Poziom: Zaawansowany
Kiedy ktoś nieżydowskiego pochodzenia pyta o Judaizm, zwykle zadawane przez niego pytania to: Czy wierzycie w niebo i piekło? W anioły czy diabła? Co dzieje się z duszą po śmierci? Jaki jest Bóg i wszechświat?. Odpowiedzi na pytania tego typu pozwalają zdefiniować większość religii; w zasadzie słyszałem, że niektórzy utrzymują, iż udzielanie odpowiedzi na powyższe pytania stanowi cel religii sam w sobie. Jednakże o Judaizmie pytania natury kosmogonicznej i kosmologicznej są kwestią indywidualnego pojmowania i interpretacji. Dziedziny myśli żydowskiej zajmujące się w najbardziej szczegółowym stopniu tymi problemami, Kabała i żydowski mistycyzm, nie były przeważnie nauczane aż do momentu osiągnięcia przez adepta wieku lat 40, kiedy to kończyła się jego nauka Talmudu oraz Tory .
Mistycyzm i doświadczenia mistyczne stanowiły część Judaizmu od zarania jego dziejów. W Torze znaleźć można wiele przypowieści o doświadczeniach mistycznych, na nawiedzeniach aniołów począwszy, a na snach i wizjach proroczych skończywszy. Talmud uznaje istnienie duszy i momentu jej połączenia się z ciałem. Według tradycji żydowskiej, dusze wszystkich Żydów istniały w momencie nadania Tory, były obecne natenczas i zgodziły się na zawarcie Przymierza. Ponownie, istnieje wiele przypowieści o miejscach podobnych do chrześcijańskiego nieba czy czyśćca, o wędrówce dusz bądź reinkarnacji. W Talmudzie odnaleźć można mgliste wskazówki, wzmianki, jeżeli chodzi o istnienie szkoły myśli mistycznej, która miała być przeznaczona wyłącznie najbardziej zaawansowanym adeptom. Przekaz z kolei miałby być wyłącznie ustny. W starożytnych źródłach istnieje kilka odniesień do maaseh bereishit (czynu stworzenia) oraz maaseh merkavah (pracy rydwanu [z wizji Ezechiasza]), dwóch głównych nurtów myśli mistycznej tamtych czasów.
W Średniowieczu, wiele z tychże nauk mistycznych zostało przeznaczonych do spisania w takich księgach jak Zohar. Wiele z tych zapisów uznanych zostało za tajne zapisy starożytne, bądź też ich przetworzenia (kompilacje).
Tak jak większość gałęzi wiary żydowskiej, obszar z zakresu mistycyzmu jest jak najszerzej otwarty na wszelkie osobiste interpretacje. Niektórzy, bardziej tradycjonalni Żydzi postrzegają mistycyzm w bardzo poważnych kryteriach. Mistycyzm bowiem stanowi integralną część, przykładowo, Chasydyzmu , a fragmenty źródeł kabalistycznych są zwyczajnie zawarte w tradycyjnych modlitewnikach. Inni tradycjonalni Żydzi patrzą na mistycyzm nieco sceptycznie. Pewien ważny ortodoksyjny Żyd , przedstawiając przemawiającego na temat mistycyzmu żydowskiego, po prostu rzekł: Jest to nonsens, ale żydowski. A studiowanie czegokolwiek, co żydowskie, nawet nonsensu, jest warte naszego czasu.
Szkoła myśli mistycznej została nazwana Kabałą, od rdzenia Kuf-Bet-Lamed, oznaczającego po hebrajsku otrzymywać, akceptować. Słowo to zazwyczaj tłumaczy się jako tradycja. Po hebrajsku, słowo to jednak nie ma zdradliwego, negatywnego, czy złego wydźwięku, którego nabrała w języku angielskim, czy polskim. Przykładowo, słowo cabal, oznacza w angielskim tajną grupę spiskowców, a po polsku tłumaczy się je jako spisek, zdrada. Pochodzi ono właśnie od hebrajskiego Kaballah. Ani słowo hebrajskie ani żadna doktryna mistyczna nie implikuje niczego szatańskiego Żydom.
Kabała jest jedną z najczęściej nierozumianych części Judaizmu. Otrzymałem kilka wiadomości od ludzi pochodzenia nieżydowskiego, którzy opisywali Kabałę jako ciemną stronę Judaizmu. Takie nieporozumienia wynikają z faktu tak częstych nawiązań czy przypadków zastosowań nauk mistycznych w okultyzmie i mistycyzmie nieżydowskim. Kabała była popularna pośród intelektualistów chrześcijańskich okresu Renesansu i Oświecenia, którzy usiłowali wtłaczać jej doktryny w dogmaty Chrześcijańskie. Na przykład, jedno z tego typu źródeł (Ogołocenie [Denudata] Kabały, powszechnie dostępna w księgarniach związanych z wydawnictwami ruchu new-age) oznajmia, iż Dziesięć Sefirot mają coś wspólnego z Chrześcijańską Trójcą, ponieważ czasem dzieli się je na trzy grupy. Mimo faktu, że Sefirot podzielone są na wiele grup różnej liczebności, z których część ugrupowań nachodzi się na tamte, tak, że ugrupowanie, do którego ono się odnosi rozumiane jest nie pod postacią Ojca, Syna i Ducha Świętego, lecz kobiety, mężczyzny i płci neutralnej i tak dalej. Inni wyjmowali kabalistyczną symbolikę z kontekstu w celu odczytywania kart Tarota lub do użytku w innych formach przepowiadania przyszłości i magii, które nie miały wiele wspólnego z oryginalnymi tekstami nauk żydowskich.
Nie pragnę sugerować, iż magia nie stanowi części Kabały. Najlepiej ukryta, zatajona część Kabały, powszechnie znana jako Kabała praktyczna wspomina o używaniu wiedzy tajemnej w celu zmieniania świata w taki sposób, który mógłby zostać nazwany magicznym. Talmud i inne źródła przypisują ponadnaturalne dokonania wielu wielkim rabinom. Niektórzy rabini wymawiali imię Boga i przenikali do nieba w celu skonsultowania z Nim i aniołami ziemskich kwestii o wielkiej wadze. Pewien adept podobno stworzył sztucznego człowieka recytując jedynie różne imiona Boga. Znacznie późniejsze przypowieści traktują o rabinie, który stworzył człowieka z gliny i ożywił go wkładając mu w jego usta skrawek papieru z zapisanym tam imieniem Boga. Jednakże ta część Kabały znana jest jedynie małej grupie ludzi, praktykowana przez grupę jeszcze mniej liczną.
Wart odnotowania jest fakt, iż wszystkie te czyny magiczne zostały dokonane poprzez Boga, ogólnie mówiąc, przez wypowiedzenie jego imion. Takie praktyki nie są jednak bardziej złe niż te cuda, które Chrześcijaństwo przypisuje Jezusowi. W zasadzie, według niektórych z moich zainteresowanych mistycyzmem przyjaciół, Jezus dokonał swoich cudów korzystając z technik kabalistycznych. Pasuje to do dowodów historycznych: wielu adeptów wierzy, iż Jezus związany był z Essenistami, sektą zajmującą się mistycyzmem żydowskim.
Aby uzmysłowić Wam, czym jest Kabała, pokrótce omówię jedną z lepiej znanych, fundamentalnych koncepcji myśli kabalistycznej: koncepcji Boga jako Ein Sof, Dziesięciu Sefirot i kabalistycznego drzewa życia. Wyjaśnienie to będzie w najlepszym razie wielkim uproszczeniem. Nie próbuję nawet udawać, że w pełni rozumiem te koncepcje.
Według Kabały, prawdziwa esencja Boskości jest tak wielce transcendentna, iż nie można jej opisać - tego czym jest, za wyjątkiem tego, czym nie jest. Ta prawdziwa istota, esencja Boga zwana jest Ein Sof, co dosłownie oznacza bez końca, co zawiera w sobie koncepcję Jego braku ograniczeń tak w czasie jak również w przestrzeni. W tej najprawdziwszej formie, Ein Sof jest tak transcendentny, że nie może bezpośrednio oddziaływać na wszechświat. Ein Sof oddziałuje na wszechświat poprzez dziesięć emanacji swojej esencji, znanych jako Dziesięć Sefirot.
Te Sefirot odpowiadają cechom Boga. Składają się z, w kolejności malejącej, Keter (korony), Chokmah (mądrości), Binah (intuicji, zrozumienia), Chesed (litości) lub Gedulah (wielkości), Gevurah (siły), Tiferet (chwały), Netzach (zwycięstwa), Hod (majestatu), Yesod (podstawy) oraz z Malkut (suwerenności). O środkowej piątce cech istnieje jedynie wzmianka w kolejności w Kronikach 29:11: Twoja, O P-nie jest wielkość (gedulah), siła (gevurah), chwała (tiferet), moc (netzach) i splendor (hod). Doszukałem się już wielu bardzo tłumaczeń tego fragmentu, ale hebrajski odpowiada nazwom Sefirot w tym porządku.
Dziesięć Sefirot zawiera tak cechy męskie jak i żeńskie. Kabała zwraca szczególną uwagę na żeńskie aspekty Boga. Sefirot często są przedstawiane w formie schematu przedstawionego po lewej stronie. Schemat ten zwany jest powszechnie Drzewem Sefirot bądź też Kabalistycznym Drzewem Życia. Wielce znaczące jest umiejscowienie tych poszczególnych atrybutów i ich wzajemne przenikanie się.
Sefirot nie stanowią odrębnych bóstw, choć można to w ten sposób rozumieć, pojmując rzecz zbyt dosłownie. Są one istotnie częścią Boga, ale również są one w taki sposób połączone ze światem w jaki Ein Sof połączony nie jest. Sefirot połączone są ze wszystkim we wszechświecie z ludzkością włącznie. Dobro i zło, które czynimy rezonuje poprzez Sefirot i wpływa na cały wszechświat, aż po i z Samym Bogiem .
Czytanie lektur z tej tematyki powinno się odbywać przy zachowaniu szczególnej ostrożności. Dostępnych jest zdecydowanie zbyt wiele materiałów w dziedzinie Kabały, których związek z rzeczywistą nauką żydowską jest znikomy lub żaden. Jakakolwiek książka traktująca o praktycznej Kabale natychmiast powinna zostać zignorowana; żadne wiarygodne źródło nie zajęłoby się taką dydaktyką, przeznaczając ją dla masowego odbiorcy. Do książek autorstwa Chrześcijan należy podchodzić bardzo sceptycznie, ponieważ wiele źródeł chrześcijańskich dokonało reinterpretacji Kabały tak, aby pasowała ona do dogmatów Chrześcijaństwa. Aby uzyskać informacje do celów akademickich, czy naukowych na temat żydowskiego mistycyzmu i Kabały sięgnąć warto po prace Profesora Gershom Scholem. Był on bardzo płodnym literacko autorem w tej dziedzinie, a jego prace są łatwo dostępne i uznane w świecie żydowskim i nieżydowskim.
W celu zapoznania się z podejściem bardziej osobistym i doświadczalnym do Kabały i mistycyzmu żydowskiego, warto przejrzeć prace Arye Kaplan. Wiadomo mi, że na jego książki można się spokojnie powoływać oraz są one w pełni ortodoksyjne. Jego materiały na temat modlitwy i medytacji stały się dla mnie szczególnie użyteczne w mojej własnej praktyce religijnej. Prace jego są generalnie mniej dostępne od Scholema; jednak można pozyskać je w księgarniach żydowskich w internecie, jeśli jest to konieczne. Aby uzyskać więcej informacji, sprawdź Bibliografię .
Oczywiście, jeżeli chce się poważnie podejść do Kabały, należy samemu zdobyć nauczyciela, z którym praca przebiegałaby na poziomie indywidualnym
Ninoczka115