H.H. Hoppe - Własność, przyczynowość i odpowiedzialność.pdf - Artykuly - Rynki_Finansowe

Własność, przyczynowość i odpowiedzialność

Autor : Hans-Hermann Hoppe

Źródło : The Quarterly Journal of Austrian Economics

Tłumaczenie : Paweł Nowakowski

Kiedykolwiek mamy do czynienia z niedoborem zasobów w porównaniu

z ludzkimi żądaniami, wzrasta możliwość konfliktu. Rozwiązaniem takiego

konfliktu jest wyznaczenie praw prywatnej własności – praw wyłącznej kontroli.

Wszystkie rzadkie zasoby muszą być prywatnie posiadane po to, aby zapobiec

nieuniknionym w przeciwnym razie konfliktom. Jednakże, podczas gdy

przyznanie praw prywatnej własności sprawia, że bezkonfliktowe interakcje stają

się możliwe , nie oznacza to, że są one zapewnione. Możliwość naruszeń praw

własności istnieje, a jeśli istnieją naruszenia, to muszą istnieć prawa samoobrony

i karania, jak również odpowiedzialność po stronie winowajcy (Hoppe 1987

i 1993).

Wszystko to jest prawdziwe bez względu na to, jak i komu takie prawa są

przyznane i kto według nich jest, albo nie jest, uważany za agresora, albo ofiarę

w każdym zaistniałym przypadku.

Pozostajemy nadal w dziedzinie „pozytywnych‖ analiz prawnych, gdy

rozważamy, co może być nazwane prakseologicznym wymogiem jakiegokolwiek

systemu wyznaczania praw własności. Aby uczynić bezkonfliktowe interakcje

możliwe, każdy taki system musi brać pod uwagę fakt, że człowiek działa

i działać musi. Innymi słowy, musi to być system „sprawny‖. Aby to osiągnąć,

w oparciu o przyjęty system, ludzie w nim funkcjonujący muszą być w stanie

określić ex ante , w jakimkolwiek momencie w czasie, na co mają pozwolenie,

a na co nie. Aby to określić, muszą istnieć pewne „obiektywne‖ granice, znaki,

wskaźniki posiadania i własności, jak również bezprawnego naruszenia

rzeczonego posiadania i własności. Podobnie, rozważając sprawę ex post ,

sędziowie muszą mieć „obiektywne‖ kryteria własności i agresji, aby wydać

wyrok za, albo przeciw powodowi.

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

W świetle wymogów technicznych, które każdy system praw własności

musi spełniać, zwrócę się ku analizie szczególnej – i wyraźnie normatywnej –

propozycji definiowania prywatnej własności i naruszeń praw własności:

rozwiązania Lockowsko-Rothbardowskiego.

W tej tradycji intelektualnej własność jest definiowana jako namacalny,

fizyczny przedmiot, który został „w widoczny sposób‖ wyjęty ze stanu natury

niezawłaszczonych dóbr poprzez akty zawłaszczenia i produkcję. Poprzez

połączenie czyjejś pracy z konkretnymi zasobami zostają wyznaczone, dające się

obiektywnie ustalić, granice własności, a określone przedmioty zostają

przyłączone do konkretnych jednostek. Istnieją wskaźniki posiadanych

(w porównaniu z nieposiadanymi) przedmiotów i tego, kto je posiada (a kto nie),

możliwe do „odczytania‖ przez każdego. Ponadto, teoria perfekcyjnie spełnia

wymóg sprawności w wywodzeniu wszelkiej obecnej własności z aktów

„pierwotnego zawłaszczenia‖ (aż do czasu, gdy istniała tylko „natura‖ lub

„niezawłaszczone‖ zasoby). W oparciu o tę teorię, człowiek mógł oczywiście

działać od zarania dziejów. (Zupełnie przeciwnie, jakakolwiek teoria, sprawiająca,

że przyznanie praw własności jest zależne od „kontraktu‖ lub zgody, lub

oktrojowanego prawa [legislacji], nie pozwala człowiekowi działać od początku,

ale tylko po zawarciu rzeczonego kontraktu, albo nadejścia Państwa. W związku

z tym, każda taka teoria musi być uważana za „technicznie‖ wybrakowaną.)

Jednakże nie interesuje nas tutaj na tyle pozytywna definicja własności, co

raczej uzupełniająca ją negatywna definicja podlegającego karze przestępstwa.

W oparciu o podstawowe zawężenie ( stricture ), że tak jak każda własność jest

prywatna, tak każde przestępstwo musi być prywatne (popełnione przez

określone jednostki przeciwko określonym ofiarom), Rothbard zaoferował

następującą „ścisłą teorię odpowiedzialności‖, obejmującą zarówno prawo karne,

jak i cywilne. i W każdej kryminalnej lub cywilnej sprawie:

Dowód musi być poświadczony przez wykazanie jasnego ciągu

przyczynowego aktów naruszenia ciała lub własności. Dowód musi być

zbudowany tak, aby wykazać, że agresor A rzeczywiście zapoczątkował

otwarty fizyczny akt, atakując osobę lub własność ofiary B (Rothbard

1997, s. 137).

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

Zatem tym, czego powód musi dowieść ponad uzasadnioną wątpliwość,

jest ścisły związek przyczynowy pomiędzy oskarżonym a aktem agresji,

jakiego się on dopuścił przeciwko powodowi. Musi udowodnić, ujmując

rzecz w skrócie, że A rzeczywiście „spowodował” atak na osobę lub

własność B... Aby ustalić winę i odpowiedzialność, wyraźna przyczyna,

prowadzącej do szkody agresji, musi przejść surowy test dowodu ponad

rozsądną wątpliwość. Przeczucie, przypuszczenie, a nawet zwykłe

prawdopodobieństwo są niewystarczające... Statystyczna korelacja... nie

może ustalić przyczyny (Rothbard 1997, s. 140 – 41).

Definicja ta ma jeden ważny aspekt: akceptowana jest konieczność

ustalenia przyczyny , opartej raczej o „zindywidualizowany dowód‖, aniżeli

o zwykłe prawdopodobieństwo (lub wyższość dowodu) oparte na „statystycznym‖

dowodzie. Nie podważając powyższego stwierdzenia, propozycja Rothbarda musi

zostać skrytykowana jako zbytnio „obiektywistyczna‖, ponieważ ignoruje ważne

warunki „subiektywne‖, które muszą być połączone z obiektywnymi wskaźnikami

w celu ustalenia odpowiedzialności. „Zbyt‖, ponieważ obiektywizm Rothbarda nie

jest dany przez naturę rzeczy, ani nie jest w zgodzie z jego własną definicją

własności i pierwotnego zawłaszczenia, które także zawiera ważny subiektywny

element: zawłaszczenie implikuje zamiar . (Na przykład, nie każda zerwana

jagoda liczy się jako zawłaszczenie jagodowego krzewu, a raczej po prostu jako

zawłaszczenie jagody, a nie każde zboczenie ze ścieżki liczy się jako

zagospodarowanie danego obszaru (Rothbard 1998))

W przeciwieństwie do twierdzeń Rothbarda dowodzę w niniejszym tekście,

że nie wszystkie ataki fizyczne pociągają za sobą odpowiedzialność i, co

ważniejsze, niektóre działania podlegają odpowiedzialności, nawet jeśli nie

występuje otwarty fizyczny atak. Odnośnie tego argumentu cenne będą

pouczające analizy Adolfa Reinacha, dotyczące pojęcia przyczynowości w prawie

karnym (na kontynencie europejskim) (Reinach 1989).

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

III

Wydaje się, że dla Rothbarda wina (czy to w prawie karnym, czy

cywilnym) zostaje ustalona przez dowiedzenie spowodowania szkody. Natomiast

Reinach podkreśla, że związek przyczynowy i wina są elementami niezależnymi

i oba muszą być obecne, aby przypisać odpowiedzialność za czyn. Pisze on w ten

sposób:

W przypadku śmierci człowieka nie jest wystarczające, że śmierć została

spowodowana przez działanie osoby, mogącej odpowiadać za swój czyn

(zdrowej na umyśle); jako dodatkowy wymóg ataku podlegającego karze

wskazać trzeba na winę umyślną, albo winę nieumyślną, albo, jak

możemy podsumowując stwierdzić, wina musi być również obecna.

Związek przyczynowy prowadzący do zaistnienia wydarzenia i winy są

wymogami kary – wina musi być zawsze obecna. ii

Jednakże niezawinione przyczynienie się, pozostające bez kary, również

istnieje. Rozważcie następujące przykłady spowodowania krzywdy, które nie

pociągają za sobą odpowiedzialności z powodu braku winy. A jedzie po drodze. B

wyskakuje zza drzewa na drogę i zostaje zabity. A spowodował śmierć B. Czy A

powinien być odpowiedzialny, czy powinien odejść wolny? A zaprasza B do

swojego domu. Dom zostaje uderzony przez błyskawicę, a B zostaje ranny.

A (i jego własność) spowodował krzywdę, ponieważ gdyby nie zaproszenie A, B

byłby gdzieindziej. Czy A (lub jego ubezpieczyciel) jest odpowiedzialny przed B,

czy to B (lub jego ubezpieczyciel) musi ponieść koszty? Należące do A drzewo,

powalone przez piorun, spada na własność B, raniąc B. Czy A (lub jego

ubezpieczyciel) jest odpowiedzialne przed B, czy to B (lub jego ubezpieczyciel)

musi ponieść koszty? A i B wybierają się na polowanie na tereny łowieckie

należące do B (albo do A). Podchodzą do grupy saren z przeciwnych stron

i otwierają ogień w tym samym czasie. Zabłąkana kula A rani B. Czy A jest

odpowiedzialny przed B, czy B musi założyć takie ryzyko i powiązane z nim

koszty?

Rothbard prawdopodobnie zgodziłby się, że A nie jest odpowiedzialny

w tych przypadkach i zauważyłby, że omówił to jako „właściwe założenie ryzyka‖

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

(„ proper assumption of risk ‖). Życie pociąga za sobą element ryzyka, od którego

nie da się uciec. Koniecznym jest, aby każda jednostka nauczyła się, jak żyć

z takim ryzykiem i ubezpieczyła się przed nim. Jednakże, pociąga to za sobą

przyznanie, że wąskie kryterium przyczyny jest nieadekwatne. Zdaje się, że do

kryterium Rothbarda trzeba dodać: nikt nie jest odpowiedzialny za „wypadki‖

wikłające jego osobę i własność. Zamiast tego, ryzyko wypadków i ubezpieczenie

przeciwko nim musi być poniesione indywidualnie (przez każdą osobę

i posiadacza własności). Ludzie mogą być odpowiedzialni tylko za swoje

działania , czy to umyślne, czy nieumyślne (ale nie za wikłające ludzi „wypadki‖).

Działania bowiem obejmują oba elementy: „obiektywny‖ (zewnętrzny)

i „subiektywny‖ (wewnętrzny). W związku z tym, badanie wyłącznie realnych

wydarzeń nie może być nigdy uznane za wystarczające w ustalaniu

odpowiedzialności (musi być także wina , a o tej można mówić tylko wtedy, gdy

zdarzenie powodowane jest przez działanie ).

Rozważmy teraz Reinachowską definicję działania-spowodowania.

Działanie wagi prawnej (karnej):

jest wydarzeniem, które nie może zostać unieważnione bez unieważnienia

także skutku na tyle, na ile posiada on wagę prawną. iii (…) „ Przyczyną”

wydarzenia... jest pośród innych rzeczy warunek, który dodany do

jednego elementu konceptualnej całości, powoduje jej zmianę, ale tylko

w ten sposób, że w przypadku nieobecności tego warunku ta zmiana by

nie nastąpiła (zdarzenie by nie zaistniało) iv (...) Spowodować wydarzenie

znaczy uruchomić warunek jego powodzenia; celowo spowodować

wydarzenie znaczy uruchomić warunek, który doprowadza do zajścia

wydarzenia (...) Celowo spowodować coś znaczy zatem uruchomić

warunek zajścia zdarzenia, chcąc aby ten warunek – oczywiście

w połączeniu z innymi – doprowadził do wystąpienia tego zdarzenia. v

Chcąca osoba musi być tym samym świadoma, że może przyczynić się do

osiągnięcia celu, który by chciała osiągnąć (...) [i] że osiągnięcie celu

dzięki „wkładowi” tej osoby i innym znanym jej czynnikom jest możliwe. vi

(...) Podobnie rzecz się ma z jej odpowiedzialnością za zachowanie

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

H.H. Hoppe - Własność, przyczynowość i odpowiedzialność.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: