale kryteria uzależnienia od alkoholu wg DSM-IV są na str. 89-90 w Lidce ^^)

Zespół abstynencyjny manifestuje się w jeden z 2 możliwych sposobów:

a) wystąpienie charakterystycznego zespołu odstawienia po przerwaniu picia/brania; zespół rozwija się w kilka godzin lub dni i manifestuje się specyficznymi objawami dla każdej z substancji; np. w przypadku odstawienia alkoholu powinny wystąpić przynajmniej 2 z poniższych objawów:
- hiperaktywność układu wegetatywnego (np. wzmożona potliwość, tachykardia)
- nasilone drżenie rąk
- nudności lub wymioty
- podniecenie psychomotoryczne
- zaburzenia snu
- zwiewne omamy lub złudzenia wzrokowe/dotykowe/słuchowe
- napady drgawek grand mal
- lęk
powodują one klinicznie znaczące zaburzenia funkcjonowania psychicznego i społecznego

b) zażywanie tej samej lub blisko spokrewnionej substancji w celu uwolnienia się lub zmniejszenia objawów abstynencyjnych; np. zamiast picia alkoholu osoba używa leków typu: barbiturany, beznzodiazepiny

Częste używanie substancji w większych dawkach i przez dłuższy okres czasu niż zakładany przed rozpoczęciem picia/brania

Uporczywe próby lub nieudane postanowienia przerwania picia/brania lub kontrolowania ilości zażywanej substancji

Poświęcanie znacznej ilości czasu na zdobywanie substancji, jej używanie lub dochodzenie do siebie po jej użyciu

Zaprzestanie lub znaczne zredukowanie aktywności społecznej, zawodowej i rekreacyjnej z powodu zażywania substancji

Kontynuowanie zażywania substancji mimo wiedzy, że nawracające lub przewlekłe problemy zdrowotne lub psychiczne są spowodowane  lub zaostrzone przez zażywanie substancji (np. picie alkoholu pomimo wiedzy, że jego użycie zaostrza chorobę wrzodową)