TRANSPORT.pdf

TRANSPORT

Warunki produkcji i dystrybucji towarów w gospodarce światowej w ostatnich

latachbardzo się zmieniły, gdyż wymogi dotyczące ruchu towarów oraz czasu ich

przemieszczania uległy przeobrażeniom wraz z automatyzacją i komputeryzacją produkcji.

Zwiększający się systematycznie poziom sił wytwórczych spowodował powstanie dysproporcji

pomiędzy czasem produkowania towarów a czasem ich dystrybucji.

Jedną z możliwości łagodzenia dysproporcji między czasem produkcji dóbr i usług a czasem

ich dystrybucji jest logistyka , definiowana jako proces zarządzania całym łańcuchem dostaw –

od źródeł wydobywania surowców do ostatecznego konsumenta. W tym rozumieniu logistyka

jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy, łączącą w swej istocie zagadnienia produkcji,

dystrybucji, transportu i magazynowania w kontekście gospodarki przestrzennej.

Termin logistyka ( łac. logicus, franc. loger – umieścić, ulokować, zakwaterować) jest

również stosowany w terminologii wojskowej na oznaczenie systemu zaopatrzenia

obejmującego dostawę i rozmieszczenie wszystkiego, co jest niezbędne dla prowadzenia

działań wówczas i w tych miejscach, gdy jest to właśnie konieczne.

Zapożyczenie i przeniesienie tego pojęcia do dziedziny obiegu surowców, materiałów i

wyrobów gotowych wynika, jak sądzę, z podobieństwa sytuacji, w jakiej znajdują się oddziały

żołnierzy posiadających broń, lecz nie mających amunicji ani benzyny do pojazdów – z

sytuacją przedsiębiorstwa, które posiada magazyny i sklepy, lecz nie ma dostaw zamówionych

towarów lub też ma zamówienia na wytwarzane produkty, ale bez możliwości

przetransportowania ich do nabywców. W każdej z tych sytuacji trzeba mieć to, co jest

niezbędne, we właściwym czasie i miejscu i w warunkach zapewniających właściwe

wykorzystanie do wyznaczonych lub powstających celów.

Konieczność powszechnego wdrażania systemów logistycznych w przedsiębiorstwach i

między przedsiębiorstwami dostrzeżono w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych. W tym

samym czasie pojawiły się także pierwsze opracowania naukowe z zakresu tej dziedziny

wiedzy. W pracach tych, a także w praktyce gospodarczej, wprowadzone zostały pierwsze

pojęcia, definicje, jak i pierwsze próby formułowania terminologii logistycznej.

Transport jest elementem infrastruktury społeczno-gospodarczej, rozumianej jako

wyodrębniona część systemu społeczno-gospodarczego.

Infrastruktura transportowa oddziałuje na gospodarkę i społeczeństwo stwarzając warunki

przemieszczania osób i ładunków w formie pośredniej – poprzez usługi transportowe, i

bezpośredniej – każdemu dysponentowi środka transportu.

W skład infrastruktury transportu wchodzą przede wszystkim trzy podstawowe grupy

elementów:

1) drogi wszystkich gałęzi transportu,

2) punkty transportowe (porty morskie, dworce, lotniska itp.),

3) urządzenia pomocnicze służące bezpośrednio do obsługi dróg i punktów

transportowych.

Podstawowe cechy ekonomiczne infrastruktury transportowej to:

• niepodzielność techniczna i ekonomiczna obiegów infrastrukturalnych,

• długi okres realizacji i jednocześnie bardzo długi okres użytkowania,

• pierwotność nakładów na infrastrukturę transportową względem nakładów na cele

produkcyjne i konsumpcyjne, a także względem wielu innych nakładów

infrastrukturalnych,

• wysoka majątkochłonność i kapitałochłonność,

• immobilność przestrzenna i funkcjonalna obiektów infrastrukturalnych,

• występowanie znacznych efektów zewnętrznych, z których wiele ma charakter efektów

odroczonych.

Cechą wiążącą się z rozwojem infrastruktury transportowej jest długi okres realizacji

przedsięwzięć inwestycyjnych. Jednocześnie infrastruktura transportowa jest wyjątkowo

trwała.

Wszelka działalność gospodarcza wymaga pewnego wyposażenia transportowego, a rozwój

gospodarczy i aktywizacja życia gospodarczego wymuszają przyspieszenie powstania

przedsięwzięć infrastrukturalnych. Niski poziom rozwoju infrastruktury transportowej i brak

możliwości jej rozwoju, stają się prędzej lub później barierą rozwoju gospodarczego. Z drugiej

strony, ilościowy i jakościowy rozwój infrastruktury transportowej wpływają promocyjnie na

wszelkie formy życia gospodarczego i społecznego. Istnieje też ścisły związek między

infrastrukturą transportową a zagospodarowaniem przestrzennym jednostek osadniczych,

regionów i krajów.

Infrastruktura liniowa transportu drogowego obejmuje drogi o różnym stopniu dostępności i

różnych funkcjach wobec przyległych okolic. Drogi samochodowe to:

• drogi ogólnodostępne,

• drogi ekspresowe,

• autostrady.

Droga kolejowa to skomplikowany zespół urządzeń i budowli, które służą ruchowi

pociągów, umożliwiają kierowanie tym ruchem i zapewniają mu bezpieczeństwo.

W transporcie lotniczym infrastruktura liniowa ma szczególny charakter. Obejmuje drogi

lotnicze , czyli wycinki przestrzeni powietrznej oraz rejony kontrolowane lotnisk, czyli

przestrzenie wokół lotnisk. Na niektórych z nich rozwinęły się wielkie pasażerskie porty lotnicze

i terminale towarowe .

Żegluga śródlądowa korzysta przede wszystkim z naturalnych dróg wodnych . Dla

stworzenia pożądanego układu dróg buduje się też kanały . Załadunki i wyładunki przy

przewozach tą gałęzią transportu odbywa się w portach i przeładowniach. O wiele większe

rozmiary mają porty morskie obsługujące wielkie statki. Obejmują one obszar na lądzie

(terytorium portowe) i na morzu (akwarium portowe).

Podstawowymi środkami transportu w przewozach drogowych są samochody ciężarowe i

zestawy :

• ciągnik siodłowy + naczepa,

• ciągnik balastowy + naczepa.

Ładowność większości pojazdów w tej gałęzi transportu mieści się w przedziale od 1 do 40

ton.

W transporcie kolejowym osobną grupę stanowią pojazdy trakcyjne (lokomotywy) i wagony

(choć spotyka się także wagony silnikowe).

W żegludze śródlądowej tradycyjne zestawy (holownik + barki holowane) zostały już

całkowicie wyparte przez barki motorowe i zestawy pchane .

W żegludze morskiej podstawową część floty towarowej stanowią następujące statki

morskie :

1) uniwersalne:

• do przewozów masowych (masowce),

• do przewozów drobnicowych (drobnicowce),

2) specjalizowane:

• rudowce,

• cementowce,

• rudozbiornikowce,

• zbiornikowce,

• drewnowce,

• samochodowce,

• chłodnicowce,

• owocowce,

• barkowce,

• inne,

3) promy:

• pasażerskie,

• kolejowe,

• samochodowe,

• pasażersko-samochodowe,

• pasażersko-samochodowo-kolejowe.

W transporcie występują dwa rodzaje cen: ceny za usługi przewozowe i ceny za korzystanie

z infrastruktury transportowej. Pierwszy rodzaj cen płacą użytkownicy transportu. Natomiast

drugi jest adresowany zarówno do indywidualnych użytkowników sieci drogowych, jak i do firm

eksploatujących pojazdy. Do cen za korzystanie z infrastruktury transportowej należą:

• bezpośrednie opłaty nakładane na użytkowników infrastruktury,

• podatki pośrednie nakładane na paliwo, energię, opony itd.,

• inne podatki, opłaty i cła nakładane na użytkowników infrastruktury (np. opłata za

zezwolenie na samochodowy przewóz międzynarodowy).

Ceny za usługi przewozowe są ustalane w sposób umowny lub taryfowy. Ceny umowne są

wynikiem negocjacji między przewoźnikiem a jego klientem. Ceny taryfowe są ogłaszane

publicznie i przez ustalony okres przewoźnik zobowiązuje się do ich stosowania.

Na rynku transportowym działa wiele firm oferujących różne usługi. Do usług

podstawowych należą: przewóz i spedycja. Usługa przewozowa może polegać na prostym

przewozie między dwoma punktami w przestrzeni w sytuacji, gdy załadunek i wyładunek są

wykonywane odpowiednio przez nadawcę i odbiorcę ładunku. W rzeczywistości oferty firm

transportowych obejmują również inne czynności, a więc: załadunek, składowanie,

składowanie pośrednie, konwojowanie przesyłki, zgłoszenie przesyłki do odprawy celnej,

wypożyczenie kontenera lub pojemnika itd. Jedna firma może oferować usługi składające się z

wielu procesów przewozowych, na przykład przewozy w układzie „samochód-statek-

samochód”. Nadto na rynkach działają spedytorzy. Spedytorem jest osoba, która zawodowo

zajmuje się organizowaniem przemieszczania ładunku, przy wykorzystaniu odpowiednio

dobranych dróg, środków i sposobów transportu. podstawowym atrybutem i zaletą spedytora

jest znajomość rynku transportowego. Na rynku transportowym występuje duża elastyczność

w zakresie ustalania cen. Tak więc, fachowy spedytor może uzyskać dla swojego zleceniodawcy

wysokie opusty i rabaty. Firma spedycyjna może mieć własne pojazdy, magazyny i urządzenia

przeładunkowe – może też zlecać wykonanie przewozów, przeładunków i składowanie innym

firmom.

Zarówno firmy transportowe, jak i spedycyjne korzystają w swej działalności z pomocy

agentów i maklerów. Część firm łączy funkcje spedytora i przewoźnika. Poza tym na rynku

działają firmy oferujące usługi logistyczne (pakiety usług logistycznych). Na rynku funkcjonują

usługi różnych gałęzi transportu i usługi przewozów intermodalnych.

W sumie więc, użytkownik transportu może wybierać między różnymi sposobami

zaspokojenia jego potrzeby przewozowej. Oferty poszczególnych firm przewozowych różnią się

nie tylko ceną i czasem przewozu, ale też: zdolnością do wykonywania przewozów

specjalistycznych, bezpieczeństwem przewozu, usługami dodatkowymi itd. Użytkownik

transportu przede wszystkim musi brać pod uwagę cechy ładunku. Dotyczy to zarówno cech

fizycznych, chemicznych i biologicznych przewożonych rzeczy, jak i cech wynikających ze

sposobu ich przygotowania do przewozu i opakowania: waga jednej sztuki przesyłki, wymiary

przesyłki i rodzaj materiału, z którego wykonano opakowanie. Istotna jest także wartość

ładunku – ładunki wysokowartościowe wymagają bowiem szczególnej ochrony w czasie

przewozu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: