WprowadzenieBrW.pdf

CZĘŚĆ I

Słowo wstępne: Ta broszura jest adresowana w pierwszej kolejności do zachodnich chrześcijan, którzy w dobrej

wierze, w duchu chrześcijaństwa, chcieliby zaznajomić się ze swoimi prawosławnymi sąsiadami. Sam zwierzchnik

zachodniego chrześcijaństwa, Jan Paweł II mówił o „dwóch płucach Kościoła” – wschodnim i zachodnim. To on ogłosił

twórców słowiańskiego obrządku chrześcijańskiego, świętych Cyryla i Metodego, Patronami Europy. To święci Cyryl i

Metody sponsorowali pierwszą misję chrześcijańską na przyszłych ziemiach polskich na około sto lat przed chrztem

Mieszka I i zaprowadzili w naszej Ojczyźnie światło wiary chrześcijańskiej ze Wschodu. Chociaż istnieją duże

podobieństwa między Kościołami Wschodu i Zachodu i elementy, których nawet ważność Watykan uznaje (np.

apostolska sukcesja episkopatu, kapłaństwo, siedem głównych sakramentów, dekalog i pewne praktyki liturgiczne), tym

nie mniej istnieją też różnice. Bardziej konserwatywny Wschód zachował to, co było wspólne w pierwszym milenium.

Zachód natomiast dzięki scholastycyzmowi przeszedł ewolucję doktrynalną i liturgiczną. Niniejsza broszura nieraz

posługuje się terminologią Rzymsko-Katolicką ażeby umożliwić lepsze zrozumienie tekstu czytelnikom z tej konfesji. Tu

państwo zapoznają się z Cerkwią, czyli inaczej mówiąc, z Ortodoksyjnym Kościołem Katolickim .Celem tej broszury

nie jest wywołanie polemiki, ale dostrzeżenie innej starszej perspektywy.

„ Nie wiedzieliśmy czy znajdujemy się w niebie czy na ziemi…Tylko to

wiemy, że Bóg tam mieszka między ludźmi, i że nabożeństwo ich jest

piękniejsze niż obrzędy innych narodów. Bo nie możemy zapomnieć

tego piękna.”

KOŚCIÓŁ PRAWOSŁAWNY

Niebo na ziemi

Tymi słowami posłowie pogańskiego księcia Rusi Kijowskiej Włodzimierza wyrazili swe wrażenia

z wizyty w r. 987 w imponującej katedrze Hagia Sofia w ówczesnej stolicy Imperium Rzymskiego,

mieście Konstantynopol. Wcześniej książę Włodzimierz rozesłał ich do różnych krajów w poszukiwaniu

prawdziwej wiary. Tę wiarę, którą przywieźli posłowie nazywamy prawosławiem , lub prawowiernym

chrześcijaństwem.

Jak pisze bp Kallistos Ware: „Kościół Prawosławny z pełną pokorą wierzy, iż jest jednym, świętym,

katolickim i apostolskim Kościołem, o którym mówi Symbol wiary…” („Katolicki” pochodzi od

greckiego słowa „katholikos” i znaczy: „powszechny”, „wszechświatowy”, tzn. wszechogarniający i

posiadający pełnię nauki, łaski i środków zbawienia.) Słowo „katolicki” jest tłumaczone na

starosłowiański jako „sobornyj” lub „kafoliczeskij.”

W dawnej Polsce, prawosławie nazwane było grecką wiarą, w odróżnieniu od papieskiego kościoła

na który mówiło się Kościół Łaciński. Cerkiew Prawosławna pozostaje, jak zostanie wykazane,

pierwotnym Kościołem Katolickim zachowanym w niezmienionej formie przez dwa tysiące lat.

Dziś, podobnie jak w czasach Św. Księcia Włodzimierza, prawowierny Kościół – w pełni zdając sobie

z tego sprawę, że człowiek stanowi związek ciała i duszy – posługuje się całym pięknem Bożego

stworzenia by skłaniać wiernych do modlitwy i nabożeństwa poprzez mistyczne ikony, niebiańskie

śpiewy, wonne kadzidła i majestatyczne obrzędy.

Ale jeżeli widzialne piękno Cerkwi jest olśniewające, to o ileż bardziej wspaniałe są jej niewidzialne

piękno i chwała. Przecież Kościół jest Oblubienicą i ciałem Chrystusa i pod jego opiekuńczymi

skrzydłami możemy rozpocząć nasze duchowe zmagania ku zbawieniu.

Początki Kościoła

Zbawiciel nasz, Jezus Chrystus, rozpowszechniał Swój ziemski Kościół posługując się Apostołami,

którzy podczas Pięćdziesiątnicy otrzymali łaskę prowadzenia misji nawracania całego świata.

Stopniowo, więc, powstało pięć głównych Stolic Apostolskich, później zwanych patriarchatami:

Antiochia (założyciel św. Paweł); Jerozolima (założyciele – św. Jakub i św. Piotr); przyszły

Konstantynopol (założyciel - św. Andrzej); Aleksandria (założyciel – św. Marek ) i Rzym (założyciele -

św. Paweł i św. Piotr). Po pewnym czasie, tym stolicom apostolskim podlegały poszczególne nowo

powstałe biskupstwa.

W r. 49 n.e. na Soborze Apostolskim w Jerozolimie, któremu przewodniczył Św. Jakub Apostoł ,

został ustanowiony tzw. soborowy ustrój Kościoła, w ramach którego podejmowanie decyzji i

rozpatrywanie kwestii spornych odbywało się na zasadzie kolegialności. Po modlitwie i pod

natchnieniem Ducha Św., cały zebrany episkopat wspólnie podejmował decyzje na drodze konsensusu:

„ I zebrali się więc apostołowie i starsi, aby rozpatrzyć tę sprawę”. (Dz.15: 6) ”Postanowiliśmy

bowiem, Duch Św. i my…” (Dz. 15:28). Dzięki temu mechanizmowi kolejne Sobory nie tworzyły

nowych doktryn, tylko broniły lub wyjaśniały tego, co zostało przekazane przez Św. Tradycję. (Zob.

Gal.1:8) Decyzje apostolski episkopat podejmował wspólnie, a nie przez wolę jednego „ nad-biskupa.”

W ten właśnie sposób Kościół, będący według słów Apostoła „ filarem i utwierdzeniem Prawdy”

(Tym.3:15), na mocy autorytetu pierwszych dwóch Soborów Powszechnych w Nicei (325 r.) i

Konstantynopolu (381 r.) ogłosił Credo (Wyznanie Wiary) nicejsko-konstantynopolitańskie i zastrzegł,

że nie może ono podlegać zmianom.

Sobory Powszechne ustanowiły strukturę administracyjną Kościoła z podziałem na diecezje zgodną

z podziałem administracyjnym Imperium Rzymskiego i udzieliły honorowego prymatu patriarsze

rzymskiemu, jako biskupowi cesarskiej stolicy – Rzymu. Papież był uznawany za primus inter pares,

czyli pierwszego pośród równych - oczywiście tylko wówczas, jeśli pozostawał prawowiernym.

Przez tysiąc lat przed tragicznym podziałem Wschodu i Zachodu w r. 1054 jedność Kościoła nigdy nie

miała charakteru administracyjnego, z jedną nadrzędną władzą – papieżem - jak to się przyjęło

w drugim milenium na Zachodzie. Podstawową zasadą organizacji kościelnej była autokefalia , czyli

samodzielność i niezależność biskupów i wspólnot diecezjalnych. Jedność w Kościele w rozumieniu

Soborów Powszechnych była mistyczną więzią miłości wyrażającą się poprzez eucharystyczną

wspólnotę oraz we wspólnym Wyznaniu Wiary. Kościół Powszechny (Katolicki) stanowił zgromadzenie

lokalnych Kościołów w jednym Mistycznym Ciele Chrystusa, na wzór Trójcy Św., w której jedność

istnieje w wielości. „Kamieniem węgielnym” Kościoła jest, bowiem sam Chrystus, a nie któryś

z biskupów, „opoką” zaś Kościoła jest nie osoba św. Piotra, ale wiara w Chrystusa, jaką Piotr wyznał.

Pierwszy cesarz chrześcijański, św. Konstantyn Wielki, przeniósł stolicę Rzymu do Konstantynopola

[ Nea Roma] w r. 330, a stary cesarski Rzym, dawna stolica Imperium, ostatecznie padła przed

naporem germańskich barbarzyńców w r. 476.

Zachód – 1000 lat prawowierności

Przez ponad 1000 lat Kościoły Zachodu i Wschodu stanowiły jedność Prawowiernego Kościoła

Powszechnego. Stąd w prawosławnym kalendarzu do tej pory czczeni są zachodni święci, tacy jak

Papież Grzegorz I Wielki (i dwudziestu innych papieży), Benedykt z Nursii, Marcin z Tours, Ambroży

z Mediolanu, Augustyn z Hippony, Patryk Irlandzki, Król Edward Angielski (męczennik), Bonifacy

Niemiecki, Król Olaf norweski, Izydor sewilski, Columbanus szkocki i wielu innych. Poza mszami

bizantyjskimi (typowe dla Grecji, krajów słowiańskich i niektórych krajów bliskiego wschodu), Kościół

Prawosławny również zachował odwiecznej w postaci rzymską (tzn., tzw. m szę łacińską, gregoriańską,

czy trydencką) mszę, która praktycznie została zniszczona przez Sobór Watykański II kościoła

papieskiego w latach 1960-tych., Inne starożytne msze zachodnie, które Prawosławie zachowało

pieczołowicie dla braci naszych zachodnich to msza w staro-brytyjskim obrządku Sarum i celtyckim

obrządku Galikańskim. (W terminologii prawosławnej: msza = Boża liturgia.)

Jak doszło do podziału

W roku 1054 nastąpiła tragiczna Wielka Schizma, podczas której zachodni patriarchat – Rzym - obrał

własną drogę, oddzielając się od pozostałych czterech patriarchatów Kościoła Powszechnego. Rozłam

spowodowany był doktrynalnymi innowacjami Zachodu (takimi jak np. dodanie „ filioque” do

Wyznania Wiary itp. ), oraz przez rywalizację germańskich cesarzy i germańskich Patriarchów

Rzymu o władzę absolutną.

W przeszłości, bizantyjsko-rzymskim ideałem podziału władzy pomiędzy Kościołem i Państwem była

diarchia lub symfonia dwóch skoordynowanych potęg, sacerdotium i imperium, gdzie każda z nich

posiadała zwierzchność w swojej domenie. (Zobacz Zach 6: 13) Odstępstwo od tej zasady prowadzi do

tzw. cezaropapizmu lub do tzw. papocezaryzmu. Na Zachodzie rażącym przykładem cezaropapizmu

było postępowanie cesarza Karola Wielkiego (Charlemagne), który narzucił Kościołowi nowy dogmat, o

czym poniżej będziemy pisali. Na Wschodzie przykładem cezaropapizmu byli cesarzowie ikonoklaści

prześladujący wiernych oddających cześć ikonom, ostatecznie potępieni za herezje przez VII-my Sobór

Powszechny (II Nicejski) w 787. W drugim milenium papocezaryzm stał się na Zachodzie normą,

gdyż papieże Rzymu, będąc absolutnymi monarchami swojego Kościoła, urośli równocześnie do rangi

świeckich władców, posiadających własne państwo i prowadzących wojny. Zdarzało się, że osobiście w

pełnym rynsztunku bojowym dowodzili armiami (i.e. Jan VIII, Jan X, Lucius II). Mianowali i strącali

monarchów z tronów, a nawet wymagali od świeckich władców hołdu w postaci pocałunku swego

czerwonego pantofla. (Zob. Papieża Grzegorza VII „ Dictatus Papae” z 107 5). Z wyjątkiem okresu

cesarzy ikonoklastów, Wschód ogólnie zachował tę równowagę, (czyli symfonię lub diarchię ) między

władzą świecką a kościelną. Cesarze raczej nie ingerowali w sprawy dogmatyczne, a patriarchowie w

sprawy polityczne. Natomiast w kwestiach moralności i wiary patriarchowie i napominali lub nawet

karnie ekskomunikowali błądzących cesarzy.

Proces odstępstwa Zachodu od Tradycji rozpoczął się już około roku 800 A.D., gdy germański władca

Frankonii, Karol Wielki (Charlemagne), ogłosił siebie jedynym Cesarzem Rzymskim, wbrew

prawdziwemu Cesarzowi Rzymskiemu w Konstantynopolu. Następnie, aby uzyskać sankcję

prawowierności, na lokalnym synodzie kościelnym przez siebie zwołanym w Aachen (809), Karol

samowolnie, wbrew Soborom Powszechnym, wprowadził do Wyznania Wiary nowy dogmat o

pochodzeniu Ducha Św. nie tylko od Ojca, ale i od Syna ( filioque) . Chciał przez to rzucić piętno herezji

na prawowitego cesarza, zdobyć władzę dla germanów i podnieść swój prestiż. W tej sprawie Pismo

Św. wypowiada się jednoznacznie i jest jasne: „A gdy przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam pośle od

Ojca, Duch prawdy, który od Ojca pochodzi , on o mnie świadectwo dawać będzie”( Jan 15:26).

Pierwotnie prawowierni patriarchowie ( tzn. papieże) Rzymu – Leon III w r. 809 i Jan VIII w 879

sprzeciwili się filioque. Dopiero później Benedict VIII (1012-1024) zatwierdził to, jako dogmat.

(Ciekawostka: Karol Wielki jest uważany przez Zachód i Germanów za Ojca Europy i twórcę

frankijsko-łacińskiej cywilizacji. Natomiast w krajach muzułmańskich Bliskiego Wschodu do dziś na

prawosławnych mówi się „ Rzymianie ” a na zachodnich chrześcijan – „ Frankowie .” W dodatku,

w Konstantynopolu, dziś tureckim, oficjalnym określeniem siedziby Patriarchy Bartłomieja pozostaje

„Patriarchat Rzymski”, tak jak to było od wieków.)

W pierwszym milenium idea „powszechnego biskupa” była obca tradycji samego Rzymu i zostało

stanowczo odrzucona w VI w. przez papieża Św. Grzegorza I Wielkiego w jego listach do patriarchy

Jana Postnika, cesarza Maurycego Augusta oraz biskupów. Św. Grzegorz pisał: „ Piotr, pierwszy

z Apostołów, członek świętego i katolickiego kościoła, Paweł, Andrzej, Jan – kimże oni byli,

jeżeli nie głowami poszczególnych wspólnot… żaden z nich nie życzył sobie by nazwano go

powszechnym.” (Św. Grzegorz Wielki, List XVIII, do Jana, biskupa). W innym miejscu pisał również:

„ Teraz ja śmiało mówię, że ktokolwiek nazywa siebie, lub chce być nazywany, „biskupem

powszechnym” jest w swoim zapale poprzednikiem Antychrysta, bo dumnie wywyższa się

ponad wszystkich innych.” (Św. Grzegorz Wielki, List XXXIII , do cesarza Maurycego Augusta). Jeśli

chodzi o ustrój kościelny, to Wschód pozostał wierny pierwotnym zasadom (tzn. zasadzie soborowości

oraz autokefalii ).

PRAWOSŁAWIE – CZĘŚĆ II

W drugim milenium, patriarchowie Rzymu (czyli papieże) sięgnęli po zwierzchnictwo nad całym

Kościołem. Sytuacja uległa pogorszeniu, gdy haniebna IV Wyprawa Krzyżowa, zamiast toczyć walkę z

muzułmanami i opanować Ziemię Świętą, w 1204 r. zdobyła chrześcijańską stolicę Imperium

Rzymskiego, Konstantynopol (Bizancjum), gdzie Krzyżowcy dokonali licznych mordów, gwałtów,

grabieży i zbezczeszczeń kościołów chrześcijańskich. Demoralizacja Kościoła Zachodniego pogłębiała

się w epoce Renesansu (powszechnym problemem była symonia, nepotyzm, zbrojne wojny kościelne,

hedonizm i rozwiązłość „książąt Kościoła”). Odsuwając się coraz dalej od swoich prawowiernych

korzeni, zachodnie Chrześcijaństwo ulegało dalszemu rozdrobnieniu i podziałowi na skutek

protestanckiej Reformacji. Reformacja, choć podążyła błędnym tropem, była przede wszystkim

zrozumiałą reakcją na smutny i gorszący stan moralny Zachodniego Kościoła.

Ale tradycyjne chrześcijaństwo przetrwało w Grecji i na Bałkanach, w Rosji, w Rzeczypospolitej

Polsko-Litewskej, na Bliskim Wschodzie i na Kaukazie, a z czasem nawet dotarło do obu Ameryk,

Japonii i Chin. A w następstwie Rewolucji Październikowej (1917) i uchodźstwa milionów Białych

Rosjan, wiara ta, po tysiącu lat, ponownie powróciła do Europy Zachodniej. Dwaj rosyjscy święci XX w.

- św. patriarcha Tichon (Bieławin), i św. bp Jan (Maksymowicz), przyczynili się do odnowy zachodnich,

rzymskich tradycji liturgicznych w Cerkwi Prawosławnej. Synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej

zatwierdził starą Mszę Rzymską dla Zachodu, w r. 1870. (Ciekawostka: papież Pius V przez Apost.

Konst. „Quo Primum” z 1570, zatwierdził starożytną Rzymską Mszę po wszelkie czasy, zabraniając

zmian, a sobór Vaticanum II przez swoje „reformy” praktycznie obalił ją, wprowadzając na jej miejsce

nową Mszę napisaną przy udziale protestanckich teologów.)

Powolne przebudzenie Zachodu

W XX w. pewne ośrodki zachodnie zaczęły ponownie odkrywać korzenie swego chrześcijaństwa, czy

to brytyjskiego, niemieckiego, francuskiego czy italo-greckiego w epoce niepodzielonego

prawowiernego Kościoła z pierwszego milenium. W czasach, gdy Kościoły zachodnie (w mniejszym

stopniu dotyczy to również Polski) są opętane materializmem, modernizmem, liberalizmem,

sekularyzmem, masonerią, feminizmem, seksualnym wyzwoleniem, problemami moralnymi (sodomią i

pedofilią), prądami New Age, „teologią wyzwolenia”, skrajnym ekumenizmem (tzn. synkretyzmem) i

liturgicznymi „reformami” - pierwotny Kościół Apostolski nie tylko, że nie zanikł, ale kwitnie i rozwija się.

Po upadku komunizmu miliony ludzi ze Wschodniej Europy powróciło do prawowiernego Kościoła,

którym jest Cerkiew Ortodoksyjno Katolicka, a w latach 90-tych 850 000 Amerykanów – dzieci kryzysu

kościelnego – nawróciło się na prawosławie. Prawosławie dziś istnieje w swej wschodniej bizantyjskiej

szacie, oraz – ponownie – w zachodniej, rzymskiej szacie. Obecnie istnieje w USA ok. 25 parafii

prawosławnych zachodniego obrządku pod jurysdykcją Patriarchatu Antiochieńskiego oraz dwa

benedyktyńskie klasztory rzymskiego obrządku pod jurysdykcją Rosyjskiej Cerkwi Zagranicznej.

(Terminologia: kościół = cerkiew; Cerkiew Prawosławna = Ortodoksyjny Kościół Katolicki)

Nabożeństwa prawosławne

Ten, kto chciałby zapoznać się z tym, co stanowi istotę Prawosławia, powinien poznać je poprzez

nabożeństwa, które stanowią jego esencję. Już samo greckie słowo Ortodoxia (które tłumaczy się na

cerkiewnosłowiański jako „prawosławie”) zawiera podwójne znaczenie: prawdziwa doktryna oraz

prawidłowy kult. Jak pisał abp Andrzej z Nowo-Diwiejewa, uczeń Starców Optinskich: „Nabożeństwa

nie są tylko rytuałem. Są w nich objawione dogmaty wiary. Są one fundamentem ludzkiego

uczestnictwa w przebóstwieniu” ( theosis). Doktryna Prawosławia może być doświadczana przez

wiernych, jest bowiem zawarta w Liturgii i Sakramentach. Jak pisali św. Ojcowie zachodni: „ lex

orandi legem credendi statuit” ( czyli „prawo modlitwy ustanawia prawo wiary” – inaczej, doktryna

wypływa z liturgii, a nie odwrotnie). Wbrew temu, co dzieje się na Zachodzie, Liturgii w swojej

zasadniczej istocie, nie zmienia się ani nie reformuje. Kto bowiem zmienia Liturgię, ten zmienia Wiarę.

Starożytne prawosławne Liturgie Eucharystyczne Wschodu i Zachodu mają początek

w objawionych przez Boga hebrajskich nabożeństwach świątynnych, synagogalnych oraz domowych.

Gdy na ten fundament nałożymy Mistyczną Wieczerzę Chrystusową oraz wkład Apostołów i oprawę

Św. Ojców Kościoła – otrzymamy dzisiejszą tradycyjną Liturgię prawosławną. Liturgia została

ukształtowana pod natchnieniem Ducha Św. na przestrzeni wieków, z nasion zasianych w Starym

Przymierzu i rosnąc niczym drzewo osiągnęła dojrzałą formę: na Wschodzie liturgie bizantyjskie –

powstałe w czasach św. Bazylego i św. Jana Złotoustego (IV w.) a na Zachodzie liturgia rzymska –

ukształtowana w czasach św. papieża Grzegorza I Wielkiego (VI w.). Nabożeństwa prawosławne są

skarbnicą czytań z Pisma Św., Psalmów, modlitw, hymnów i kanonów skomponowanych przez

natchnionych Świętych i pobożnych chrześcijan poprzez wieki. Ortodoksyjne Liturgie odprawiane

w cerkwi niekiedy określane są, jako „Niebo na ziemi”. Liturgia i nabożeństwa codzienne przekazują

nam prawidłową wiarę i uświęcają nas.

Pascha – Wielkanoc – Święto Świąt, szczyt prawosławnego roku liturgicznego. Podczas Paschy,

Kościół lśni chwałą Zmartwychwstania Chrystusowego. Procesja wiernych ze świecami obchodzi

świątynię na zewnątrz trzy razy. Chmury wonnego kadzidła wznoszą się ku niebiosom wraz z gorliwymi

modlitwami Ludu Bożego. Wierni witają się świętym pocałunkiem oraz słowami, „ Chrystus

Zmartwychwstał – Zaiste Zmartwychwstał”. Kapłani rozdają wiernym poświęcone czerwone pisanki,

jako symbol Zmartwychwstania. Carskie wrota przy ikonostasie pozostają otwarte przez cały tydzień,

by uzmysłowić nam, że Chrystus otworzył nam, grzesznikom bramy do Raju.

Święta Tradycja

Święta Tradycja jest nieustanną i żywą obecnością Ducha Św. w prawowiernym Kościele. Duch Św.

udziela natchnienia i oświecenia, naucza i utrzymuje Kościół w Prawdzie. Jest to żywy nieprzerwany

strumień łaski spływający na Kościół od czasów apostolskich. Św. Tradycja jest przekazywana nam

przez życie Kościoła oraz poprzez Pismo Św., Boskie Liturgie Eucharystyczne, Sakramenty Św.,

obrzędy uświęcające, tradycyjne modlitwy spisane przez Ojców, Pisma Patrystyczne (teologiczne,

ascetyczne i hagiograficzne), przez tzw. Kanony (dekrety) Siedmiu Soborów niepodzielonego Kościoła ,

przez Prawo Kanoniczne oraz ikonografię. Istnieje również ustna Tradycja. Jak pisze Św. Paweł:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: