WESELE KURPIOWSKIE - Praca dyplomowa.pdf - Wesele Kurpiowskie - misieko42

ZESPÓŁ SZKÓŁ POWIATOWYCH

ZAOCZNE POLICEALNE STUDIUM INFORMATYKI

w KADZIDLE

Kraśniewska Katarzyna

WESELE KURPIOWSKIE

Praca dyplomowa

napisana pod kierunkiem

mgr Jadwigi Niedźwiedzkiej

Kadzidło 2004

SPIS TREŚCI

Wstęp ................................................................................................................3

Rozdział 1: Charakterystyka gminy Kadzidło .............................................4

1.1. Geografia Puszczy Zielonej ..................................................................4

1.2. Gmina Kadzidło ....................................................................................5

Rozdział 2: Impreza folklorystyczna „Wesele Kurpiowskie” ....................9

2.1. Historia imprezy ....................................................................................9

2.2. Przebieg imprezy w poszczególnych latach ........................................13

2.3. Pierwszy autentyczny ślub kurpiowskiej pary ....................................18

Rozdział 3: Obrzędy weselne Kurpiów .......................................................24

3.1. Działalność ks. Władysława Skierkowskiego .....................................24

3.1.1. Rajby (Zrankoziny) .............................................................................26

3.1.2. Przygotowanie do ślubu ......................................................................27

3.1.3. Rozpleciny ...........................................................................................28

3.1.4. Odjazd do Kościoła. Ślub ....................................................................29

3.1.5. W powrotnej drodze ............................................................................29

3.1.6. Oczepiny ..............................................................................................31

3.1.7. Przenosiny ............................................................................................33

Zakończenie ...................................................................................................34

Bibliografia ....................................................................................................35

Wstęp

Zawarcie związku małżeńskiego zawsze stanowiło ważne wydarzenie w

życiu społeczności wiejskiej. Istotnym był ten fakt zarówno w zakresie gospo-

darczym (łączenie gospodarstw), społecznym (koligacje rodzinne) i kulturo-

wym.

Wesele wiejskie zawierało szereg bardzo starych, często magicznych ele-

mentów obrzędowych. Postępujące przez stulecia przemiany sprawiły, że część

obrzędów przestała funkcjonować, a coraz szybsze tempo życia wpłynęło na

ogromne uproszczenie i spłycenie wielu istotnych zwyczajów weselnych. Pod-

kreślane często silne przywiązanie ludności puszczańskiej do tradycji ojców

sprawiło, iż obrzęd weselny zachował się na kurpiowszczyźnie w stosunkowo

niewiele zmienionej postaci.

Tradycyjne wesele kurpiowskie zaczyna się tzw. wypytami. W tym celu

ubiegający się o pannę kawaler wybiera któregoś z członków rodziny albo też

starszego, szanowanego powszechnie we wsi gospodarza na „raja”, czyli swata.

Raj składa wizytę rodzinie dziewczyny i delikatnie sonduje ich stosunek do

ewentualnego kandydata na męża. Jeśli dziewczyna i jej rodzice przychylni są

kawalerowi ustala się zaręczyny zwane „rajbami”.

W określonym dniu kawaler przychodzi z rajem do domu dziewczyny,

gdzie następuje oficjalne uzyskanie zgody na związek małżeński młodych. Raj-

by finalizowane są beczułką piwa lub mocniejszym trunkiem. Często towarzy-

szy temu wydarzeniu zabawa młodzieży przy wtórze kapali.

Po kilku tygodniach następuje dzień ślubu.

Rozdział 1

Charakterystyka gminy Kadzidło

1.1. Geografia Puszczy Zielonej

Kraina Puszczy Zielonej graniczy z południową częścią Mazur i stanowi

dużą część północnego Mazowsza. Równina Kurpiowska jest jednym

z największych i najciekawszych regionów etnograficznych w Polsce.

Puszcza Zielona stanowi północny fragment Puszczy Kurpiowskiej, roz-

ciągającej się w północno – wschodniej części Niziny Mazowieckiej, nad Na-

rwią i jej dopływami.

Nazwę swą wzięła od lasów rosnących na podmokłych gruntach, wśród

bagnisk i rozlewisk. Duże przestrzenie zajmują łąki i pastwiska. Pól uprawnych

jest niewiele.

Druga, położona pomiędzy Narwią i Bugiem, część Puszczy Kurpiow-

skiej, to Puszcza Biała. Nazwa jej wywodzi się od piasku bielejącego wśród la-

sów.

Nazwa Kurpie pojawiła się po raz pierwszy w XVIII w., kiedy to mazo-

wieccy i podlascy osadnicy szlacheccy zaczęli ludzi z puszczy – Puszczaków –

nazywać „Kurp” („Kurpś”). Nazwa ta pochodzi od chodaków plecionych z łyka

(„kurpie”), noszonych przez mieszkańców puszczy.

Kurpie zajmowali krainę okoloną od północy granicą z Prusami, od za-

chodu Orzyszem i Narwią, od południa Bugiem, na północy do Łomży oraz

wzdłuż Narwi i Biebrzy aż po Szczuczyn.

Pod względem fizyczno – geograficznym omawiany obszar nie jest jedno-

rodny. Centralną jego część zajmuje Równina Kurpiowska, która rozciąga się

między środkowym Orzyszem a Pisą. Na ogół cała pokryta jest piaskami. Kra-

jobraz urozmaicają wydmy.

Równina Kurpiowska na zachodzie, południu i wschodzie ograniczona

jest krawędziami wysoczyzn morenowych, a ku północy przechodzi w Równinę

Mazurską. Rzeki, dopływy Narwi, płyną równolegle do siebie, w kierunku połu-

dniowo – wschodnim. Wysokości bezwzględne wynoszą średnio 100 – 110 m

n.p.m.

Od zachodu Równina Kurpiowska ograniczona jest Wysoczyzną Ciecha-

nowską. Jest to falista równina urozmaicona wzgórzami morenowymi. W części

północnej teren podnosi się, moreny czołowe zajmują znaczne powierzchnie, a

kulminacje ich przekraczają 180 m n.p.m.

Od południowego wschodu Równinę Kurpiowską ogranicza dolina Narwi

o szerokości od kilku do kilkunastu kilometrów. W olbrzymim zakolu Narwi,

między Łomżą i Ostrołęką, znajduje się część Międzyrzecza Łomżyńskiego,

o wysokościach dochodzących nawet do 130 m n.p.m.

Od wschodu Równina Kurpiowska graniczy z Wysoczyzną Kolneńską.

W okolicach Łomży i Kolna jej wysokość dochodzi do 160 m n.p.m.

Wysoczyzny otaczające Równinę mają stosunkowo żyzne gleby, inten-

sywnie wykorzystywane rolniczo; lasów tutaj mało. Natomiast Równina Kur-

piowska jest mało urodzajna, znaczną część obszaru, głównie wydmy, porastają

lasy, a obniżenia zajęte są przez łąki i pastwiska.

1.2. Gmina Kadzidło

Gmina Kadzidło położona jest w środku Kurpiowszczyzny. Liczy ponad

11 tysięcy mieszkańców, w Kadzidle mieszka 3 615.

Nazwa wsi wiąże się z rozpowszechnionym niegdyś na Kurpiach wydo-

bywaniem z ziemi i obróbką bursztynu, którego drobne kawałki mieszane z ja-

łowcem używane były jako kadzidło w kościołach. Wieś powstała w I połowie

XVIII wieku dzięki staraniom starosty ostrołęckiego Antoniego Małachowskie-

WESELE KURPIOWSKIE - Praca dyplomowa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: