PODSTAWOWE PYTANIA
POD REDAKCJĄ
E. Martensa i H. Schnadelbacha
Przełożyła z języka niemieckiego Krystyna Krzemieniowa
Wiedza Powszechna
Warszawa
Dane o oryginale
EI7vEfiARD MARIFfIS/IfERBEI~' SCtWADEt,BACH (HU.) Philasophie. Ein Grundkurs
Przekład przejrzał i przedmową opatrzył Jerzy Kmita
Indeksy sporządziła Krystyna Krzemieniowa Okładka, strony tytułowe Krystyna Ozimowska-Pawłowicz
Opracowanie redakcyjne Barbara Kalisz
Ludmiła Krawccewska łłalina Pieniążek
Skład i łamanie elektroniczne ł3ogdan Nawrocki
Książka dopuszczona do użytku szkolnego
przez Ministra Edukacji Narodowej e:
' i wpisana do zestawu książek pomocniczych o~t'~ ' _ ~ A do nauczania filozofii
na poziomie szkoły ponadpodstawowej. 'k % c=r: ~\ ~ I Numer w rejestrze 231/92. ~ ~ '- ~ °' ..
Śv:.~ .~~ ~~ _,.l~ź~a;' ~~i~
© Copyright 1985, 1991 hy Rowohlt 'Paschenbuch Verlag GmbH, Reibek bei Iiamburg
0 Copyright for Yolish translation by Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", Warszawa 1995
ISBN 83-214-0928-8
Spis treści
Jerzy Kmita
Przedmowa do wydania polskiego 13
Ekkehard Martens Herbert Schnadelbach
1. Przedmowa do wydania niemieckiego 30 Ekkehard Martens
Herbert Schniidelbach
2. O aktualnej sytuacji filozofii 33
2.1. O filozoficznej współezesności 33
2.2. Zainteresowanie filozoficzne a zainteresowanie filozofią 42 2.3. Ezoteryka i egzoteryka filozofii 48
2.4. Filozofia jako nauka i jako oświecenie 52
3. Podstawowe problemy filozoficzne 57
3.1. Filozofia 57
3.1.0. Wprowadzenie 57
3.1.1. Początki 60
3.1.2. Paradygmat ontologiczny 66
3.1.3. Paradygmat mentalistyczny 79
3.1.4. Paradygmat lingwistyczny 89
Herbert Schnadelbach
3.2. Rozum 98
3.2.0. Wprowadzenie 98
3.2.1. Rozum obiektywny i rozum subiektywny 100
3.2.2. Rozum i intelekt 107
3.2.3. Rozum teoretyczny i rozum praktyczny 114
3.2.4. 'Ib, co racjonalne, i to, co irracjonalne 121
3.2.5. Rozum i historia 126
3.2.6. Rozum i język 129 3.5.1.2.
Model apriorycrny i autoncnuia działania 251
3.2.7. W sprawie teorii racjonalności 132 3.5.1.3.
~IĆoretyccny stahts teorii działania 2S9
3.5.2. Opis
i identyczność działań 261
WolJKung Kiinne 3.5.2.1. `łeza
o identyczności 265
3.5.3.
Wyjaśnianie działań 271
3.3. Prawda ~3~i 3.5.3.1.
Przyczyny i motywy działaó 271
3.3.0. Uwagi wstępne 13H 3.5.3.2.
1'rohlem redukcjonizmu i wolności działania 277
3.3.1. Demarkacja 139 3.5.3.3.
Szczególne przyczyny działania i różnice między przyczynowym
3.3.1.1. Prawda, prawdomówność i
kłamstwo 139 i
teleologicznym wyjaśnianiem działauia 2ó2
3.3.1.2. Prawda rzeczowa 142 3.5.4. Idea
rozunutej praktyki 285
3.3.2. Klasyfikacja 145
3.3.3. 7ćorie nierelacyjne 146
/~nnemarie L'ieper
3.3.3.1. Platon 146 3.6.
Dobro 289
3.3.3.2. Arystoteles 150
3.3.3.3. 1·rege i Ramsey 156 3.6.0.
Wprowadzenie 289
3.3.4. `Ieoria zgodności 1S9 3.6.1.
Słowo "dobry" i jego znaczenia 290
3.3.4.1. Wersje faktów 162 3.6.1.1.
Arystoteles: kategorie dobra 290
3.3.4.2. Wersje zdarzeniowe 168 3.6.1.2.
Metaetyka: treści znaczeniowe słowa "dohry" 293
3.3.4.3. rragment wersji semantycznej 170 3.6.2.
Metafizyczne pojęcie dobra 298
3.3.5. Teoria semantyczna `I'arskiego 171 3.6.2.1. Idea
dohra u Sokratesa i Platona 298
3.3.5.1. Założenia wyjściowe: metodologiczne i merytoryczne dezyderaty 3.6.2.2.
Arystoteles: krytyka idei dobra 301
wobec semantycznej definicji prawdy 171 3.6.2.3.
`lómasz z Akwinu: transcendentalia 302
3.3.5.2. Realizacja programu: trry przykłady 17S 3.6.2.4.
Leibniz: prohlem teodycei 304
3.3.5.3. Pytania krytyczne 179 3.6.2.5.
Schelling: wolnośe do dobra i zła 304
3.3.6. 7eorie epistemiczne 183 3.6.2.6.
Kant: teoria dobra najwyiszego 309
3.3.6.1. Prawda i oczywistość 184 3.6.3.
Dobro moralne 312
3.3.6.2. Prawda i koherencja 187 3.6.3.1.
Deontologiczne teorie dobra 313
3.3.6.3. Prawda i konsens 190 3.6.3.2.
`leleologiczne teorie dobra 321
3.6.3.3.
Ontologiczne uzasadnienie dobra moralnego 329
3.6.3.4.
Krytyka dobra moralnego 330
Wolfgang Delel
3.4. Nauka 197
illńch Steinvorth
3.4.0. Wprowadzenie 197 3.7.
Sprawiedliwość 335
3.4.1. Klasyczny model uprawomocniania wiedzy 198 3.7.1.
Sprawiedliwośe a moralnośe - przedmiot teorii sprawiedliwości 335
3.4.2. Nowożytny model uprawomocniania wiedzy 204 3.7.1.1.
Szezególna pozycja sprawiedliwości 33S
3.4.3. Rezygnacja z uzasadniającego modelu nauki 3.7.1.2.
Rozróżnienie sprawiedliwości i moralności 336
i racjonalizm krytyczny 212 3.7.1.3.
Sprawiedliwośe i moralność u Platona i Pawła 338
3.4.4. Przedstawienie standardowe teorii empirycznych 220 3.7.1.4.
Określenie pojęcia 339
3.4.5. Holistyczny zwrot w teorii poznania naukowego 224 3.7.2. Co
moina na sobie wzajenmie wymuszać 340
3.4.6. Historystyczny zwrot w teorii poznania naukowego 226 3.7.2.1.
Stanowiska umożliwiające klasyfikację teorii sprawiedliwości 340
3.4.7. Przyrodoznawstwo i nauki społec2ne 233 3.7.2.2. Dwa
ujęcia obszarów zastosowania reguł sprawiedliwości 342
3.7.3.
Dlaczego moina wymuszać sprawiedliwość 362
Wilhelm I~ossenkuhl 3.7.3.1.
Wyróżnienie poszezególnych kwestii składowych problemu 362
3.5. Praktyka 243 3.7.3.2.
Wiążący charakter reguł: reguły gry i etykieta 363
3.7.4.
Państwo, czyli jak można wymuszać sprawiedliwość 373
3.5.1. `IĆoria działania i filozofia praktyczna 243 3.7.4.1. Czy
państwo moie zarządzić sprawiedliwość? 373
3.5.1.1. Model teleologiczny i jego przekształcenie w teorię działania 246 3.7.4.2.
`IĆoria i praktyka podziału władzy 375
Jórx Zimmermann 3.t0.3.
Antropologia (ilozoficcna w XX w. 486
3.8. Plękno 379 3.10.3.1.
Antropologia filorołiczua jako podstawa filozofii 487
3.10.3.2.
Antropologia filozoficrna jako konccpcja człowickv
3.8.1. Dialektyka piękna 38U
oparta na wiedzy naukowej 488
3.8.2. 1'IatorSska droga po stopniach: pięknujako ideu 385 3.10.3.3.
Autropologia filozofic~na i załamanie się tradycji 49U
3.8.3. Subiektywizacja i indywidualizacja piękua w świetle krytyki smaku 391 3.10.3.4.
Antropologia (ilozoficzna jako spadkobierciyni łilozulii transcendentalnej') 49l
3.8.4. Uhistorycznienic piękna w świetle spekulatywnej filozofii historii 401 3.10.4.
Zarys teorii człowieka zoricntowanej transccndentalno-krytyc~nic 496
3.8.5. ł'ojęcia przeciwstawione pięknu a samoświadomość moderny 413 3.10.4.1.
Człowiek jako anmal syrnbolicum w (ilozofii kultury Grncsta C:ISSlrera 49fi
3.8.6. Doświadc:cenie estetyczne 4l7 3.10.4.2.
Kuncepcja t1a11Jfu1111:IG~i filut,ufii ImuaCwiJćlltallićj
3.8.7. Piękno natury 421 jako
podstawy antropologii (ilozoficcnej 497
Klaus M. Kodalle
Lothar Schafer
3.9. Bóg 428 3.11.
Przyroda 504
...
Hangar