ab intestato – dziedziczenie beztestamentowe, ustawowe, instytucja prawa spadkowego działająca tylko gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu.
abolitio – puszczenie w niepamięć, podarowanie, zniesienie np kary.
accessio – polaczenie dwoch rzeczy na skutek czego powstaje 3 rzecz. Jeden ze sposobów nabycia pierwotnego prawa własności.(Z połączenia rzeczy powstaje nowa species, której właścicielem jest ten którego recz poczatkowa stanowi najistotniejszą część nowej rzeczy).
SKŁADNIKI TREŚCI CZYNNOŚCI PRAWNYCH
essentialia negotii – składniki przedmiotowo istotne, te które są niezbędne do powstania czynnsoci prawnej.
naturalia negotii – składniki przedmiotowo nieistotne, niekonieczne w umowie ale wolą stron mogą być wprowadzane do umowy.
accidentalia negotii – składniki podmiotowo istotne, wpływające na skuteczność czynności (warunek, termin, polecenie).
accusatio – akt oskarżenia, oskarżenie, system oskarżycielski, przeciwny do inkwizycyjnego.
a contrario – z przeciwieństwa , przeciwnie do, rodzaj argumentacji prawniczej polegajacy na wyciagnieciu wnioskow przeciwnych do bezposredio wynikających z brzmienia normy.
actio – kluczowy termin rzymskiego prawa procesowego, (powództwo, roszczenie powoda, skarga procesowa, uprawnienie do procesu – ochrona procesowa), zespół czynnosci prawnych powoda. Dzięki niemu skostniałe formalnie prawo rzymskie było elastyczne i rozwijało się szybko.
actio in personam – skarga wynikająca z zobowiązań, skarga wierczyciela wobec dłuznika.
actio in rem – skarga wynikająca z prawa rzeczowego, właściciela rzeczy przeciw komuś kto naruszył jego prawa.
actio rei vindicatio – skarga windykacyjna, wydobywcza właściciela, któremu zabrano rzecz.
actio negatoria – skarga z powództwa przeciw osobie która naruszyła prawo inaczej niż poprzez zabranie rzeczy.
actor – powód – strona wnoszaca powództwo do sadu reus- pozwany
ad solemnitatem – pod rygorem nieważności, forma narzucona przez prawo której niezachowanie zawsze powoduje nieważność czynności.
ad probationem – dla celow dowodowych, forma, której niezacho wanie niepowoduje nieważności czynności, lecz ten skutek, że dowód nie będzie mógł być dopuszczony przed sądem.
ad vocem – w stosunku do tego co zostało powiedziane.
aequitas – słuszność, sprawiedliwość.
animus wola, zamiar, element składowy posiadania rzeczy.
corpus – fizyczna wladza nad rzecza.
a priori – założyć coś z gory, rozumowanie o skutkach czegoś.
a posteriori – wnio skowanie ze skutków o przyczynach
appelatio – apelacja odwolanie się od wyroku sądu I instancji do wyroku sądu II instancji.
---------------------------
beneficium inventari – dobrodziejstwo inwentarza, oznacza możliwość przyjecia spadku z zastrzeże niem odpowiedzialn ości za dlugi spadkowe tylko do wysokości aktywów spadkowych.
bona fides – dobra wiara.
mala fides- zla wiara.
----------------------------
caducum – majątek spadkowy przypadają cy skarbowi państwa.
causa – przyczyna, powod , czynności causalne, wazne po zaistnieniu ich ustawowej przyczn.
casus- przypadek, zdarzenie, stan faktyczny, los, zdarzenie losowe,
cessio – przelew wierzytelności z jednej strony na druga.
commodatum - użyczenie
commercium- handel, obrót gospodarczy.
communio – wspólność , wspólwasnść.
conditio – zdarzenie przyszle od którego zależy powstanie bądź ustanie stos. prawnego.
confessio – uznanie powództwa przyznanie się do winy.
consensus – zgoda, porozumienie. Zgodne oświadczenie woli prowadzace do rozwizania.
creditor – wierzyciel.
creditum – wierzytelność, prawo do domagania się od dłużnika spełnienie świadczenia.
crimen – przestępstwo karne , zbrodnia.
culpa – wina, niedbalstwo
Curriculum Vitae – droga życia, życiorys.
custodia – obowiązek strzezena rzeczy odpowiedzialność najdalej idaca.
damnum – szkoda, strata, uszczerbek majatkowy.
Rodzaje daumnum:
damnum emergens – strata, szkoda rzeczyewysita.
lucrum cessans – utracony zysk, utrata spodziewanego zysku
debitum – dlug, należność, powinność, obowiązek spełnienia świadczenia.
defensio – obrona, ochrona przed sadem, ochrona, samopomoc.
denatus – zmarly smiecria nienaturalna
de lege lata – z punktu widzenia prawa obowiązującego.
de lege ferenda – wnioskowanie wybiegające w przyszłość
delictum – przestępstwo prawa prywatnego
detentio – dzierżenie rzeczy.
desuetudo – wyjście z użycia
divortium – rozwod oparty o porozumienie stron
repudium – odtrącenie jednego malzonka od drugiego
dies – dzień, termin, skąłdnik czynności prawnej wpływający na jej skuteczność
dolus – podstep, zły zamiar, wina umyślna, wada ośw. Woli.
dominium – władza, własność,
emancipatio – wyzwoleniue spod władzy, usamodzielnienie.
emptio venditio – kupno, sprzedaz,
error – błąd, jedna z wad oświadczenia woli.
evictio – odpowiedzialność za wady prawne rzeczy.
ex lege – z mocy prawa, ustawy.
exceptio – zarzut procesowy, sposób obrony pozwanego w procesie
exceptio rei iudicatae – zarzut rzeczy prawomocnie osądzonej.
exceptio de non potendo – umowa o niepozywanie
exceptio doli – zarzut podstepu
exceptio rei venditae et traditae – zarzut rzeczy sprzedanej i wydanej
expressis verbis – dobitnie, wyraźnymi slowami.
extraordinarius – nadzwyczajny, poza porządkiem.
facultas iuris – wydział prawa.
Collegium Iuridicum – zwyczajowa nazwa budynku wydziala prawa, wydzial prawa.
favor – przychylność życzliwość.
fictio – zmyślenie, wymsył, fikcja prawna
fiscus – skarb państwa majatek państwowy.
fiscalis – skarbowy
fraus creditorum – dzialanie na szkode wierzyciela
furtum – kradzież. Przestępstwo prawa prywatnego, zabór mienia.
gradus – stopień pokrewieństwa
glosa - sposób komentowania orzeczenia sadowego.
hereditas – dziedziczenie, spadek
holographus – własnoręcznie spisany
hypotheca – zastawa umowny, czasowy.
in flagranti – na gorącym uczynku.
in fraudem legis – w celu obejścia ustawy.
immobilia – nieruchomość, grunt i wszystko co z gruntem związane.
incognito – nie dający się rozpoznać, pozostający w ukryciu
iniuria – zniewaga, bezprawie, niesprawiedliwość. Jeden z deliktow prawa cywilnego.
inquisitio – dochodzenie, śledztwo z urzędu.
iudex - sędzia
iura in re aliena – prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe.
iurisdictio – władza sądownicza.
Iur. contentiosa – sporne, procesowe.
Iur. voluntaria –sadownictwo niesporne, nieprocesowe.
iurisprudentia – nauka prawa, mądrość prawnicza, prawoznawstwo.
iusta causa – przyczyna prawna, podstawa prawna.
laesio enormis – nadmierna szkoda, rażące pokrzywdzenie,
laudatio – pochwala, mowa pochwalna.
legatarius – zapisobiorca.
legislatio – wydawanie ustaw,ustawodawstwo.
legitimatio – przyznanie prawa do uczestniczenia w procesie, przyznanie uprawnienia.
lex – ustawa, przepis prawny, norma.
lex specialis – ustawa szczegolna,.
lex generalis – usttwawa ogolna
lex Rhodia de iactu – ustawa Rodyjska o zrzucie morskim
liber – wolny, swobodny.
liberum veto – wolność sprzeciwienia się, nie zgadzanie się.
limes – granica, miedza.
lis pendente – w czasie zawieszenia sprawy, zawisłość sprawy
lucida intervalla – chwilowa przytomność umysłu
maleficium – zły czyn przestępstwo
mancipatio – sprzedaż rzeczy z jednoczesnym przeniesieniem własności, nabycie władzy nad żoną, adopcja, sporzadzenie testamentu.
mandatum – zlecenie, umowa zlecenia.
matrimonium – małżeństwo, związek małżenski (iustum matrimonium, prawnie uznane rzymskie małżenstwo) meritum – istota sprawy, główne znaczenie, sedno zagadnienia.
metus – bojaźń, lęk obawa, jedna z wad oświadczenia woli spowodowana przymusem.
misio in bona – wprowadzenie w posiadanie majątku.
mobilia – richomości
mora debitoris – zwłoka dłużnika.
moratorium – odroczenie na późniejszy termin.
mutuum –pożyczka, jeden z kontraktow realnych.
nasciturus - ten, który ma się narodzic, dziecko poczete a nienarodzone..
negotium – czynność prawana n. claudicans, czynność prawna kulejaca, nieważna w czesci obciążającej majatek młodocianego.
nota bene - nawiasem mówiąc. Zauważ dobrze, zwróć uwagę.
notorius – (fakt) powszechnie znany.
numerus clausus – zamknieta liczba, zamnkiety, taki, którego niemożna uzupełnić.
nuntius - posłaniec
obligatio – zobowiązanie, stosunek prawny pomiedzy dłóżnikiem a wierzycielem.
obligatio ex contractu – zobowiązanie kontraktowe, wynikające z umów.
obligatio ex delicto – zobowiązanie powstałe z czynu zabronionego.
obligatio naturalis – zobowiązanie naturalne, niezupełne, w którym brak jest odpowiedzialności.
occupatio – zawłaszczenie, zawładnięcie, objecie w posiadanie, jeden ze sposobow pierwotnego nabycia własności.
omnipotens – wszechstronny, wszechwładny.
onus probandi - ciężar dowodu, spoczywa na powodzie, wyjątkowo na pozwanym, kiedy ten zgłosił excepcję.
opus citatum – op.cit. dzieło już wcześniej cytowane.
pacta – umowa, niezaskarzalna lub zaskarżalna (pacta nuda, pacta vestitia).
pacta adiecta - umowy dodatkowe dołączone do kontraktu kupna- sprzedazy.
palaestra - szkoła retoryki, kształcąca mówców sądowych.
pars legitima - tzw. zachowek, minimalna, ustawowa część spadku, należąca się osobom z najbliższej rodziny spadkodawcy, okreslona ułamkiem udzialu spadkowego, jaki by im przypadal, gdyby dziedziczyli ustawowo.
patria potestas – władza ojcowska nad osobami alieni iuris w rodzinie
pecunia – pieniadze, składnik majątku.
per facta concludentia – przez czynności dorozumia ne.
perpetuatio fori – uwiecznienie, utrwalenie sądu, wyj. Od actor sequitur forum rei.
persona non grata – osoba niepozadana np. szpieg.
pignus – zastaw ręczny, łączy się z nabyciem rzeczy przez wierzyciela.
poena capitalis – kara śmierci.
poena culei – kara worka
post scriptum – po tym co zostało napisane.
postliminium – prawo powrotu w granice państwa, rzymianina, który dostał sie do niewoli wojennej, odzyskiwał on pełnię praw lecz musiał je odnowić.
praesumptio – domniemanie, domniemanie ojcostwa (domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki).
pretium – cena, jeden ze składników przedmiotowo istotnych, umoway kupna-sprzedazy.
pro domo sua – w obronie własnego domu, imienia, poglądów.
pro publico bono – dla dobra publicznego,
pro forma – dla pozoru, dla zachowania formy.
probatio – dowod, srodek dowodowy np. zeznania świadków.
probatio diabolica – dowód diabelski, prowadzenie dowodu aż do nabycia pierwotnego rzeczy.
procurator – zastępca procesowy i zarzadca cudzego majatku.
prodigus – ten który trwoni majątek rodowy narażając rodzinę na życie w niedostatku, marnotrawca.
proprietas – własność rzymska, p. dominium
prorogatio fori – umowne ustalenie właściwości miejscowej sądu przez strony stos. prawnego.
proscriptio – wyjęcie spod prawa, ogłoszenie egzekucji.
publicus – państwowy, powszechny, dotyczacy ogółu.
ratio legis – motyw, przyczyna ustawy,. Tą droga można dojsc do właściwej interpretacji, ustawy.
rebus sic stantibus - przy zachowaniu istniejących okolicznosci.
reformatio in peius – zmiana na gorsze.
rei vindicatio – skarga wydobywcza, sprawa nieposiadającego właściciela przeciw posiadaczowi niebędącemu właścicielem.
relegatio – wygnanie, zesłanie.
res - rzecz
res iudicata – rzecz osądzona, czyli sprawa sadowa zakonczona prawomocnym wyrokiem.
res immobilis...
ziuta_1