Maciek Tyrański Strona 1 03.III.98
Lekcja
Temat : Związek budowy zewnętrznej i szkieletu płazów z ich środowiskiem
życia.
GROMADA: Płazy,
RZĄD: Płazy beznogie,
RZĄD: Płazy ogoniaste,
RZĄD: Płazy bezogoniaste (np. żaba).
1. Wiadomości ogólne :
W wodzie żyją larwy, aż do przeobrażenia w żabę. Na lądzie przebywają osobniki dorosłe – żaby. Mogą one też przebywać w wodzie. Ciało jest krótkie, krępe, spłaszczone grzbieto-brzusznie. Pokryte jest nagą skórą z gruczołami wydzielającymi śluz. Ułatwia on przenikanie tlenu do naczyń krwionośnych skóry, chroni przed jej wysuszeniem oraz ułatwia poruszanie się w wodzie zmniejszając opory (tarcia).
2. Budowa zewnętrzna :
Trójkątna głowa – szeroka, spłaszczona grzbieto-brzusznie. Znajduje się na niej otwór gębowy otoczony dwoma szczękami (górną i dolną). Nad otworem gębowym znajdują się nozdrza, wyżej wypukłe oczy z trzema powiekami (górną, dolną, półprzezroczystą). Gdy żaba przebywa w wodzie otwory nosowe zakrywane są odpowiednimi klapkami. Za oczami są błony bębenkowe (ucho zewnętrzne).
Tułów – spłaszczony grzbieto-brzusznie na końcu którego znajduje się otwór kloaczny.
Kończyny – (pojawiają się pierwszy raz):
a) Przednie : krótkie, czteropalczaste,
b) Tylne : pięciopalczaste, 4x większe, między palcami znajdują się błony, (żaba skacze, odbija się, pływa, porusza się dzięki kończynom tylnim).
3. Mięśnie :
Dobrze rozwinięte (szczególnie mięśnie kończyn tylnich – uda). Nie są ułożone metamerycznie. Wyróżniamy mięśnie – głowy, tułowia i kończn.
4. Szkielet :
I) Czaszki:
a) Mózgoczaszka:
Þ 2 kości potyliczne,
Þ 2 kości skaliste,
Þ kość czołowo ciemieniowa,
Þ kość linowo sitowa,
b) Trzewioczaszka:
Þ kości nosowe,
Þ kości szczęki dolnej (ruchomo połączonej z czaszką),
Þ kości szczęki górnej (ściśle połączonej z czaszką),
Na końcu kości potylicznych są dwa wyrostki (kłykcie potyliczne), które wchodzą w zagłębienie pierwszego kręgu kręgosłupa – atlasu. Dzięki temu żaba może poruszać głową w pionie.
II) Kręgosłupa :
Þ część szyjna (z pierwszym kręgiem atlasem, dźwigaczem),
Þ część tułowiowa składająca się z 7 kręgów,
Þ część krzyżowa składająca się z 1 kręgu,
Þ część ogonowa – kostka powstała ze zrośnięcia kilku kręgów ogonowych.
Skostniałe kręgi składają się z :
ÿ trzonu,
ÿ łuków tworzących kanał kręgowy,
ÿ wyrostków poprzecznych,
ÿ wyrostka kościstego.
Przebiega tam resztka struny grzbietowej. Kanałem przebiega rdzeń kręgowy. Brak żeber, nie ma klatki piersiowej.
III) Występują także pasy:
a) Barkowy – przyłączający kończyny przednie, składający się z 2 łopatek, 2 kości kruczych (pomiędzy nimi znajduje się panewka – wgłębienie w które wchodzi kość ramieniowa kończyny przedniej), 2 obojczyki. Pas ten od strony grzbietowej obejmuje ciało, a od strony brzusznej tworzy mostek osłaniający serce i płuca.
b) Biodrowy (miednicowy) – przyłączający kończyny tylnie, składający się z 2 kości biodrowych, 2 kości kulszowych, 2 kości łonowych (pomiędzy nimi znajduje się chrząstka łonowa).
IV) Kończyny:
a) przednie – 1 kość ramieniowa, 2 kości przedramienia (zlane ze sobą), kość nadgarstka, kość śródręcza, paliczki.
b) tylnie – 1 kość udowa, 2 kości podudzia o takiej samej długości zlane ze sobą, kości stopy (stępu, śródstopia i 5 kości palców).
THE END.
kj58