s-Gasiul-Sposoby badania emocji (wersja 1).pdf

Sposoby badania emocji – H. Gasiul

1. Możliwości pomiaru emocji – uwagi ogólne

1.1 Podział metod ze względu na rodzaj komponentów emocji i poziom przebiegu zjawisk emocjonalnych.

Pierwsze kryterium pozwala podzielić metody na trzy typu: subiektywne, psychofizjologiczne, behawioralne.

Drugie kryterium na dwa: ocena stanów emocjonalnych oraz dyspozycji emocjonalnych (pośrednio).

1.2 Bersheid i Hatield przedstawiły propozycje badania emocji odwołując się do skal pomiarowych.

a) nominalna: wystąpienie lub brak wystąpienia emocji

b) porządkowa: ranguje zachowania, czy dana emocja jest pod określonym względem wyraźniejsza lub

silniejsza, czy występuje częściej/rzadziej

c) interwałowa (przedziałowa):określa siłę częstotliwości emocji i na tej podstawie porównywać ją ze skalą

d) bezwzględna: pozwala na przyjęcie pkt. zerowego (jako stanu neutralnego) /dogodna dla skal

psychofizycznych/

2. Sposoby pomiaru komponentu doświadczenia i świadomości emocji

2.1. Doświadczenie i świadomość emocji – pomiar na skali nominalnej

Przykładem narzędzia opartego na tej skali może być zestaw uczuć, spośród których badana osoba ma wybrać te, które

u niej występują na co dzień (zestaw 124 uczuć).

2.2 Doświadczanie i świadomość emocji – pomiar na skali porządkowej i interwałowej

Dogodnym i preferowanym sposobem badania emocji są metody oparte na skali R. Likerta.

Mogą one występować w formie twierdzeń, do których należy wybrać jedną z proponowanych ocen. Może ta skala

jednak wyglądać całkiem inaczej. Np. “zdanie” , alternatywy: popieram, średnio popieram, nie popieram. Może to też

być lista 24 uczuć, które opisuje w swoim Teście Konrontacji Hermansa, gdzie do uczuć przyporządkowujemy liczbę

odpowiadającą częstotliwości występowania danej emocji u nas.

Dogodną formą analizy stanów uczuciowych jest r óżnicowanie znaczeniowe (dyferencjał semantyczny). Zostały

wyróżnione trzy wymiary opisujące przestrzeń semantyczną każdego pojęcia: ewaluacja, potencjał (siła) i aktywność.

Najbardziej nasycone czynnikiem ewaluacji jest różnicowanie “dobry-zły”, a najbardziej nasycone czynnikiem

aktywności “gorący-zimny, aktywny-bierny”. Badanie emocji za pomocą tej metody polega na oznaczeniu stopnia

posiadania danej cechy przez daną emocję. Np. MIŁOŚĆ -> aktywna +3 2 1 0 -1 -2 -3 bierna.

2.3 Doświadczanie i świadomość emocji – pomiar na skali bezwzględnej

G. Borg. Osoby badane są pytane jak coś jest silne, a odpowiedź polega na oszacowaniu tej siły na skali 0-10.

Ludzie dość łatwo oceniają intensywność emocji dopóki ich uczucia nie są zbytnio angażujące. Gdy stają się one

bardziej intensywne, wówczas nawet niewielkie zmiany stają się trudne do uchwycenia.

2.4 Wybrane techniki pomiaru i doświadczania i świadomości emocji

a) Profil Emocji R. Plutchika i H. Kellermana

Skala ta służy do badania ośmiu wymienianych przez Plutchika emocji. Badanym prezentuje się pary cech albo

określeń emocji, jak np. “społeczny – lubiący przygody”, prosząc osoby by wybrały te określenie, które ją najlepiej

opisuje. Wyniki oblicza się przez określenie, którą z ośmiu emocji odzwierciedla dokonany wybór. Wynik całościowy

otrzymany w każdej z ośmiu emocji jest następnie porównywany z normami wyrażonymi w percentylach. Przydatna w

klinicznej – pozwala na podstawie stanów emocjonalnych różnicować grupy zaburzeń.

b) Skale nastrojów

Lista przymiotników- The Mood Adjective Check List (Nowlis, 1965). <MACL> Bazuje na ludzkiej tendencji

do stosowania pewnych przymiotników przy okreslaniu przezywanych stanow. Nastrój jest tutaj pojmowany jako

skutek (efekt) działania na daną osobę konfiguracji jej aktywności. Cztery wzorce stały się postawą do formułowania

hipotez o występowaniu czterech bipolarnych wymiarów nastroju. 130 przymiotników.

Dany wzorzec mogą opisywać różne przymiotniki. Wyniki wskazały na istnienie 12 czynników (agresja, niepokój,

surgencja, podniecenie, koncentracja, zmęczenie, uczucia społeczne, smutek, egotyzm, wigor, nonszalancja). Nie

wszystkie czynniki miały charakter bipolarny.

W Polsce pop. staje się skala nastrojów Kwestionariusz Samopoczucia . Nastrój jest pojmowany jako względnie

długotrwały stan emocjonalny. Każdy z przymiotników jest przez osobę badaną na 5cio stopniowej skali: zdec.tak –

zdec.nie.

c) Metody badania poszczególnych stanów emocjonalnych i dyspozycji emocjonalnych

Inne: Skala Lęku E. Taylor, Skala Ch. Spielberga. Skale te wymagają ustosunkowania się do podanych

stwierdzeń przez wybór właściwej odpowiedzi. Inny kwestionariusz – J. Wolpe. Jeszcze inny użyteczny w poznawaniu

dyspozycji do pewnych sposobów reagowania i wzbudzania stanów emocjonalnych jest kwestionariusz “Nastroje i

Humory”. Na podst. dwukategorialnych odp. na pytania uchwytuje 8 podst. rodzajów agresywności.

d) Niektóre projekcyjne metody badań stanów i dyspozycji emocjonalnych

Następstwem wzbudzenia procesów emocjonalnych jest uruchomienie samego procesu projekcji. Np. plamy

Rorschacha – na podstawie reakcji na nie można opisywać aktualny stan emocjonalny osoby badanej, jej dyspozycje,

dynamikę osobowości; określenie stanu dojrzałości emocjonalnej.

Test Piramid Barwnych Heissa i Haldera służący do badania afektywnej natury osobowości, na którą wskazują

naiwność i zmienoość zachowań, które budują afektywną dynamikę. Barwa jest najbardziej czulym wskaźnikiem

afektywności. Kwadraciki o 14stu barwach i ułożenie trzech piramid ładnych i 3ech brzydkich – na podstawie

kombinacji analizuje się różne syndromy:

- syndrom pobudzenia – tłumienia (otwartość na zewn., pobudliwość; lub za tłumienie)

- syndrom normy – (stan dostosowania się, norma)

- syndrom bezbarwności – (dysharmonia, zabudzenia)

Inną metodą jest Test Kolorów M. Luschera – badanie dynamicznej strony osobowości i do oceny typu przeżywania,

opiera się na preferencji barw. 8 kartoników: wybierz jeden, który najbardziej się podoba innej osobie i tak dalej.

Podstawą interpretacji jest sekwencja przyporządkowań.

3. Psychofizjologiczne wskaźniki emocji

Jedną z metod jest monitorowanie fizjologicznych procesów – pomiar aktywności elektrycznej skóry. Istnieją

dwa sposoby: pomiar oparty na różnicy potencjałów między dwoma punktami w skórze (metoda endosomatyczna -

przewodność) oraz pomiar oporności elektrycznej mierzony w trakcie przepływu przez skórę prądu z zewnętrznego

źródła (metoda egzosomatyczna - oporność).

GSR- reakcja skórno-galwaniczna.

SCR – reakcja konduktacji skóry.

Wzrost aktywności emocjonalnej prowadzi do wzrostu przewodności skóry. Jest z tym dużo problemów,

występują pewne zakłócenia, narzędzia pomiarowe nie są doskonałe itd. Stany emocjonalne i rejestrowane zmiany w

EMG są ze sobą ściśle powiązane. Pozwala na zróżnicowanie negatywnych i pozytywnych stanów emocjonalnych

analizując aktywność poszczególnych mieśni.

Badania psychofizjologiczne skupiają się na badaniu (poza powyższymi) reakcji elektrodermalnej oraz EMG,

EEG. Można dostrzec związek między przebiegiem i dominacją danego rodzaju gal mózgu a odczuwaniem

przyjemności lub przykrości.

EEG, a cechy emocjonalne. Osoby o psychopatologicznej sylwetce osobowości cechowały się dość wyraźnymi

anomaliami w EEG (ponadnormalnie częste występowanie fal theta).

Dalej szeroko stosowane są metody w zakresie AUN, zwłaszcza EKG, zmiany sercoro-naczyniowe, zmiany w

zakresie oddychania, czy temperatury ciała, skóry. Termisor – badanie temp. skóry.

Detektory kłamstwa. Teraz częściej stosowanym detektorem kłamstwa jest poligraf (wariograf). Cała

procedura trwa 3-4 h, a sam pomiar 15 min. Odbywają się trzy sesje:

– Pierwsza - wywiad. Uchwycenie ogólnego obrazu osobowości badanego i jego skłonności do kłamstwa.

Tłumaczy się badanemu późniejsze pytania i przekonuje, że badanie dowiedzie prawdy.

– Druga - testy stymulacyjne; karty – wzmocnienie nieomylności procesu badawczego.

– Trzecia - właściwe badanie; jak silne będą emocjonalne objawy, które wyzwalają dane pytania; pytania nie

związane ze sferami angażującymi nie będą wywoływać tych objawów;

Budzi to wiele wątpliwości i kontrowersji.

Podstawowe metody badań psychofizjologicznych służących wykrywaniu emocji zaliczamy:

– Aktywność sercowo-naczyniową

– EMG

– EOG

– reakcje elektrodermalne – SCR

– zmiany w zakresie oddychania

– EEG czy CER

4. Behawioralne wskaźniki emocji

Wychwytywanie emocji przez obserwację.

Może to być wywołane projekcją obserwatora (ja coś czuje więc on też). Metody te skupiają się na ekspresywnym

komponencie procesu emocjonalnego.

a) J. Frois-Wittman - metoda ocen ekspresji twarzy. Dwie metody: - opisy ekspresji ściśle odpowiadającym

specyficznym emocjom; - fotografie były bodźcami, a ekspresje definowane wyłącznie na podstawie stopnia zgodności

opinii obserwatorów.

b) Systematyczne mimiczne rysunki – Piderit. Skala wyrazu mimicznego.

c) Najbardziej znaną skalę opracowali Woodworth i Scholsberg. Dwie współrzędne przyjęto jako opisujące dwa

wymiary emocji: przyjemność – nieprzyjemność P-N; odrzucenie – uwaga O – U. Należało sortować zdjęcia zgodnie z

nasileniem w nich danych wymiarów. Potem dodano jeszcze intensywność.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: