TYGODNIK PRAWA GOSPODARCZEGO z 13 kwietnia 10 (nr 71).pdf

nr 71 (2702)

13 kwietnia 2010

Tygodnik Prawa

Gospodarczego

PROCEDURY

KONTRAKTY ORZECZNICTWO

SPIS TREŚCI

Przewodnik

OPINIA

Te same osoby w zarządach spółek

» str. C2

Jakie nowe prawa zyskują wykonawcy

i podwykonawcy robót budowlanych

EKSPERT WYJAŚNIA

O tym, kiedy warto kupić

czy założyć spółkę

decydują względy ekonomiczne

» str. C2

Zarówno wykonawcy, jak i podwykonawcy robót budowlanych będą mogli

żądać od inwestora gwarancji zapłaty za wykonane prace. Na ich żądanie

inwestor będzie musiał udzielić im gwarancji w ciągu 45 dni.

Jeśli tego nie zrobi – wykonawca będzie mógł odstąpić od umowy

z jego winy i nie straci prawa do wynagrodzenia.

Zgoda inwestora

na zawarcie umowy przez

wykonawcę nie zawsze konieczna

» str. C5

INWESTYCJE

» strony C4–C5

Kiedy wymagana jest

od inwestora decyzja środowiskowa

i co zrobić, by ją uzyskać

» str. C3

Nowe prawo

POSTĘPOWANIE CYWILNE

Czy zastawnik może żądać wyłączenia

Więcej niesolidnych dłużników trafi

na czarne listy biur informacji gospodarczej

spod egzekucji zajętego przedmiotu

» str. C6

ORZECZNICTWO

Sąd bierze pod uwagę dowody

Daria Stojak

daria.stojak@infor.pl

o przewóz osób w komunikacji publicz-

nej. W BIG-ach ujawniane są także zo-

bowiązania przedsiębiorców powsta-

łe z tytułu umowy związanej z wykony-

waniem działalności gospodarczej. Po

wejściu w życie nowej ustawy informa-

cje do biur mógłby przekazywać każ-

dy wierzyciel, któremu w związku

z prowadzoną działalnością gospodar-

czą lub stosunkiem prawnym przysłu-

guje wierzytelność. Konsekwencją tej

zmiany jest włączenie do systemu wy-

miany informacji gospodarczych np.

wszystkim wierzycieli wtórnych, jaki

są m.in. firmy windykacyjne czy fakto-

ringowe.

Wierzyciel będzie mógł przekazać do

biura informacji gospodarczej dane

dłużnika tylko wówczas, gdy minimal-

na kwota wymagalnego zobowiązania

wynosi 200 zł w przypadku dłużnika bę-

dącego konsumentem, a 500 zł w przy-

padku dłużnika niebędącego konsumen-

tem. W obu przypadkach wymagane

jest również, aby od czasu wezwania

dłużnika do zapłaty wraz z ostrzeże-

niem go o zamiarze przekazania danych

do konkretnego biura upłynął co naj-

mniej miesiąc, a samo zobowiązanie by-

ło wymagalne od co najmniej 60 dni.

Przyjęta przez Sejm ustawa zakłada, że

przekazanie informacji do biura infor-

macji gospodarczej w celu ich ujawnie-

nia będzie wymagało zawarcia z biurem

umowy o udostępnianie informacji go-

spodarczych. Umowę taką trzeba bę-

dzie sporządzić na piśmie pod rygorem

nieważności.

Nowe przepisy zapewniają też ochro-

nę dłużnikowi, który poprzez rejestr za-

pytań otrzyma gwarancję dostępu do

informacji: kto, kiedy i jakie informacje

otrzymał na jego temat. Będzie miał

także prawo do ich poprawiania oraz

gwarancję, że jego dane będą aktuali-

zowane i po spłaceniu zaległości usu-

nięte na zasadach określonych w usta-

wie. Dostęp w zakresie informacji go-

spodarczych dotyczących dłużników

będących konsumentami ma być bez-

płatny, jeżeli nastąpi nie częściej niż raz

na sześć miesięcy. W pozostałych przy-

padkach będzie podlegał opłacie zgod-

nie z obowiązującym w biurze cenni-

kiem, nie wyższej niż 0,5 proc. minimal-

nego wynagrodzenia za pracę (w 2010

roku wynosi ono 1 317 zł, a więc opłata

nie będzie mogła być wyższa niż 6,58

zł). Biuro ujawni wszystkie posiadane

informacje gospodarcze w zakresie ob-

jętym wnioskiem, chyba że np. wierzy-

ciel, przekazując do biura informacje

gospodarcze, zastrzegł, aby biuro nie

ujawniało dotyczących go informacji

gospodarczych.

na okoliczności, które mogą zaistnieć

Do biur informacji gospodarczej

trafią informacje od każdego wie-

rzyciela, który będzie chciał ujaw-

nić dane o zaległym zobowiązaniu.

Dłużnik dowie się też, kto, kiedy

i jakie informacje otrzymał

na jego temat.

Sejm przyjął w miniony piątek

(9 kwietnia) niemal wszystkie poprawki

Senatu do nowej ustawy o udostępnia-

niu informacji gospodarczych i wymia-

nie danych gospodarczych. Dzięki niej

także osoby fizyczne będą mogły skła-

dać wnioski o wpisanie na czarną listę

prowadzoną przez biura informacji go-

spodarczej (BIG) swoich niesolidnych

dłużników. Dotychczas z takiego narzę-

dzia dyscyplinowania kontrahentów

mogli korzystać jedynie przedsiębiorcy.

Zanim te zmiany zaczną obowiązywać,

musi je podpisać prezydent. Ustawa

wejdzie w życie po upływie 30 dni od

dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Obecnie katalog podmiotów, które

mogą współpracować z BIG-ami, jest

bardzo wąski – tylko przedsiębiorca

i konsument. Ujawnianie informacji

o dłużnikach – konsumentach w BIG

możliwe jest jedynie w stosunku do zo-

bowiązań powstałych z tytułu umowy

o kredyt konsumencki lub umowy

Zwolnienie dotyczy także firm,

które nie rozpoczęły działalności

» str. C7

ORZECZNICTWO TS

Właściciel wyszukiwarki

nie odpowiada za ochronę

znaków towarowych

Przed wniesieniem pozwu

trzeba podjąć próbę zawarcia ugody

Konieczne jest opracowanie

planów operacyjno-ratowniczych

» str. C8

Za tydzień

Jak zabezpieczyć roszczenie

w postępowaniu przed sądem

Podstawa prawna

Ustawa z 9 marca 2010 r. o udostępnianiu

informacji gospodarczych i wymianie da-

nych gospodarczych.

C 2

Tygodnik Prawa Gospodarczego

13 kwietnia 2010 nr 71 (2702) www.gazetaprawna.pl

Komentarze – opinie

WAŻNE ZMIANY

OPINIA

Prawo telekomunikacyjne

Te same osoby w zarządach spółek

Użytkownicy telefonu na kartę będą mogli bez-

płatnie zablokować niechciane połączenia. Jeśli

udostępnią swoje dane – otrzymają billing razem

z fakturą.

Sejm uchwalił w czwartek 8 kwietnia dwie ustawy do-

tyczące rynku telekomunikacyjnego. Pierwsza, to przy-

jęta w trybie pilnym nowelizacja prawa telekomunika-

cyjnego. Dzięki niej za abonentów będą uznani także

użytkownicy telefonów na kartę (tzw. usług pre-paid).

Oznacza to zrównanie uprawnień użytkowników usług

telekomunikacyjnych bez względu na to, czy posiadają

pisemną umowę z operatorami czy też nie. Waściciel te-

lefonu na kartę będzie miał m.in. prawo do darmowego

blokowania połączeń lub otrzymywania billingów wraz

z fakturą. Operatorzy telekomunikacyjni doręczą kon-

sumentom korzystających z usług telekomunikacyjnych

na piśmie informacje o zmianie cenników oraz zmianie

warunków umowy z wyprzedzeniem co najmniej jed-

nego miesiąca przed wprowadzeniem tych zmian w ży-

cie. Takiego obowiązku nie będzie, jeśli użytkownik te-

lefonu komórkowego nie udostępni operatorowi swoich

danych. Znowelizowane przepisy zaczną obowiązywać

po upływie 60 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku

Ustaw. Operatorzy będą mieli sześć miesięcy od dnia

wejścia w życie ustawy na dostosowanie wzorców

umów i regulaminów świadczonych usług.

Sejm w czwartek uchwalił też ustawę o wspieraniu

rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. Ma ona

przyspieszyć rozwój rynku telekomunikacyjnego, likwi-

dując miejsca, w których ludzie nie mają dostępu do

internetu czy telefonu. Nowe przepisy m.in. nakazują

właścicielom, użytkownikom wieczystym i zarządcom

nieruchomości zapewnić operatorom dostęp do budyn-

ku lub miejsca w budynku, w którym zbiegają się ka-

ble w celu doprowadzenia sieci telekomunikacyjnej do

nieruchomości. Przedsiębiorstwa wodociągowe czy

energetyczne mają natomiast udostępniać inwestorom

telekomunikacyjnym swoje słupy, maszty i kanalizację.

Nowe budynki wielorodzinne mają być przystosowane

do okablowania tak, aby firmy nie miały trudności z do-

prowadzeniem internetu. Ustawa wejdzie w życie po

upływie 30 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Daria Stojak

To, czy dana umowa może być skutecz-

nie zawarta przez spółki reprezentowa-

ne przez te same osoby fizyczne, zależy

m.in. od treści umowy.

Często zdarza się, że w spółkach handlo-

wych powiązanych kapitałowo lub osobo-

wo występują te same osoby w składzie

zarządów lub po stronie wspólników

uprawnionych do reprezentacji spółki. Na

ogół podmioty te wchodzą w relacje

umowne między sobą i realizują nieraz zło-

żone transakcje biznesowe.

Problematyka ta nie została jasno uregu-

lowana ani w przepisach kodeksu spółek

handlowych, ani kodeksu cywilnego. Wpi-

suje się ona w szerokie zagadnienie kolizji

interesów oraz czynności z samym sobą,

od dawna cieszących się zainteresowaniem

judykatury. W szczególności przedmiotem

rozważań Sądu Najwyższego była kwestia

dopuszczalności zastosowania do piastu-

nów organów osoby prawnej przepisu art.

108 k.c. dotyczącego pełnomocnika.

W myśl tego przepisu pełnomocnik nie mo-

że być drugą stroną czynności prawnej,

której dokonuje w imieniu mocodawcy,

chyba że co innego wynika z treści pełno-

mocnictwa albo że ze względu na treść

czynności prawnej wyłączona jest możli-

wość naruszenia interesów mocodawcy.

Przepis ten stosuje się odpowiednio, gdy

pełnomocnik reprezentuje obie strony.

Natomiast zgodnie z art. 103 par. 1 k.c., je-

żeli zawierający umowę jako pełnomocnik

nie ma umocowania albo przekroczy jego

zakres, ważność umowy zależy od jej po-

twierdzenia przez osobę, w której imieniu

umowa została zawarta.

SN w uchwale z 30 maja 1990 r. (III CZP

8/90) dopuścił możliwość stosowania

w drodze analogii przepisów o pełnomoc-

nictwie do działań podejmowanych w cha-

rakterze organu osoby prawnej. SN wyra-

ził pogląd, iż osoba fizyczna działająca ja-

ko organ osoby prawnej nie może być dru-

gą stroną czynności prawnej, której

dokonuje w imieniu tej osoby prawnej, chy-

ba że ze względu na treść czynności praw-

Agata Adamczyk

radca prawny z kancelarii Agata Adamczyk

& Współpracownicy w Krakowie

dzy sobą umowy. Natomiast w każdym

przypadku, gdy te same osoby reprezen-

tują jednocześnie dwie spółki (lub więcej),

zbadać należy, czy ze względu na treść

czynności prawnej rzeczywiście wyłączo-

na jest możliwość naruszenia interesów

którejkolwiek z tych osób prawnych. Aktu-

alny pozostaje pogląd, że ocena taka powin-

na być przeprowadzona w odniesieniu do

konkretnej czynności prawnej w danych

okolicznościach. Nie jest zatem na przy-

kład możliwe zdefiniowanie katalogu czyn-

ności prawnych, które ze swojej natury cał-

kowicie wykluczają możliwość zaistnienia

konfliktu interesów. W rezultacie odpo-

wiedź na pytanie, czy konkretna umowa

może zostać niewadliwie zawarta przez

spółki reprezentowane przez te same oso-

by fizyczne, będzie różna w zależności od

treści umowy i okoliczności, które legły

u podstaw jej zawarcia.

Poważne wątpliwości budzi natomiast

kwestia ważności umowy zawartej przy

zaistnieniu kolizji interesów. W przytoczo-

nej uchwale, III CZP 8/90, Sąd Najwyższy

przedstawił pogląd, że takie czynności

prawne są bezwzględnie nieważne z mo-

cy przepisu art. 58 k.c. i nie istnieje możli-

wość ich następczego potwierdzenia przez

spółkę. Natomiast zgodnie ze stanowi-

skiem zaprezentowanym w wyroku II

CSK 41/09, a wcześniej z uchwale z 14

września 2007 r. (III CZP 31/07) zawarcie

umowy wykraczającej poza ramy wynika-

jące z przepisu art. 108 k.c. rodzi skutki

opisane w przepisie art. 103 par. 1 i 2 k.c.

W konsekwencji więc umowa taka może

zostać następczo potwierdzona przez

samą spółkę.

Aby zatem uniknąć przyszłych sporów

co do natury transakcji, zaistnienia bądź

braku kolizji interesów jej uczestników

oraz dotkliwych skutków braku pewności

co do ważności umowy – przedsiębiorcy

powinni unikać sytuacji, w których sygna-

tariuszami umów są te same osoby fizycz-

ne reprezentujące jednocześnie kilka róż-

nych podmiotów.

nej wyłączona jest możliwość naruszenia

interesów tej osoby prawnej. Pogląd ten

dotyczył zatem tzw. czynności z samym

sobą, tj. takiej, w której osoba fizyczna

działała w imieniu osoby prawej oraz

w imieniu własnym i na swój rachunek.

Jego rozwinięcie pojawiło się w wyroku

SN z 24 lipca 2009 r. (II CSK 41/09) w od-

niesieniu do umowy zawartej pomiędzy

dwiema osobami prawnymi (jednoosobo-

wymi spółkami z o.o.), w których zarzą-

dach występowała ta sama osoba fizycz-

na. Zgodnie z nim nie można wykluczyć

zastosowania art. 108 k.c. w sytuacji, w któ-

rej dochodzi do czynności prawnej pomię-

dzy dwoma jednoosobowymi spółkami

z o.o., których jedynym wspólnikiem jest

ta sama osoba fizyczna, reprezentowany-

mi przez tego samego wspólnika, będące-

go zarazem jedynym członkiem zarządu

obu spółek. W takiej sytuacji łatwo może

bowiem dojść do kolizji interesów spółek

i ewentualnych wierzycieli, a dokonywane

czynności prawne mogą pozostać poza ja-

kąkolwiek kontrolą. Przepisy te stosować

można jednak wyłącznie na zasadzie

ostrożnej analogii. SN podkreślił, że nie

ma podstaw, aby rozciągać stosowanie art.

108 k.c. na każdą sytuację, w której w skła-

dzie organów reprezentujących spółki po-

jawia się ta sama osoba fizyczna.

Oba rozstrzygnięcia prowadzą do bar-

dziej ogólnego wniosku: wprawdzie nie ma

ogólnej zasady zabraniającej udziału tych

samych osób w organach zarządzających

spółek handlowych, które zawierają mię-

Tygodnik Prawa

Gospodarczego

Redaktor prowadzący:

Teresa Siudem, tel. (022) 530 41 28

teresa.siudem@infor.pl

EKSPERT WYJAŚNIA

O tym, kiedy warto kupić czy założyć spółkę decydują względy ekonomiczne

Czym powinien kierować się

przedsiębiorca, kupując albo

zakładając spółkę?

Decydując się na założenie lub zakup

spółki, przedsiębiorca podejmuje de-

cyzje strategiczne, których efekty

mają bezpośrednie przełożenie na

realizację planu biznesowego. Istot-

nym wsparciem w takich przypad-

kach jest analiza prawna dostępnych

dokumentów, która pozwala realnie

ocenić, z jakim typem zarządzania

mamy do czynienia w spółce. Czy

faktycznie jest prężnie rozwijającym

się przedsiębiorstwem, ale zaniedba-

nym pod względem formalnopraw-

nym do takiego stopnia, że może gro-

zić mu bankructwo, czy też istnieje

w nim potencjał, który można wyko-

rzystać w przyszłości dla podniesie-

nia efektywności działania. Przykła-

dem może być jedna z brytyjskich

firm fonograficznych, która uznawa-

na była przez specjalistów za wscho-

dzącą gwiazdę w swojej branży. Po

kilku latach okazało się jednak, że by-

ła kierowana przez nieodpowiedzial-

ny zarząd, który koncentrował się na

silnym rozwoju spółki bez odpowied-

niego zabezpieczenia interesów od

strony prawnej. Umowy zawarte z ar-

tystami nie przewidywały przeniesie-

nia praw autorskich do utworów.

W rezultacie wytwórnia nie nabyła

żadnych praw znajdujących się na

wydawanych płytach i musiała ogło-

sić bankructwo, mimo że pierwotnie

cieszyła się bardzo dobrą opinią

wśród inwestorów i znawców branży.

Innym rozwiązaniem, stosowanym

przez duże firmy, które może uchro-

nić przed nieprzewidywalnymi zda-

rzeniami w spółce, jest zakup praw

do rozpoznawalnego znaku towaro-

wego. Jednak również w tym wypad-

ku dopiero odpowiednia analiza

prawna pozwala na wykluczenie po-

tencjalnych problemów w przyszło-

ści. Przede wszystkim należy spraw-

dzić cały proces powstawania marki

i wszystkie umowy z tym związane.

W przypadku praw własności prze-

mysłowej przedsiębiorca wspierany

przez prawników powinien mieć pew-

ność, że znak towarowy jest prawi-

dłowo zarejestrowany i wszystkie

opłaty z nim związane są należycie

uregulowane. Należy się dowiedzieć,

Marek Sawicki

radca prawny z warszawskiej kancelarii

CMS Cameron McKenna

nakładów poniesionych przez zama-

wiającego, to twórca może uzyskać

ochronę prawną znaku na mocy wy-

roku sądu. Należy również zwracać

uwagę na to, że niefrasobliwe wyko-

rzystywanie znaków lub utworów bez

odpowiedniej umowy może skutko-

wać naruszeniem cudzych praw au-

torskich. A za tym idzie ryzyko wyso-

kiego odszkodowania.

Założenie nowej spółki nie wydaje

się jednak jedynym właściwym roz-

wiązaniem, które zagwarantuje suk-

ces na rynku, bez konieczności po-

noszenia nieprzewidzianych strat.

W historii biznesu pojawiło się wiele

firm, które budowały swoją markę

przez lata, inwestując w nią pokaźne

kwoty, a mimo to nie udało im się

odnieść znaczącego sukcesu na

rynku. Dlatego znacznie lepszym

rozwiązaniem z punktu widzenia

przedsiębiorców nastawionych na

szybki rozwój jest zakup istniejącej

spółki, której flagowy produkt ma

duży potencjał rozwoju. Nabywca

może przyjrzeć się strukturze firmy,

ocenić możliwości cięcia kosztów,

wprowadzenia programu napraw-

czego czy restrukturyzacji. Łatwiej

mu też ocenić szanse rozwoju.

W niektórych branżach bardzo trud-

no jest jednak znaleźć odpowiednie

spółki. Wówczas przedsiębiorca

musi stworzyć spółkę od podstaw –

zbudować fabrykę, sieć sprzedaży,

odpowiednie zaplecze logistyczne.

Inwestor, który chce kupić innego

przedsiebiorcę, musi zawsze pamię-

tać, że analiza prawna pozwala na

ocenę spółki tylko na podstawie do-

kumentów udostępnionych przez

sprzedającego oraz publicznych reje-

strów. Analiza może wykazać możli-

we zagrożenia. W praktyce jednak

bardzo trudno jest wykluczyć poja-

wienie się przysłowiowego trupa

w szafie pomimo starannego prze-

prowadzenia due diligence spółki.

Niemniej i w takich sytuacjach możli-

we jest rozwiązanie problemu.

W umowie sprzedaży należy umie-

ścić odpowiednie oświadczenia oraz

zapewnienia zbywcy, że w czasie ba-

dania prawnego spółki udostępnił on

nabywcy wszelkie istniejące doku-

menty, a także że dokumenty te

w pełni odzwierciedlają stan spółki.

czy osoba, która go opracowała,

przeniosła wszelkie prawa własności

znaku na spółkę. Ważne jest też usta-

lenie, jakich pól eksploatacji dotyczy

umowa przenosząca te prawa oraz

jakiego okresu one dotyczą. Warto

sprawdzić, czy twórca otrzymał na-

leżne wynagrodzenie, tutaj bowiem

często zdarzają się problemy, nawet

w przypadku dużych spółek. Zdarzy-

ło się bowiem, że firma przeprowa-

dziwszy kosztowny zabieg zmian ko-

lorystyki i symboli graficznych swoje-

go znaku posiadała jedynie umowę

na opracowanie koncepcji tegoż zna-

ku, bez prawa do przeniesienia praw

autorskich. W takiej sytuacji, mimo

13 kwietnia 2010 nr 71 (2702) www.gazetaprawna.pl

Tygodnik Prawa Gospodarczego

C 3

Inwestycje

Procedury budowlane

Kiedy wymagana jest od inwestora

decyzja środowiskowa i co zrobić, by ją uzyskać

Niektóre inwestycje ze względu na ich charakter lub miej-

sce ich realizacji mogą oddziaływać na środowisko. W ta-

kich przypadkach inwestor, zanim otrzyma pozwolenie

na budowę, musi uzyskać tzw. decyzje środowiskowe.

woduje powstanie obowiązku

przeprowadzenia oceny od-

działywania przedsięwzięcia

na środowisko (patrz poniżej).

Jeżeli ocena została przepro-

wadzona, organ uwzględni jej

wyniki w treści decyzji. W de-

cyzji organ może nałożyć obo-

wiązek przeprowadzenia po-

nownej oceny na etapie postę-

powania w sprawie wydania

decyzji o pozwoleniu na budo-

wę lub obowiązek sporządze-

nia przez inwestora analizy

porealizacyjnej. Analizę pore-

alizacyjną sporządza się wów-

czas po ukończeniu realizacji

przedsięwzięcia, w terminie

wskazanym w decyzji. Przed-

miotem analizy jest porówna-

nie ustaleń w zakresie wymo-

gów ochrony środowiska po-

czynionych w trakcie postępo-

wania i w samej decyzji

z rzeczywistym oddziaływa-

niem przedsięwzięcia na śro-

dowisko. Wyniki analizy (lub

brak jej przedstawienia) mo-

gą mieć wpływ na decyzje wy-

dawane przez organy ochrony

środowiska na etapie oddania

obiektu do użytkowania.

Jeżeli ocena oddziaływania

przedsięwzięcia na środowi-

sko nie została przeprowa-

dzona, w decyzji organ

stwierdza brak potrzeby jej

przeprowadzenia, a charak-

terystyka przedsięwzięcia

przedstawiona przez inwe-

stora we wniosku o wydanie

decyzji oraz karta informa-

cyjna przedsięwzięcia stano-

wią załączniki do decyzji.

Co do zasady, ocenę oddzia-

ływania przedsięwzięcia na

środowisko przeprowadza się

raz – w ramach postępowania

w sprawie wydania decyzji.

Jednak – zgodnie z przepisami

art. 61 ust. 1 pkt 2 oraz art. 88

u.o.u.i.ś. ocena może być prze-

prowadzona ponownie, jeżeli:

■

Kategorie inwestycji wpływających na środowisko

■ I grupa – przedsięwzię-

cia, które zawsze znaczą-

co oddziaływają na środo-

wisko (w tym obszary Na-

tura 2000),

■ II grupa – przedsię-

wzięcia, które mogą po-

tencjalnie znacząco od-

działywać na środowisko

(w tym obszary Natura

2000),

■ III grupa – przedsię-

wzięcia, które wprawdzie

nawet potencjalnie nie od-

działują na środowisko,

jednak mogą znacząco

oddziaływać na obszary

Natura 2000 (a przy tym

niezwiązane bezpośrednio

z ochroną tego obszaru

ani niewynikające z tej

ochrony).

Przepisy wskazują na trzy

kategorie inwestycji, które

mogą oddziaływać na środo-

wisko – tzw. I, II i III grupa

(patrz ramka). Rodzaje

przedsięwzięć zaliczanych do

I i II grupy powinno określić

rozporządzenie wydane na

podstawie ustawy o udostęp-

nianiu informacji o środowi-

sku i jego ochro-nie, udziale

społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach

oddziaływania na środowisko

(dalej u.o.u.i.ś). Jednak rozpo-

rządzenie takie do dnia dzi-

siejszego nie zostało wydane.

wiska w odniesieniu do

przedsięwzięć I i II grupy

mogą być realizowane na

etapie postępowania w spra-

wie wydania decyzji o pozwo-

leniu na budowę, w ramach

tzw. ponownej oceny oddzia-

ływania na środowisko.

Natomiast w przypadku

przedsięwzięć III grupy

ochrona obszarów Natura

2000 realizowana jest w ra-

mach samego postępowania

w sprawie uzyskania decyzji

o pozwoleniu na budowę i na-

stępuje w formie postano-

wienia w sprawie uzgodnie-

nia realizacji przedsięwzię-

cia w zakresie oddziaływania

na obszar Natura 2000.

konieczność jej przepro-

wadzenia została stwierdzo-

na w decyzji lub

■

inwestor wystąpi z takim

wnioskiem lub

■

organ właściwy do wydania

decyzji poprzedzającej realiza-

cję przedsięwzięcia stwierdzi,

że we wniosku o jej wydanie zo-

stały dokonane zmiany w sto-

sunku do wymagań określo-

nych w decyzji.

Do decyzji poprzedzających

realizację przedsięwzięcia za-

licza się:

■

Etapy procedury

Przed uzyskaniem po-

zwolenia na budowę

należy:

■ uzyskać decyzję o śro-

dowiskowych uwarunko-

waniach – konieczna dla

przedsięwzięć I i II grupy

■ dokonać oceny oddziały-

wania na środowisko – za-

wsze jest to wymagane

w stosunku do przedsię-

wzięć z I grupy; wymóg

przeprowadzenia oceny dla

II grupy stwierdza organ.

Autostrady i parkingi

Zgodnie z przepisami u.o.u.i.ś,

do czasu wejścia w życie no-

wego rozporządzenia, nie dłu-

żej jednak niż do 15 listopada

2010 r., zachowują moc prze-

pisy rozporządzenia z 9 listo-

pada 2004 r. w sprawie okre-

ślenia rodzajów przedsię-

wzięć mogących znacząco od-

działywać na środowisko oraz

szczegółowych uwarunkowań

związanych z kwalifikowa-

niem przedsięwzięcia do spo-

rządzenia raportu o oddziały-

waniu na środowisko (dalej

rozporządzenie). Do przed-

sięwzięć mogących zawsze

znacząco oddziaływać na śro-

dowisko (I grupa) zalicza się

przedsięwzięcia określone

w par. 2 rozporządzenia, np.

lotniska o podstawowej dłu-

gości pasa startowego nie

mniejszej niż 2 tys. m, auto-

strady i drogi ekspresowe, na-

tomiast do przedsięwzięć mo-

gących potencjalnie znacząco

oddziaływać na środowisko

(II grupa) – przedsięwzięcia

określone w treści par. 3 roz-

porządzenia, np. garaże lub

parkingi samochodowe, dla

nie mniej niż 100 samocho-

dów ciężarowych lub 300 sa-

mochodów osobowych.

decyzję o pozwoleniu na

budowę,

■

Składanie wniosku

Organem właściwym do wy-

dania decyzji o środowisko-

wych uwarunkowaniach (da-

lej decyzji) jest co do zasady:

wójt, burmistrz lub prezy-

dent miasta. Większość wy-

decyzję o zatwierdzeniu

projektu budowlanego,

■ decyzję o pozwoleniu na

wznowienie robót budowla-

nych,

■ decyzję o zezwoleniu na

realizację inwestycji drogo-

wej, oraz

■

na terenach objętych obsza-

rem Natura 2000 jest jednak

możliwe w wyjątkowych sytu-

acjach, po spełnieniu odpo-

wiednich warunków.

Obowiązek przeprowadze-

nia oceny oddziaływania

przedsięwzięcia na obszar Na-

tura 2000 może dotyczyć

przedsięwzięć III grupy (od-

działywanie przedsięwzięć

grupy I i II na obszary Natura

2000 jest oceniane w ramach

oceny ich oddziaływania na

środowisko w ogólności). Or-

gan właściwy do wydania de-

cyzji wskazanych w art. 96

ust. 1 u.o.u.i.ś. (m.in. decyzji

o pozwoleniu na budowę) po-

winien rozważyć, czy takie

przedsięwzięcie może poten-

cjalnie oddziaływać na obszar

Natura 2000. Jeżeli dojdzie do

wniosku, iż takie oddziaływa-

nie może mieć miejsce, we-

zwie inwestora do przedłoże-

nia określonych dokumentów

regionalnemu dyrektorowi

ochrony środowiska. Nato-

miast dyrektor postanowi, czy

przeprowadzenie oceny od-

działywania przedsięwzięcia

na obszar Natura 2000 jest

konieczne oraz przeprowadzi

taką ocenę, jeżeli będzie ko-

nieczna.

Po przeprowadzeniu oceny

oddziaływania przedsięwzię-

cia na obszar Natura 2000 re-

gionalny dyrektor ochrony śro-

dowiska wydaje postanowienie

w sprawie uzgodnienia warun-

ków realizacji przedsięwzięcia

w zakresie oddziaływania na

obszar Natura 2000, jeżeli:

■

co negatywnie oddziaływać na

Natura 2000, lecz jednocze-

śnie zachodzą przesłanki

wskazane w art. 34 ustawy

o ochronie przyrody (wymogi

nadrzędnego interesu publicz-

nego oraz brak rozwiązań al-

ternatywnych).

decyzję o zezwoleniu na re-

alizację inwestycji w zakresie

lotniska użytku publicznego.

Organami właściwymi do

przeprowadzenia oceny od-

działywania przedsięwzięcia

na środowisko będą organy

właściwe w sprawie wydania

decyzji – gdy przeprowadze-

nie tej oceny jest częścią po-

stępowania w sprawie wyda-

nia decyzji, oraz regionalni

dyrektorzy ochrony środowi-

ska – gdy przeprowadzenie

tej oceny jest częścią postę-

powania zmierzającego do

wydania pozostałych decyzji

wskazanych wyżej.

Uwaga Wniosek o wydanie decyzji

o środowiskowych uwa-

runkowaniach podlega

opłacie skarbowej w wyso-

kości 205 zł

Podstawa prawna

Ustawa z 3 października 2008 r.

o udostępnianiu informacji o środo-

wisku i jego ochronie, udziale spo-

łeczeństwa w ochronie środowiska

oraz o ocenach oddziaływania na

środowisko (Dz.U. z 2008 r. nr 199,

poz. 1227 ze zm.).

Ustawa z 16 kwietnia 2004 r.

o ochronie przyrody (t.j. Dz.U.

z 2009 r. nr 151, poz. 1220 ze zm.),

Rozporządzenie Rady Ministrów

z 9 listopada 2004 r. w sprawie

określenie rodzajów przedsię-

wzięć mogących znacząco od-

działywać na środowisko oraz

szczegółowych uwarunkowań

związanych z kwalifikowaniem

przedsięwzięcia do sporządzenia

raportu o oddziaływaniu na środo-

wisko (Dz.U. z 2004 r. nr 257,

poz. 2573).

jątków od tej zasady dotyczy

projektów o charakterze in-

frastrukturalnym (art. 75

u.o.u.i.ś). Ustawa nie precyzu-

je zakresu i formy wniosku

o wydanie decyzji, zatem na-

leży przyjąć, że powinien on

spełniać wymogi przewidzia-

ne w kodeksie postępowania

administracyjnego. Do wnio-

sku należy dołączyć:

■

Ocena oddziaływania

Ocena oddziaływania przed-

sięwzięcia na środowisko to

postępowanie obejmujące

w szczególności dokonanie

sprawdzenia raportu o od-

działywaniu przedsięwzięcia

na środowisko, który sporzą-

dza inwestor, oraz przepro-

wadzenie uzgodnień z regio-

nalnym dyrektorem ochrony

środowiska i uzyskanie opinii

właściwego organu Państwo-

wej Inspekcji Sanitarnej. Po-

stępowanie to prowadzi się

z udziałem społeczeństwa.

Przeprowadzenie oceny od-

działywania przedsięwzięcia

na środowisko jest zawsze

wymagane w odniesieniu do

przedsięwzięć I grupy. Nato-

miast w przypadku przedsię-

wzięć II grupy obowiązek

sporządzenia raportu może

zostać stwierdzony przez or-

gan właściwy do wydania de-

cyzji. W art. 63 u.o.u.i.ś zosta-

ły wskazane kryteria, jakimi

powinien kierować się organ

właściwy do wydania decyzji

przy nakładaniu tego obo-

wiązku. Inwestor może za-

skarżyć postanowienie w tej

sprawie.

poświadczoną przez wła-

ściwy organ kopię mapy ewi-

dencyjnej,

■ wypis z ewidencji gruntów,

■ wypis i wyrys z obowiązu-

jącego miejscowego planu za-

gospodarowania przestrzen-

nego, jeśli taki plan został

uchwalony,

■

Obszar Natura 2000

Pojęcie „obszar Natura 2000”

zostało zdefiniowane w usta-

wie o ochronie przyrody jako

obszar specjalnej ochrony pta-

ków, specjalny obszar ochrony

siedlisk lub obszar mający zna-

czenie dla Wspólnoty Europej-

skiej, utworzony w celu ochro-

ny populacji dziko występują-

cych ptaków lub siedlisk przy-

rodniczych lub gatunków

będących przedmiotem zain-

teresowania Wspólnoty Euro-

pejskiej. Obszary Natura 2000

są ustanawiane w drodze roz-

porządzenia ministra właści-

wego do spraw środowiska.

Ustawa o ochronie przyrody

wprowadza generalną zasadę,

zgodnie z którą zabronione

jest podejmowanie jakichkol-

wiek działań mogących w zna-

czący sposób wpłynąć nega-

tywnie na obszary Natura

2000. Rozpoczęcie inwestycji

Uwarunkowania środowiskowe

Przed wystąpieniem o wyda-

nie decyzji o pozwoleniu na

budowę (a w przypadku bra-

ku planu zagospodarowania

przestrzennego – przed wy-

daniem decyzji o warunkach

zabudowy) dla przedsię-

wzięć I i II grupy należy uzy-

skać decyzję o środowisko-

wych uwarunkowaniach.

W ramach postępowania

w sprawie uzyskania takiej

decyzji może (a w niektórych

przypadkach musi) być prze-

prowadzona ocena oddziały-

wania przedsięwzięcia na

środowisko. Ponadto wymo-

gi w zakresie ochrony środo-

w odniesieniu do przedsię-

wzięć I grupy – raport o oddzia-

ływaniu przedsięwzięcia na

środowisko, natomiast w od-

niesieniu do przedsięwzięć II

grupy – kartę informacyjną

przedsięwzięcia. Raport od-

działywania na środowisko

oraz karta informacji przedsię-

wzięcia powinny być złożone

w trzech egzemplarzach, wraz

z ich zapisem w formie elektro-

nicznej.

Kształt procedury prowa-

dzącej do wydania decyzji za-

leży od tego, czy charakter

projektowanej inwestycji po-

Marcin Jasiński

radca prawny w kancelarii

Gide Loyrette Nouel

z oceny tej wynika, że

przedsięwzięcie nie będzie

znacząco negatywnie oddzia-

ływać na obszar Natura 2000

lub

■

z oceny tej wynika, że

przedsięwzięcie może znaczą-

Agnieszka Lehwark

– aplikantka radcowska

w kancelarii Gide Loyrette Nouel

C 4

Tygodnik Prawa Gospodarczego

13 kwietnia 2010 nr 71 (2702) www.gazetaprawna.pl

Przewodnik

Jakie nowe prawa zyskują wykonawcy

i podwykonawcy robót budowlanych

Zarówno wykonawcy, jak i podwykonawcy robót budowlanych będą mogli żądać od inwestora gwa-

rancji zapłaty za wykonane prace. Na ich żądanie inwestor będzie musiał udzielić im gwarancji

w ciągu 45 dni. Jeśli tego nie zrobi – wykonawca będzie mógł odstąpić od umowy z jego winy

i nie straci prawa do wynagrodzenia.

Arkadiusz Jaraszek

arkadiusz.jaraszek@infor.pl

wszyscy uczestnicy procesu budowlanego bę-

dą lepiej chronieni. O udzielenie gwarancji za-

płaty za wykonane zlecenie nie będą mogli

wystąpić np. architekci, inżynierowie, urbani-

ści, geodeci, przedsiębiorcy wynajmujący

sprzęt budowlany, rusztowania czy dostaw-

cy i producenci materiałów budowlanych.

Zdaniem autorów zmian nie powinna im ona

przysługiwać, bowiem ustawa – Prawo bu-

dowlane nie wymienia ich jako uczestników

procesu budowlanego. Dodatkowo autorzy

zmian uważają, że przyznanie takim podmio-

tom dodatkowej ochrony oznaczałoby zbyt

duży łańcuch osób uprawnionych do wystą-

pienia z żądaniem do inwestora czy wykonaw-

cy głównego, a w konsekwencji realizacja pro-

cesów budowlanych znacznie by się przecią-

gała i wzrosłyby jej koszty.

Wystąpienie z żądaniem gwarancji

Od 16 kwietnia zmienią się zasady udziela-

nia przedsiębiorcom z branży budowlanej

gwarancji zapłaty za wykonane prace. Tego

dnia wchodzi w życie nowelizacja kodeksu cy-

wilnego, która wprowadza nowe zasady

ochrony budowlanych. Tego dnia traci jedno-

cześnie moc obowiązującą ustawa z 9 lipca

2003 r. o gwarancji zapłaty za roboty budow-

lane (Dz.U. nr 180, poz. 1758 oraz z 2006 r. nr

220, poz. 1613), która do tej pory regulowała

zasady ochrony przedsiębiorców przed nie-

terminową wypłatą należnego im wynagro-

dzenia.

Kto i od kogo może żądać

gwarancji zapłaty

■ Wykonawca od inwestora

■ Podwykonawca od wykonawcy

głównego

■ Podwykonawca od inwestora

■ Inwestor ma 45 dni na udzielenie gwa-

rancji terminowej zapłaty wynagrodzenia

■ Inwestor nie może odstąpić od umowy,

jeżeli wykonawca zażąda gwarancji zapła-

ty. Inwestor nie może też ograniczyć pra-

wa do żądania gwarancji zapłaty

■ Koszty udzielenia gwarancji ponoszą po

połowie inwestor i wykonawca

■ Jeżeli inwestor nie udzieli gwarancji za-

płaty, to wykonawca może odstąpić od

umowy i zażądać zapłaty umówionego

wynagrodzenia

Prawa i obowiązki

inwestora i wykonawcy

■ Wykonawca występuje z żądaniem do in-

westora na każdym etapie prac budowla-

nych

Zasady udzielania gwarancji

Uprawnione podmioty

Zgodnie z nowymi regulacjami gwarancja za-

płaty za roboty budowlane będzie udzielana

przez inwestora wykonawcy robót. Tak jak

do tej pory jej celem będzie zabezpieczenie

terminowej zapłaty umówionego wynagro-

dzenia za wykonanie prac. Nowością nowych

przepisów będzie to, że gwarancji zapłaty bę-

dzie mógł żądać nie tylko wykonawca, ale

również podwykonawca robót budowlanych.

Do tej pory podwykonawcy nie mieli takich

uprawnień.

Po wejściu w życie nowych przepisów ko-

deksu cywilnego podwykonawcy będą mogli

żądać od wykonawców udzielenia gwarancji

na takich samych zasadach, jak wykonawcy

od inwestorów. Jeżeli podwykonawcy będą

chcieli uzyskać taką dodatkową ochronę, to

powinni pamiętać o tym, że muszą oni za-

wrzeć umowę o roboty budowlane, która po-

winna spełniać wymagania określone w art.

647–658 kodeksu cywilnego. Umowa ta po-

winna zatem zostać sporządzona na piśmie

pod rygorem nieważności. Dodatkowo na jej

zawarcie zgodę musi wyrazić inwestor głów-

ny. Ustawa nie precyzuje jednak dokładnie,

czy po wyrażeniu takiej zgody przez inwesto-

ra podwykonawca będzie mógł żądać udzie-

lenia gwarancji zapłaty zarówno od wyko-

nawcy głównego, jak i od inwestora, czy tyl-

ko od wykonawcy. Wśród prawników przewa-

ża jednak pogląd, że w takim przypadku także

inwestor będzie zobowiązany do udzielenia

dodatkowej ochrony podwykonawcy. Zgodnie

bowiem z art. 647 1 kodeksu cywilnego, jeżeli

inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy

o roboty budowlane z podwykonawcą, to

wspólnie z wykonawcą ponosi solidarną odpo-

wiedzialność za zapłatę wynagrodzenia pod-

wykonawcy. Jeżeli więc inwestor jest zobo-

wiązany do zapłaty podwykonawcy wynagro-

dzenia, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby

udzielił gwarancji, że wywiąże się ze swojego

obowiązku w terminie.

Fakt, iż nowe przepisy przyznają dodatkową

ochronę nie tylko wykonawcy głównemu, ale

także podwykonawcy, nie oznacza jednak, że

Rodzaje przedsięwzięć

Nowelizacja kodeksu cywilnego nie określa

dokładnie, w przypadku jakich prac wyko-

nawca i podwykonawca będzie mógł wystąpić

o udzielenie mu gwarancji zapłaty. Dlatego

roszczenie takie będzie można zgłosić bez

względu na to, dla jakiego podmiotu prace są

wykonywane. Gwarancja zapłaty obejmie

więc także przedsiębiorców realizujących in-

westycje finansowane ze środków publicz-

nych, a więc przez Skarb Państwa i jednost-

ki samorządu terytorialnego. Zdaniem przed-

stawicieli firm budowlanych może to ujemnie

wpłynąć na liczbę nowo rozpoczynanych in-

westycji, bowiem z powodu obowiązku udzie-

lenia gwarancji wzrosną koszty inwestycji.

Przedsiębiorcy postulują więc zwolnienie

Skarbu Państwa i jednostek samorządu tery-

torialnego z obowiązku udzielania gwarancji

zapłaty za roboty budowlane, bowiem – jak

argumentują – w takim przypadku ryzyko, że

wykonawca nie otrzyma pieniędzy, jest zni-

kome, gdyż podmioty te nie mogą upaść.

Brak określenia rodzaju prac budowlanych,

przy realizacji których można wystąpić

o udzielenie gwarancji zapłaty, oznacza, że

roszczenia takie mogą być zgłaszane także do

osób fizycznych, które decydują się np. na bu-

dowę własnego domu. Są one bowiem w ta-

kiej sytuacji inwestorami, a w związku z tym

ich powinnością jest wywiązywanie się z obo-

wiązków nałożonych przez obowiązujące

przepisy na inwestorów. Rozwiązania te są

jednak krytykowane przez prawników, którzy

przypominają, że inna jest pozycja osób fizycz-

nych realizujących dane inwestycje, a inna du-

żych firm na co dzień związanych z budownic-

twem. Dodatkowo obowiązek udzielenia gwa-

rancji zapłaty przez zwykłych obywateli wpły-

nie także na wzrost kosztów planowanej przez

nich inwestycji, co dla wielu osób może ozna-

czać obowiązek odłożenia jej w czasie.

Tak jest

■ gwarancja jest udzielana w celu zabez-

pieczenia terminowej zapłaty za wykona-

nie robót budowlanych

■ gwarancji może żądać tylko wykonawca

robót

■ gwarancja jest udzielana w formie gwa-

rancji bankowej lub ubezpieczeniowej, albo

akredytywy lub poręczenia do wysokości

ewentualnego roszczenia

■ udzielenia gwarancji można żądać

w każdym czasie i prawa tego inwestor

nie może ograniczyć lub wyłączyć

■ inwestor nie ma żadnego terminu na

udzielenie gwarancji

■ koszty udzielenia gwarancji ponosi

inwestor, który jednak może żądać

zwrotu kosztów udzielonej gwarancji

w części, w jakiej dokonał terminowej

zapłaty za wykonanie robót

budowlanych

Tak będzie od 16 kwietnia

■ gwarancja będzie udzielana w celu za-

bezpieczenia terminowej zapłaty za wyko-

nanie robót budowlanych (bez zmian)

■ gwarancji będzie mógł żądać zarówno

wykonawca, jak i podwykonawca robót

(ze zmianami)

■ gwarancja będzie udzielana w formie

gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej,

albo akredytywy lub poręczenia do wysoko-

ści ewentualnego roszczenia (bez zmian)

■ udzielenia gwarancji będzie można żą-

dać w każdym czasie i prawa tego inwestor

nie będzie mógł ograniczyć lub wyłączyć

(bez zmian)

■ inwestor będzie musiał udzielić gwaran-

cji w terminie 45 dni od wystąpienia z żą-

daniem (ze zmianami)

■ koszty udzielenia gwarancji ponoszą po

połowie obie strony umowy – inwestor

i wykonawca (ze zmianami)

wykonawcę w każdym czasie realizacji robót,

a nie tylko w dniu zawieraniu umowy realiza-

cyjnej. Wystąpienia z takim żądaniem np. do-

piero na etapie zaawansowanych prac budow-

lanych nie będzie więc zwalniało inwestora

z obowiązku udzielenia dodatkowej ochrony.

Nowe przepisy kodeksu cywilnego nie dają bo-

wiem inwestorom możliwości wyłączenia lub

ograniczenia tego prawa. Inwestor nie będzie

mógł więc zastrzec, że nie zgadza się na udzie-

lenie gwarancji zapłaty, albo że udzieli takiej

ochrony, ale tylko i wyłącznie w stosunku do

niektórych podmiotów i tylko przed przystą-

pieniem do wykonania prac. Jeżeli inwestor

takie ograniczenia lub wyłączenia zastosuje,

to nie będą one wywierały żadnych skutków

prawnych.

Po wystąpieniu przez wykonawcę lub podwy-

konawcę robót z żądaniem udzielenia gwaran-

cji zapłaty inwestor nie będzie mógł także od-

stąpić od zawartej umowy. Odstąpienie takie

będzie uważane za bezskuteczne, a więc nie

będzie wywierało żadnych skutków prawnych.

W każdym przypadku obowiązkiem inwe-

stora będzie udzielenie gwarancji zapłaty za

roboty budowlane w ciągu 45 dni od zgłosze-

nia takiego żądania przez wykonawcę lub

podwykonawcę. Jeżeli inwestor nie wywiąże

się ze swojego obowiązku i nie udzieli gwa-

rancji w terminie 45 dni, to wykonawca bę-

dzie mógł odstąpić od umowy z winy inwesto-

ra. Będzie mógł też uznać, że brak udzielenia

mu gwarancji zapłaty jest przeszkodą do wy-

konania umowy. Nie będzie to jednak skutko-

wało utratą całego wynagrodzenia z tytułu

zawartej umowy. Inwestor nie będzie bowiem

mógł odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo

niewykonania robót budowlanych, jeżeli wy-

konawca był gotów je wykonać, lecz doznał

przeszkody z przyczyn dotyczących inwesto-

ra. Rozwiązanie to jest analogiczne do tego,

jakie dziś, zgodnie z art. 639 kodeksu cywil-

nego, obowiązuje w przypadku zawierania

umów o dzieło, na podstawie których mogą

być realizowane drobne prace budowlane,

w tym np. wykończeniowe. Jeżeli jednak wy-

Termin na zgłoszenie

Żądanie udzielenia gwarancji zapłaty może

zostać zgłoszone przez wykonawcę lub pod-

13 kwietnia 2010 nr 71 (2702) www.gazetaprawna.pl

Tygodnik Prawa Gospodarczego

C 5

Przewodnik

konawca nie przystąpi do realizacji prac

z uwagi na to, że nie udzielono mu gwarancji

terminowej zapłaty wynagrodzenia, to doko-

nując na jego rzecz zapłaty, inwestor będzie

mógł odliczyć to, co wykonawca oszczędził

z powodu niewykonania robót budowlanych.

bowiem, że koszty wynikające z tytułu zabez-

pieczenia wierzytelności w równych czę-

ściach będzie ponosił inwestor oraz wyko-

nawca lub podwykonawca robót. Wydaje się

jednak, że warto te koszty ponieść. W budow-

nictwie bowiem nadal ryzyko niewywiązania

się przez inwestora ze swoich zobowiązań jest

niestety wysokie, a w stosunku do należnego

wynagrodzenia, koszty udzielenie gwarancji

nie powinny być duże (choć ustawa nie okre-

śla ich wysokości i dopiero praktyka pokaże,

jak będą się one kształtowały).

Nowelizacja nie określa jednak dokładnych

zasad i terminu rozliczenia przez strony kosz-

tów takiego zabezpieczenia. Wydaje się za-

tem, że kwestie te będą doprecyzowane przy

zawieraniu pomiędzy inwestorem i wykonaw-

cą umowy oraz przy udzielaniu gwarancji za-

płaty.

Umowa o roboty budowlane

Najważniejsze cechy umowy o roboty budowlane:

Zobowiązanie inwestora do:

■ przygotowania robót budowlanych po-

przez dostarczenie wykonawcy doku-

mentacji projektowej i opracowań geode-

zyjno-kartograficznych oraz dokonanie

czynności formalno-technicznych ko-

niecznych do rozpoczęcia robót

■ przekazanie terenu budowy

■ odebranie gotowego obiektu

■ zapłata wynagrodzenia.

Zobowiązanie wykonawcy do:

■ sprawdzenia dokumentacji

projektowej

■ wykonania obiektu zgodnie

z dokumentacją projektową,

zasadami wiedzy technicznej

oraz obowiązującymi

przepisami

■ zabezpieczenia terenu budowy

■ oddanie obiektu do użytku

Wysokość ochrony

Wysokość gwarancji, jakiej może zażądać wy-

konawca lub podwykonawca, powinna być

równa wysokości ewentualnego roszczenia

tych podmiotów z tytułu wynagrodzenia wyni-

kającego z umowy o roboty budowlane oraz ro-

bót dodatkowych lub koniecznych do wykona-

nia, zaakceptowanych na piśmie przez inwe-

stora. Wysokość ta może zatem podlegać zmia-

nom w zależności od etapu wykonywania

umowy i wynagrodzenia pozostającego do za-

płaty przez inwestora. Podpisując umowę,

strony nie mogą zatem skutecznie umówić się,

że udzielona gwarancja zostanie ograniczona

np. do 10 czy 20 proc. wartości należnego wy-

konawcy lub podwykonawcy wynagrodzenia.

Dla osób realizujących prace budowlane to ko-

rzystne rozwiązanie, bowiem do tej pory po-

wszechną praktyką stosowaną przez wielu in-

westorów było udzielanie dodatkowej ochro-

ny jedynie na część roszczenia wynikającego

z tytułu zapłaty wynagrodzenia za wykonaną

pracę. Teraz wprowadzanie takich ograniczeń

nie będzie już możliwe, a jeżeli zostanie przez

inwestora dokonane, to nie będzie wywierało

żadnych skutków prawnych.

Obowiązek udzielenia gwarancji zapłaty na

całość ewentualnego roszczenia z tytułu wy-

nagrodzenia wynikającego z umowy o roboty

budowlane oraz robót dodatkowych lub ko-

niecznych do wykonania, zaakceptowanych

na piśmie przez inwestora, nie oznacza jed-

nak, że inwestor nie może udzielić gwarancji

częściowej. Nadal będzie to możliwe. Udzie-

lenie takiego typu ochrony nie wyłącza jed-

nak prawa wykonawcy do żądania udzielenia

gwarancji zapłaty do pełnej wysokości ewen-

tualnego roszczenia wykonawcy wobec inwe-

stora z tytułu wynagrodzenia.

wprowadzenia do treści gwarancji stwierdze-

nia, iż jest ona nieodwołalna, bezwarunkowa

i płatna na pierwsze żądanie uprawnionego.

Podobne zasady obowiązują przy gwarancji

ubezpieczeniowej. Także w tym przypadku

gwarant (zakład ubezpieczeń) gwarantuje

wypłatę na rzecz beneficjenta gwarancji

(gwarantariusza) określonego świadczenia

pieniężnego na wypadek zajścia wymienione-

go w gwarancji zdarzenia losowego, np. brak

zapłaty wynagrodzenia. Obowiązek zapłaty

po stronie gwaranta przyjmuje przy tym zwy-

kle charakter zobowiązania nieodwołalnego

i bezwarunkowego.

stora banku i przedstawia mu odpowiednie

dokumenty świadczące o tym, że wykonał zo-

bowiązanie. Wówczas bank pośredniczący

może stwierdzić zgodność dokumentów z wa-

runkami akredytywy. Po takiej weryfikacji

bank, w którym otwarto akredytywę, przeka-

zuje środki pieniężne z rachunku inwestora do

banku pośredniczącego w transakcji. Ten

ostatecznie wypłaca odpowiednią należność

wykonawcy robót w związku ze spełnieniem

przez niego warunków umowy.

Gwarancje: bankowa i ubezpieczeniowa

Gwarancja będzie udzielana w formie gwa-

rancji bankowej lub ubezpieczeniowej, a tak-

że akredytywy bankowej lub poręczenia ban-

ku udzielonego na zlecenie inwestora. Sto-

sownie do postanowień art. 81 prawa banko-

wego, gwarancją bankową jest jednostronne

zobowiązanie banku – gwaranta, że po speł-

nieniu przez beneficjenta (zamawiającego)

określonych warunków zapłaty, które mogą

być stwierdzone określonymi w tym zapew-

nieniu dokumentami, jakie beneficjent załą-

czy do sporządzonego we wskazanej formie

żądania zapłaty, bank ten wykona świadcze-

nie pieniężne na rzecz beneficjenta gwaran-

cji – bezpośrednio lub za pośrednictwem in-

nego banku. Gwarancja ta jest umową jedno-

stronnie zobowiązującą zawieraną między

bankiem i beneficjentem, mimo iż ów ostatni

faktycznie nie składa podpisu na dokumen-

cie gwarancji. Zawarcie umowy następuje

z chwilą wystosowania przez beneficjenta żą-

dania zapłaty sumy gwarancyjnej. Żądanie to

może być potraktowane jako przystąpienie

do umowy lub jako oświadczenie woli o przy-

jęciu oferty. Dla ważności gwarancji niezbęd-

ne jest, aby w jej treści wystąpiło kreślenie

zabezpieczonego rezultatu czyli stwierdzenie,

że wypłaty kwoty gwarancji można żądać wo-

bec niewykonania lub nienależytego wykona-

nia umowy; określenie wysokości kwoty gwa-

rancji; określenie terminu obowiązywania

gwarancji. W interesie beneficjenta leży, aby

zapłata kwoty gwarancji następowała po

spełnieniu jedynie przesłanek formalnych,

w postaci złożenia żądania zapłaty. Benefi-

cjent powinien więc domagać się od dłużnika

Udzielone poręczenie

Zasadniczą różnicą między gwarancją zapła-

ty a umową poręczenia jest to, że ten drugi

rodzaj umowy ma charakter akcesoryjny,

tzn. jest zależny od zobowiązania (długu)

głównego. Oznacza to, iż każdorazowo o za-

kresie odpowiedzialności poręczyciela – ban-

ku decyduje zakres odpowiedzialności wyko-

nawcy, zaś poręczyciel może podnosić wobec

inwestora, czyli strony umowy o roboty bu-

dowlane, a zarazem beneficjenta gwarancji

wszelkie zarzuty, które przysługują wyko-

nawcy. Strony umowy poręczenia nie mogą

wyłączyć akcesoryjności poręczenia, bowiem

utrata tej cechy oznaczałaby zmianę charak-

teru umowy.

Do wszystkich umów o roboty budowlane

zawartych przed 16 kwietnia, czyli przed

dniem wejścia w życie nowelizacji kodeksu

cywilnego, będą miały zastosowanie przepi-

sy ustawy z 9 lipca 2003 r. o gwarancji zapła-

ty za roboty budowlane. Według nowych za-

sad dodatkowa ochrona będzie udzielana wy-

konawcom i podwykonawcom robót budow-

lanych dopiero po połowie kwietnia.

Akredytywa bankowa

Akredytywa jest formą rozliczeń bezgotów-

kowych za pośrednictwem banku. Stosowana

jest zarówno pomiędzy podmiotami zagra-

nicznymi, jak i krajowymi. Dokument określa-

jący warunki tych rozliczeń zwany jest listem

kredytowym. Najczęściej kontrahenci stosu-

ją akredytywę w sytuacji, gdy strony jeszcze

nie znają się jako partnerzy, zaczynają dzia-

łalność na nowych, nierozpoznanych rynkach,

lub też obawiają się, że druga strona nie wy-

wiąże się z zobowiązań. Uczestnikami akre-

dytywy są: podmiot zlecający, bank otwierają-

cy akredytywę, bank pośredniczący w trans-

akcji oraz beneficjent. Choć istnieje wiele ro-

dzajów akredytywy, to w praktyce najczęściej

na polecenie zleceniodawcy bank otwiera

akredytywę (wystawia list kredytowy) i zobo-

wiązuje się do zapłacenia lub zabezpieczenia

zapłaty, jeżeli zostaną spełnione określone

w umowie warunki i przedstawione odpowied-

nie dokumenty. Bank udostępnia wówczas na

rachunku zleceniodawcy odpowiednią kwotę

lub udziela kredytu. Po wykonaniu swojej czę-

ści zobowiązania, czyli robót budowlanych, be-

neficjent udaje się do wskazanego przez inwe-

Równy podział kosztów

W każdym przypadku inwestor, planując in-

westycje, powinien uwzględnić koszty udzie-

lenia ochrony na całość wynagrodzenia na-

leżnego wykonawcom i podwykonawcom ro-

bót. Nie oznacza to jednak, że zgodnie z wcho-

dzącą w życie 16 kwietnia nowelizacją

kodeksu cywilnego, to na inwestorze będzie

ciążył cały ciężar związany z udzieleniem

gwarancji zapłaty. Nowelizacja przewiduje

Podstawa prawna

Ustawa z 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy

– Kodeks cywilny (Dz.U. z 2010 r. nr 40, poz. 222).

EKSPERT WYJAŚNIA

Zgoda inwestora na zawarcie umowy przez wykonawcę nie zawsze konieczna

Jakie są różnice pomiędzy umo-

wą o dzieło a umową o roboty

budowlane? W jakiej sytuacji ko-

rzystniejsze jest dla wykonawcy

robót budowlanych zawarcie

umowy o dzieło, a w jakiej

o roboty budowlane?

Zasadnicze znaczenie dla organizacji

procesu budowlanego ma umowa

o roboty budowlane, przewidziana

w przepisach kodeksu cywilnego. Ro-

botami budowlanymi są – zgodnie

ustawą z 7 lipca 1994 r. – Prawo bu-

dowlane – prace polegające na budo-

wie, przebudowie, montażu, rozbiór-

ce oraz remoncie obiektu budowla-

nego. Stosownie do powyższych

przepisów, przez obiekt budowlany

należy rozumieć budynek wraz z in-

stalacjami i urządzeniami technicz-

nymi, budowlę stanowiącą całość

techniczno-użytkową – czyli każdy

obiekt budowlany niebędący budyn-

kiem, taki jak np. lotniska, drogi, kole-

je, mosty oraz obiekt małej architek-

tury – niewielkie obiekty służące re-

alizacji kultu religijnego, takie jak np.

kapliczki, architektura ogrodowa czy

też obiekty służące rekreacji oraz

utrzymaniu porządku.

Jeżeli przedmiotem umowy inwesty-

cyjnej jest pewien rezultat robót, któ-

ry nie spełnia cech obiektu budowla-

nego, np. instalacja, montaż urzą-

dzeń itp., to wówczas mamy do czy-

nienia z umową o dzieło, regulowaną

w art. 627-646 kodeksu cywilnego.

Należy pamiętać, że choć są to umo-

wy bliźniacze, to zgodnie z art. 656

par. 1 k.c. do umów o roboty budowla-

ne stosuje się przepisy umowy

o dzieło tylko w odniesieniu do skut-

ków opóźnienia się z rozpoczęciem

robót lub wykończeniem obiektu, wy-

konywaniem robót przez wykonawcę

w sposób wadliwy, do rękojmi za wa-

dy, jak również do uprawnień inwe-

stora do odstąpienia od umowy

przed ukończeniem obiektu. W od-

różnieniu od umowy o roboty budow-

lane, umowa o dzieło jest instytucją

bardziej kompleksowo i wyczerpują-

Leszek Mokosa

specjalista ds. prawnohandlowych

Mostostal Warszawa

westor ponoszą solidarną odpowie-

dzialność za zapłatę wynagrodzenia

za roboty budowlane wykonane

przez podwykonawcę. Jak przesądzi-

ło orzecznictwo Sądu Najwyższego,

ochroną są objęci podwykonawcy

spełniający swoje usługi na podsta-

wie umowy o roboty budowlane, jak

i podwykonawcy spełniający swoje

usługi na podstawie niektórych

umów o dzieło. Istotne jest jedynie,

aby rezultat świadczenia podwyko-

nawcy spełnionego na podstawie

umowy o dzieło z wykonawcą składał

się na obiekt stanowiący przedmiot

świadczenia wykonawcy w ramach

zawartej z inwestorem umowy o ro-

boty budowlane. (wyrok SN z 17 paź-

dziernika 2008 r., I CSK 106/08).

Wykonawca powinien więc rozważyć,

która z omawianych umów będzie

dla niego w określonej sytuacji wy-

godniejsza i stosownie do tego

ukształtować treść umowy, aby speł-

niała niezbędne do kwalifikacji prze-

słanki. Zależne to jest przede wszyst-

kim od usytuowania wykonawcy

w ramach konkretnej konfiguracji

umów. Gdy wykonawcę łączą tylko

więzi umowne z inwestorem, zawar-

cie przez niego z podwykonawcą

umowy o roboty budowlane lub spe-

cyficznej umowy o dzieło powoduje

konieczność uzyskania zgody inwe-

stora. Komplikuje to proces budowla-

ny. W tej sytuacji wygodniejsza jest

formuła zwykłej umowy o dzieło, któ-

rej jednak przedmiot nie zawiera się

w obiekcie. Natomiast w sytuacji gdy

wykonawca zawiera umowę o roboty

budowlane z generalnym wykonaw-

cą, którego z kolei łączy umowa z in-

westorem, solidarna odpowiedzial-

ność inwestora stwarza dla wyko-

nawcy ochronę przed bezzasadną

odmową zapłaty wynagrodzenia

przez generalnego wykonawcę. Nale-

ży jednak pamiętać, iż o kwalifikacji

umowy do obu wskazanych wyżej ro-

dzajów umów nie decyduje wola

stron ani użyta nazwa, lecz treść

umowy.

co regulowaną w kodeksie. Dla przy-

kładu – precyzyjnie określono rodza-

je wynagrodzenia: ryczałtowe lub

kosztorysowe, a także konsekwencje

wyboru określonej formy wynagro-

dzenia, zwłaszcza pod kątem ewen-

tualnej zmiany wysokości w następ-

stwie innych niż zakładano rozmia-

rów poniesionych kosztów. Zgodnie

z art. 647 k.c. do zawarcia przez wy-

konawcę umowy o roboty budowlane

z podwykonawcą konieczna jest zgo-

da inwestora. Wykonawca zawierają-

cy umowę z podwykonawcą oraz in-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: