{150}{221}Na poczštku, nasi praprzodkowie chodzili na dwóch nogach. {225}{333}Stali się padlinożercami i wynalazcami. {350}{446}Nauczyli się pracować wspólnie, jako rodzina. {450}{557}Czas na ostatni krok w podróży ku nam. {625}{745}Południowa Anglia, prawie pół miliona lat temu. {850}{969}Trzej bracia, myliwi, tuż przed polowaniem... {1025}{1162} ...w jednym z najważniejszych momentów w naszej historii. {1300}{1401}Zapraszam was do podróży w czasie. {1500}{1596}Dzięki nauce, możemy pokazać przeszłoć... {1600}{1722}i przywrócić do życia|naszych zmarłych przodków. {1750}{1879}Przyłšcz się do mojej|podróży przez dzieje ludzkoci. {1975}{2061}WĘDRÓWKI Z JASKINIOWCAMI {2150}{2221}Ci ludzie to heidelbergensis, {2225}{2341}ich przeciwnik, to olbrzymi ło:Megaloceros. {2375}{2496}Zwierzę jest ranne i nie może uciec.|Bracia rozdzielajš się, by je otoczyć. {2500}{2629}Trzymetrowe rogi jelenia stanowiš mierciononš broń. {2650}{2794}Najmłodszy dał sygnał,| by przystapić do roztrzygajšcego ataku. {3050}{3121}To jest tragiczny zwrot. {3125}{3171}Chociaż polowanie zakończyło się sukcesem, {3175}{3279}młodszy brat jest miertelnie ranny. {3525}{3621}Do wieczora młodzieniec majaczy, {3625}{3696}jego rodzina jest zrozpaczona. {3700}{3865}Używajš dziko rosnšcych ziół,|by zatrzymać krwawienie i powstrzymać infekcję. {3950}{4096}Próbujš ulżyć w jego cierpieniu,|jednak on staje się coraz słabszy. {4100}{4196}Ci ludzie majš mózgi prawie tak duże jak nasz, {4200}{4271}użyjš całej swojej wiedzy i miłoci, {4275}{4346}by utrzymać brata przy życiu. {4350}{4421}Chociaż dzieje się to blisko pół miliona lat temu, {4425}{4548}ludzie ci wydajš się, zachowywać zupełnie jak my. {4900}{4971}Jednak dwanacie godzin póniej, {4975}{5092}możemy zauważyć jak bardzo się od nas różniš. {5300}{5417}A kluczem do zrozumienia tej róznicy jest on. {5450}{5521}To jest młodszy brat. {5525}{5621}Umarł w nocy, a jego rodzina porzuciła go. {5625}{5771}Dla nas, wydaje się nie do pomylenia, że można pozostawić go w miejscu gdzie umarł, {5775}{5846}jednak dla tych ludzi, nie ma w tym nic dziwnego. {5850}{5970}Pomimo dużych sukcesów w opanowaniu rodowiska, {6000}{6128}tkwiš w pułapce w innym wymiarze - własnych umysłów. {6175}{6321}W przeciwieństwie do nas,|rozumiejš wiat wokół gdy ten fizycznie istnieje. {6325}{6396}Nie mogš zrozumieć czego co bierzemy za rzecz oczywistš, {6400}{6493}wizji innego rodzaju wiatów- {6500}{6607}w tym przypadku, wiata pozagrobowego. {6700}{6821}Żaden z nas nie wie na pewno czy taki wiat może istnieć, {6825}{6946}jednak wszyscy możemy przynajmniej go sobie wyobrazić! {6950}{6996}To jest jedna z przyczyn {7000}{7121}dlaczego odajemy czeć naszym|bliskim w szczególnego rodzaju uroczystoci. {7125}{7271}Jednak ci ludzie nie mogš.|Na przeszkodzie stoi im to, że sš zbyt dosłowni. {7275}{7321}Włanie dlatego on tutaj leży. {7325}{7396}Nie jest tak, że towarzysze go nie lubili, oni go kochali. {7400}{7520}Tylko, że stracili go i wszystko się skończyło. {7550}{7646}Nie ma dowodu na to, że heidelbergensis|kiedykolwiek rozwinšł się do tego stopnia {7650}{7721}aby postrzegać wiat podobnie jak my. {7725}{7771}Brakuje im najważniejszego składnika {7775}{7896}w zestawie, który czyni nas wyjštkowymi - wyobrani. {7900}{8021}To jest opowieć o tym, jak te stworzenia odkryły wyobranię {8025}{8100}i stały się nami. {8250}{8421}Jest to historia najbardziej nieprawdopodobnego|naturalnego eksperymentu wszystkich czasów... {8425}{8520}..a katalizatorem jest pogoda. {8600}{8671}Pięćset tysięcy lat temu {8675}{8796}Heidelbergensis rozprzestrzenił się w całej Europie i Afryce. {8800}{8896}Jednakże natura podzieli populację na dwie częci, {8900}{9046}narażajšc Europejczyków i Afrykanów na dwie niewiarygodne skrajnoci. {9050}{9145}Na północy, epoka lodowcowa... {9275}{9374}...na południu, niszczšcej suszy. {9425}{9546}Przez setki tysięcy lat ludzie będš walczyć o przetrwanie. {9550}{9646}Dołšczymy do nich znów kiedy dzięki ewolucji będš się różnić {9650}{9734}jak dwie strony medalu. {9750}{9821}Lecz w ich walce o przystosowanie się i przetrwanie, {9825}{9989}tylko u jednego wykształacš się umiejętnoci współczesnego ludzkiego umysłu. {10300}{10396}Obecnie, to jest sto czterdzieci tysięcy lat temu, {10400}{10521}heidelbergensis jest już od dawna zadomowiony w Europie. {10525}{10644}Zmarzlina sięga od Skandynawii do Hiszpanii... {10700}{10771}...i przez epokę zlodowacenia, {10775}{10871}heidelbergensis przekształcił się w nowy gatunek - {10875}{10949}Neandertalczyka. {11300}{11396}To sš myliwi wracajšcy do domu. {11400}{11471}Wracajš z pustymi rękami, po trzech dniach wędrówki. {11475}{11571}Jest dopiero poczštek wrzenia, {11575}{11683}ale zima przyszła wczeniej niż zwykle. {11700}{11821}Gdy wyruszyli otoczyła ich niesprzyjajšca podgoda. {11825}{11921}Ich dolina przykryta jest grubš warstwš niegu. {11925}{12048}To jest zła wiadomoć, szczególnie dla przywódcy. {12225}{12366}Przed południem przybędš do domu,| więc zdenerwowanie ronie. {12650}{12771}W każdej chwili partnerka przywódcy może urodzić. {12775}{12871}To będzie jej pierwsze dziecko. {12950}{13046}Przez padajšcy nieg grupa musi wyruszyć w drogę. {13050}{13171}Jednak podróż byłaby samobójstwem zarówno|dla młodej matki, jak i jej dziecka. {13175}{13296}Przywódca musi zdecydować czy wyruszyć i narazić|na niebezpieczeństwo swoje nienarodzone dziecko, {13300}{13429}czy też pozostać i zaryzykować przyszłoć wszystkich. {14150}{14246}Ostatnie polowanie zdecyduje czy zostanš czy też lider będzie zmuszony {14250}{14346}poprowadzić ludzi na południe,|ostatnia szansa na uniknięcie niebezpieczństwa {14350}{14430}dla jego towarzyszy. {14900}{15021}Temperatura powyżej zera utrzymuje się|tu tylko przez kilka miesięcy w roku. {15025}{15138}Za to regularnie spada do minus 30 stopni. {15150}{15321}Bez współczesnego wyposażenia bylibymy|szczęliwi, jeli przeżylibymy jednš noc. {15325}{15496}A zatem jak ci ludzie przystosowali się|aby poradzić sobie w takim nieprzyjaznym wiecie? {15500}{15571}No cóż, jedna odpowied tkwi w ich ciałach. {15575}{15709}Sš niżsi od nas, rzadko przekraczajš pięć i pół stopy... {15775}{15821}..rozwinęli też cechę {15825}{15921}charakterystycznš dla wszystkich zwierzšt żyjšcych w zimnych miejscach - {15925}{16083}krótkie, zwarte członki i kończyny pomagajš zatrzymywać bezcenne ciepło. {16150}{16246}Majš też inne przystosowanie, które pomaga im utrzymywać się przy życiu. {16250}{16367}Ma ono zastosowanie wtedy gdy ciężko pracujš. {16375}{16471}To sš ich nosy. Sš szersze i większe niż nasze, {16475}{16571}możemy zatem sšdzić, że sš przystosowane|nie po to by pomagać utrzymać ciepło, {16575}{16646}lecz chłodzić. {16700}{16771}W tym otoczeniu, mogłoby wydawać się to nieporozumieniem, {16775}{16921}ale ostatniš rzeczš jakš chce zrobić|Neandertalczyk jest przegrzanie się i spocenie... {16925}{17032} ...pot po prostu zamarzłby na skórze. {17400}{17521}Nie tylko budowa ciała powoduje, że ci ludzie sš tak wytrzymali. {17525}{17606}Zmienna pogoda także. {17725}{17899}Neandertalczyk wydaje się przyjmować ze stoickim spokojem te ekstremalne warunki... {17950}{18093}..warunki, które moglibymy okrelić jako, nie do wytrzymania. {18475}{18621}Epoka lodowcowa ukształtowała sposób życia|Neandertalczyka, czynišc go niesamowicie odpornym. {18625}{18771}Przewietlenie ujawniłoby cały katalog złamań, od głowy do palca, {18775}{18868}jak w ciele jedca na rodeo. {18975}{19071}Witajcie w pierwotnej szkole twardych ludzi - {19075}{19170}miejscu czynów, nie rozmylań. {19200}{19296}Jednak od myliwych wymaga się nie tylko wytrzymałoci. {19300}{19417}To, czego oni teraz potrzebujš, to szczęcie. {19975}{20110}Mężczyni dotarli na skraj znanych im terenów łowieckich. {20250}{20321}Wędrowali przez trzy dni... {20325}{20415}..i niczego nie znalaleli. {20475}{20552}Przywódca zawiódł. {21775}{21821}To jest stado mamutów, {21825}{21929}okazja zbyt dobra, by jš przepucić. {22500}{22621}Dzięki wadze pięću ton, mamut jest|nieprawdopodobnie trudnym przeciwnikiem, {22625}{22712}jednak myliwi majš plan. {22875}{22921}Górna częć doliny {22925}{23065}zwęża się do stromego wšwozu -doskonałe miejsce na zasadzkę. {23650}{23746}Kaszel lidera ujawnił schronienie myliwych. {23750}{23896}Mężczyni majš teraz dodatkowy problem,|muszš szybko wybrać cel. {24000}{24108}Lecz szczęcie się do nich umiechnęło. {24250}{24321}To jest więcej niż oczekiwali, {24325}{24396}kiedy reszta stada oddali się, {24400}{24490}myliwi ruszš by zapolować. {24925}{25046}Polowanie zakończyło się sukcesem.|Teraz grupa ma tyle jedzenia, {25050}{25172}że wystarczy go na długo po narodzinach dziecka. {25225}{25346}A więc, w którym momencie naszej podróży powstalimy? {25350}{25484}Czy to Neandertalczyk zaczšł rozumieć wiat, tak jak my? {25500}{25621}Cóż, przyglšdajšc się ich życiu, należy stwierdzić, {25625}{25771}że pod pewnymi względami sš tacy jak my,|przyjemnoć sprawia im bycie razem, {25775}{25886}sš zadowoleni gdy majš ciepło i pokarm... {26300}{26425}...być może nawet cieszš się z niepowodzeń innych! {26450}{26546}Jeli mylisz, że dzielimy z nimi też poczucie humoru, {26550}{26621}spróbuj opowiedzieć im dowcip, taki jak o pewnym mamucie, {26625}{26762}który nie mógł spać i poprosił|swego lekarza o co na sen! {26925}{27071}No dobrze, to nie jest zbyt zabawne,|lecz tutaj nie wywołałoby nawet grymasu. {27075}{27146}Neandertalczycy, po prostu, by tego nie zrozumieli. {27150}{27266}Na wstępie jest o mamucie, który może mówić. {27275}{27396}W prawdziwym wiecie nie spotykasz gadajšcych zwierzšt. {27400}{27521}By stworzyć rozmawiajšcego mamuta, potrzebna ci jest wyobrania. {27525}{27596}Ci ludzie mogš zaplanować zasadzkę, {27600}{2...
izebel