1_modul.pdf

(294 KB) Pobierz
Temat 1: Pojęcia nauki i badań naukowych
Kierownik projektu: Joanna Opoka Redaktor: Ilona Urbańska-Grzyb
Metodyk: Ilona Urbańska-Grzyb Grafik: Monika Czarska Informatyk: Mariusz Kieszek
318951554.001.png 318951554.002.png
Poznanie naukowe
Poznanie naukowe
Wstęp
1. Pojęcia nauki i badań naukowych
2. Przedmiot, cel i obszar badań naukowych w pielęgniarstwie
3. Problemy i hipotezy badawcze
3.1. Problemy badawcze
3.2. Hipotezy badawcze
4. Prawa autorskie — plagiat
5. Bioetyka — prawne i etyczne uwarunkowania badań naukowych w medycynie
5.1. Historia bioetyki
5.2. Definicje bioetyki
5.3. Kodeks etyki
5.4. Eksperyment medyczny
5.5. Komisje bioetyczne
Bibliografia
Literatura podstawowa
Literatura dodatkowa
1
Poznanie naukowe
Wstęp
Dzięki temu modułowi studenci poznają podstawowe definicje nauki i badań naukowych.
Dowiedzą się, czym zajmuje się pielęgniarstwo jako dyscyplina naukowa. Poznają
etyczne i prawne uregulowania prowadzenia pracy badawczej w pielęgniarstwie, a także
opanują zasady określania problemów badawczych i stawiania hipotez roboczych
w przygotowywanych projektach badawczych.
2
Poznanie naukowe
1. Pojęcia nauki i badań naukowych
Termin nauka jest pojęciem wieloznacznym, występującym w różnych kontekstach
i podlegającym ewolucji znaczeniowej. Najczęściej naukę definiuje się jako:
system uzasadnionych pojęć, twierdzeń, hipotez, będących wytworem działalności
badawczej, teoretycznej bądź praktycznej,
dyscyplinę zajmującą się określoną dziedziną rzeczywistości, uprawianą w instytucjach
naukowych lub poza nimi ( Pedagogika , 2000: 58).
Rozpatrując termin nauka , można wskazać na kilka aspektów jego znaczenia:
dydaktyczny — nauka oznacza wówczas czynności nauczania i uczenia się,
treściowy — kompletny system uzasadnionych twierdzeń i hipotez, oddających wiernie
obraz danego obszaru rzeczywistości,
historyczno-socjologiczny — elementy ludzkiej aktywności, swoista forma
świadomości społecznej oraz zespół instytucji funkcjonujących w określonych
warunkach historycznych,
funkcjonalny — ogół czynności składających się na działalność badawczą, prowadzoną
zgodnie z metodami mającymi zapewnić obiektywne, zasadne i uporządkowane
poznanie danej dziedziny rzeczywistości (Pilch, 1995: 3–4).
O naukowości danej dyscypliny świadczą: jej język, system pojęć, przedmiot badań
i metody badawcze. Następujące cechy i zasady poznania naukowego są ogólnie
przyjmowane i uznawane za uniwersalne dla różnych obszarów ludzkiej wiedzy:
postępowanie badawcze zgodne z metodami naukowymi zapewniającymi
racjonalny dobór, układ i metodologiczną poprawność czynności i zabiegów
gromadzenia wiedzy,
język pozwalający na ścisłe i jednoznaczne formułowanie słowne wyników poznania,
zapewniający ich powszechne rozumienie, pozytywną lub negatywną sprawdzalność
oraz możliwość porównania z istniejącymi teoriami na dany temat,
twierdzenia — mogą być uznane za naukowe tylko wówczas, jeśli mają dostateczne
uzasadnienie pozwalające je przyjąć jako pewne lub jeśli odznaczają się wysokim
stopniem prawdopodobieństwa,
wewnętrzna niesprzeczność zbioru twierdzeń dotyczących przedmiotu badania
danej nauki i ich uporządkowanie w logicznie powiązany system twierdzeń naukowych,
krytycyzm wobec wszelkich wypowiadanych tez i postawa ustawicznej weryfikacji,
rewidowania i rozbudowy istniejącego systemu twierdzeń naukowych,
3
Poznanie naukowe
twórczy charakter rezultatów poznania oraz możliwość ich praktycznego wdrażania
(Pilch, 1995: 5).
Mając na uwadze wymienione tu cechy poznania naukowego, możemy stwierdzić, że:
badania naukowe to wieloetapowy proces zróżnicowanych wewnętrznie działań
mających zapewnić obiektywne, dokładne i wyczerpujące poznanie wybranego wycinka
rzeczywistości przyrodniczej, technicznej, społecznej lub kulturowej. Jest to więc
postępowanie regulowane normami typu prakseologicznego.
Badanie naukowe zatem zawiera ogólną koncepcję teoretyczną i zarazem metodologiczną
badań wraz z operacyjnym planem jej (koncepcji) realizacji. Pojęcie badania naukowego
odnosi się także do realnie podejmowanych czynności poznawczych, których przebieg
jest z góry ustalony w koncepcji badań” (Zaczyński, 1995: 18).
Podmiotem wszelkich badań naukowych jest człowiek — badacz. Według Pilcha, badacza
i badania powinny charakteryzować:
intelektualna dociekliwość i sztuka wyszukiwania owocnych tematów,
śmiałość i inwencyjność myślenia,
krytycyzm i ostrożność,
systematyczność, ścisłość i precyzja,
wszechstronność i bezstronność,
rozległa wiedza o przedmiocie badań.
Celem badań naukowych powinno być zdobycie wiedzy maksymalnie ścisłej,
maksymalnie pewnej, maksymalnie ogólnej, maksymalnie prostej, o maksymalnej
zawartości informacji — takie dopiero poznanie prowadzi bowiem do wyższych form
funkcjonowania wiedzy, a są nimi prawa nauki i prawidłowości (Pilch, 1995: 5–8).
Suma praw naukowych, hipotez ogólnych, prawidłowości i wszystkich innych twierdzeń
o jednolitej dziedzinie, obszarze rzeczywistości tworzy teorię naukową danej dziedziny.
Teoria naukowa musi być:
uporządkowana,
niesprzeczna wewnętrznie (koherentna),
obiektywna (dowiedziona empirycznie),
intersubiektywnie komunikowalna (informatywna),
weryfikowalna (twórcza).
4
Zgłoś jeśli naruszono regulamin