Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu.pdf

Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu :: Trynitarianie

Page 1 of 9

Głowna Trójca Świadkowie Jehowy Racjonalista Ateizm Goście Forum Linki O nas Kontakt

artykuł z: Polemika z serwisem Racjonalista.pl

Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu

Ateizm jako światopogląd nie sprowadza się tylko i wyłącznie do twierdzenia, Ŝe z punktu jego widzenia istnieje brak

przekonujących dowodów na to, Ŝe istnieje Bóg. Zarówno ateizm tak jak teizm proponują odpowiedzi na pewne podstawowe

ludzkie pytania. Są to pytania, na które nie da się odpowiedzieć metodami nauk przyrodniczych. Przyczyny tej niemoŜności

nie leŜą w chwilowej słabości nauk przyrodniczych, lecz są tymi samymi przyczynami, które czynią nauki przyrodnicze

jakościowo róŜnymi od filozofii. Zasadność prób udzielania odpowiedzi na takie pytania będę analizował w tym artykule.

Analiza ta pozwoli nam uzasadnić, Ŝe podobnie jak teizm, jest ateizm po prostu filozoficznym światopoglądem metafizycznym.

Zobaczymy teŜ, Ŝe ateizm nie wnosi Ŝadnych nowych pozytywnych wartości do epistemologii. Wręcz przeciwnie, ateistyczne

podejście do teorii poznania bezpodstawnie ogranicza zakres i wiarygodność poznania.

Aby jakkolwiek zasadnie mówić o świecie, ateizm musi więc uŜywać pewnej metody poznawczej świata w swym opisie.

Niniejszy tekst ukaŜe za pomocą analizy logicznej, Ŝe w sensie poznawczym odnośnie do świata ateizm nie daje Ŝadnego

konkretnego rozwiązania, bowiem nie ma Ŝadnego wiarygodnego punktu odniesienia, względem którego mógłby

zweryfikować i sprawdzić swe twierdzenia. Ateizm głosi bowiem, Ŝe nie istnieje Ŝaden ostateczny autorytet, do którego moŜna

by się odwołać w swych twierdzeniach, zatem jako światopogląd sam staje się równie niezweryfikowany, stając się w tym

momencie takim samym niesprawdzalnym światopoglądem jak krytykowany przezeń pod tym względem teizm. Tym samym

twierdzenie pewnych ludzi głoszących z niezachwianym przekonaniem, Ŝe ateizm jest "racjonalny", jest sofizmatem. Oto

meritum niniejszego tekstu.

Oczywiście ateiści róŜnią się pod względem swego światopoglądu. Co człowiek to pogląd. Trudno opisać tu jakiś jeden

model światopoglądowy. Zatem opis światopoglądu, jaki przedstawiam dalej, nie musi w kaŜdym szczególe pasować do

kaŜdego ateisty. Z drugiej strony ateiści najczęściej reprezentują taką właśnie wizję epistemologii, stąd opis ten ze

statystycznego punktu widzenia moŜna uwaŜać za z grubsza reprezentatywny dla jak największej grupy ateistów.

Ateistyczna wizja "racjonalnej epistemologii" przedstawia się, krótko mówiąc, następująco:

Świat moŜna poznać zmysłami, i tylko to, co rejestrują nasze zmysły kontrolowane przez rozum, moŜna uznać za

zweryfikowane i realne. I tylko o takich zweryfikowanych i realnych rzeczywistościach wypowiada się ateizm.

Aby nie być gołosłownym, odmaluję to słowami jednego z ateuszy:

"Natura nasza podała nam naturalne nasze domniemanie: otaczającą cię rzeczywistość poznajesz zmysłami i rozumem.

Dlaczego? Dlatego, Ŝe tymi jedynie narzędziami udaje nam się zdobywać wiedzę o otaczającej nas rzeczywistości, która jest

wiedzą praktyczną, czyli weryfikowalną, (teŜ w zakresie praktyki) i funkcjonalną" [1] .

Zatem ateista twierdzi, Ŝe:

1) Świat poznajemy zmysłami kontrolowanymi przez rozum.

http://www.trinitarians.info/racjonalista/art_76_Krytyczna-analiza-epistemologicznej-...

2008-11-20

Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu :: Trynitarianie

Page 2 of 9

2) Musimy poznawać rzeczywistość w sposób poprawny, bowiem gwarantuje nam to natura, jaka wydała nas na świat.

Inni ateusze uzupełniają czasem ten punkt dodatkowym uzasadnieniem, które głosi, Ŝe natura gwarantuje nam poprawne

przetrwanie, a gwarancją na to ma być fakt, Ŝe przetrwaliśmy jako gatunek. Nie przetrwalibyśmy zaś, gdybyśmy nie

rozpoznawali rzeczywistości poprawnie. Z tym poglądem takŜe niŜej będę dyskutował.

3) To, co obserwujemy, jest pewne, bowiem dodatkowo weryfikujemy to z rzeczywistością.

4) Tylko to, co jest zweryfikowane, moŜna uznać za realne.

Dyskusja:

1) Świat poznajemy zmysłami kontrolowanymi przez rozum.

Twierdzenie to jest bardzo dyskusyjne z co najmniej trzech powodów.

Po pierwsze, z ateistycznego punktu widzenia "racjonalne poznanie rzeczywistości" wcale nie jest pewne,

bowiem zgodnie z punktem widzenia ateizmu nasze umysły nie są tworem z wyposaŜonym przez Boga

aparatem umoŜliwiającym poprawne, rozsądne i racjonalne poznanie rzeczywistości, są one tylko produktami

przypadkowych sił chaosu, powstałymi na drodze ślepej ewolucji. Tym samym, z tego punktu widzenia nasze

umysły jako chaotyczny twór ewolucji nie są Ŝadnym gwarantem na to, Ŝe na pewno dokonujemy

uporządkowanego i "racjonalnego" procesu poznawczego względem świata. W takim wypadku nie wiadomo,

czy cokolwiek poprawnie poznajemy, interpretujemy, czy nie tworzymy w naszych umysłach jedynie kolejnych

idei chaosu.

Po drugie, juŜ tylko kilka przykładów wziętych z naszego codziennego Ŝycia wskazuje, Ŝe nasze zmysły są nieustannie

wprowadzane w błąd lub nie rejestrują w sposób poprawny rzeczywistości. Przykładem mogą być pustynne fatamorgany czy

choćby znane wszystkim zjawisko szklanki z wodą, która "skrzywia" wsadzony doń ołówek, to jest odbierany przez nasze

zmysły obraz tegoŜ ołówka. Ciekawą uwagę moŜna przeczytać w jednej z ksiąŜek:

"Nawet zwykłe lustro wywołuje interesujące złudzenie. Aby je zauwaŜyć, spójrzmy najpierw na siebie w zwykłym lustrze.

Zobaczymy własną twarz normalnej wielkości. Następnie spowodujmy, aby nieco pary skondensowało się na powierzchni

lustra i nakreślmy kontur naszej twarzy na parze. Kontur ten będzie miał rozmiar równy mniej więcej połowie naszej

twarzy" [2] .

Wystarczy zatem tylko taka czy inna (lustro, szklanka z wodą) drobna zmiana środowiska obserwacyjnego, a nasze zmysły

juŜ zawodzą (wykazano, Ŝe nasze zmysły zawodzą o wiele częściej w przypadku o wiele bardziej złoŜonych obserwacji,

choćby teleskopowych [3] ). W przypadku ołówka czy oazy moŜemy wyłapać Ŝe nasze zmysły mylą się, bowiem mamy wzorzec

w postaci ołówka, o którym wiemy, Ŝe był prosty, nim włoŜyliśmy go do wody. TakŜe do fatamorgany moŜemy "dojść", aby

stwierdzić, Ŝe nie istnieje Ŝadna realna oaza.

Tu jednak rodzą się dalsze problemy, skąd bowiem wiadomo, Ŝe zawsze będziemy mieli okazje do posiadania takiego

wzorca, z którym skonfrontujemy widziany przez nas obraz? Skąd wiadomo, Ŝe zawsze będziemy mieli okazję wyciągnąć coś,

co obserwujemy, z takiej zwodniczej "wody" obserwacyjnej (np. patrząc na Wszechświat przez teleskop czy przez mikroskop),

aby móc porównać to ze wzorcem? Wcale nie wiadomo. Kolejny przykład, jak łatwo nasze zmysły mogą być wprowadzone w

błąd, podaję za Galileuszem. OtóŜ Galileusz pisał:

http://www.trinitarians.info/racjonalista/art_76_Krytyczna-analiza-epistemologicznej-...

2008-11-20

Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu :: Trynitarianie

Page 3 of 9

"Pozwoliłoby mu ono, w pełnej zgodzie z tym, cośmy tu omawiali, zrozumieć, jak bardzo łatwo moŜna być oszukanym przez

pozory, czyli, Ŝe się tak wyrazimy, przez obraz zmysłowy. Zjawisko to polega na tym, Ŝe ci, którzy idą ulicą w nocy, mają

wraŜenie, Ŝe KsięŜyc podąŜa za nimi zupełnie tak jak kot, który sunąc w rzeczywistości po dachówkach, podąŜałby za nimi.

WraŜenie to, o ile nie wdałby się w tę sprawę rozsądek, aŜ nazbyt oczywiście wprowadzałoby w błąd zmysł wzroku" [4] .

"O ile nie wdałby się w tę sprawę rozsądek" właśnie. Ukryta jest tu pewna ciekawa myśl, dzięki której uświadamiamy

sobie, Ŝe nie istnieje nigdy czysta obserwacja, ale zawsze w parze obok niej idzie teŜ interpretacja tejŜe obserwacji dokonana

przez rozum, który jednak, jak pisałem wyŜej, zgodnie z ateistycznym paradygmatem jest tylko tworem chaosu, a zatem nie

wiemy, czy produkowane przez niego myśli nie są kolejnym ślepym błądzeniem.

Problemy z dokonywaniem prostych obserwacji w zakresie zarówno mikroskopowym jak i makroskopowym są obecne

takŜe w nauce. Być moŜe powinienem napisać "przede wszystkim" w nauce, bo dla niektórych naiwnych ateistów poznanie

naukowe = bezspornie pewne, i jest tylko i wyłącznie "bezspornym stwierdzaniem faktów", które oczywiście przeciwstawiają

oni religii. W tym miejscu warto będzie przytoczyć spostrzeŜenia pewnego fizyka. S. Tolansky w jednej ze swych prac skarŜy

się na złudzenia optyczne jakie powstają w trakcie obserwacji mikroskopowych. Pisze on, Ŝe "złudzenia optyczne mogą

wywierać i rzeczywiście wywierają znaczny wpływ na wiele powszednich obserwacji naukowych. Było to dla mnie

ostrzeŜeniem, aby mieć się na baczności i w rezultacie zauwaŜyłem więcej złudzeń niŜ się spodziewałem" [5] . Co do

postrzegania makroskopowego, to złudzenia istniały nawet w teleskopowych obserwacjach Galileusza, co wykazały zwykłe

obserwacje nieba gołym okiem. Jak podaje jeden z autorów, "wyniki obserwacji przeprowadzonych gołym okiem

przeciwstawione są raportom z obserwacji przeprowadzonych przez Galileusza za pomocą teleskopu i to całkowicie

słusznie, jak się wkrótce przekonamy" [6] . Jak dalej zauwaŜa tenŜe autor, "moŜemy powiedzieć, Ŝe słusznie przypuszczano, iŜ

obserwator naprawdę jest oddzielony od praw rządzących światem zarówno szczególnymi warunkami fizycznymi jego

platformy obserwacyjnej, poruszającej się Ziemi (oddziaływania grawitacyjne, prawo bezwładności, siły Coriolisa, wpływ

atmosferyczny na obserwacje optyczne, aberracja, paralaksa gwiezdna, itd.), osobliwościami podstawowego dlań narzędzia

obserwacji, ludzkiego oka (irradiacja, powidoki, wzajemne hamowanie przyległych elementów siatkówki, itd.), jak równieŜ

dalszymi poglądami, które przeniknęły do języka obserwacyjnego sprawiając, iŜ przemawia on językiem naiwnego realizmu

[ ]. Obserwacje mogą obejmować coś, co stanowi wkład obserwowanej rzeczy, ale wkład ten miesza się z innymi efektami

(niektóre z nich właśnie wymieniliśmy) i moŜe być przez nie całkowicie zatarty. RozwaŜmy choćby obraz gwiazdy stałej

oglądanej przez teleskop. Obraz ten ulega przesunięciu na skutek refrakcji, aberracji, i być moŜe grawitacji. Daje on widmo

gwiazdy nie takie, jakie jest obecnie, lecz takie, jakie było kiedyś (w przypadku pozagalaktycznych supernowych róŜnice te

mogą wynosić miliony lat), zniekształcone ponadto przez efekt Dopplera, materię międzygwiezdną znajdującą się po drodze

itd. Ponadto rozmiar i wewnętrzna struktura obrazu zaleŜą całkowicie od teleskopu i oczu obserwatora: to właśnie teleskop

przesądza o wielkości dysków dyfrakcyjnych i to właśnie ludzkie oko przesądza o tym, na ile struktura tych dysków będzie

widoczna" [7] .

NajwaŜniejsze jest jednak to, Ŝe wiemy, Ŝe nie istnieje samo "czyste poznanie". WraŜenia, jakie do nas

dochodzą przez zmysły, podlegają bowiem przeróbce w naszym umyśle, układając się w pewną obarczoną

dodatkowymi załoŜeniami interpretację, na którą jesteśmy mimowolnie skazani, dokonując jej często

podświadomie [8] . Z trudności tej zdawali sobie sprawę juŜ idealiści teoriopoznawczy, a takŜe Kant i Husserl

wraz ze swoją szkołą fenomenologiczną [9] . Nikt nie ujmował tego chyba lepiej niŜ sam Popper, który

twierdził, "Ŝe nie istnieje Ťczystať wiedza empiryczna, albowiem wszystkie twierdzenia są ŤskaŜone teoriamiť

[ ]. PoniewaŜ protokoły obserwacji zawsze zaleŜą od istniejących teorii, nie powinny one być bezkrytycznie

przyjmowane" [10] .

Problem ten nie ominął równieŜ nauk empirycznych. Michio Kaku, profesor fizyki i znany popularyzator

zagadnień z dziedziny astrofizyki, bardzo wymownie potwierdził to, o czym mówię, przytaczając słowa

astronoma Arthura Eddingtona:

"Uczeni powszechnie uwaŜają, Ŝe opierają swoje twierdzenia na obserwacjach, nie zaś teoriach [ ]. Nigdy nie spotkałem

nikogo, kto wprowadzałby tę deklarację w Ŝycie [ ]. Sama obserwacja nie wystarczy [ ]; teoria ma swój bardzo waŜny

udział w formowaniu przekonań" [11] .

Taki punkt widzenia popierają inni metodolodzy nauki:

http://www.trinitarians.info/racjonalista/art_76_Krytyczna-analiza-epistemologicznej-...

2008-11-20

Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu :: Trynitarianie

Page 4 of 9

"Zarzucono właściwie pogląd, według którego podstawowym sposobem poznawania (np. przyrody) jest obserwacja i

uogólnianie jednostkowych faktów, zdarzeń, procesów [ ]. Wyjściowe zdania empiryczne są zawodne; obserwacje (tym

bardziej eksperymenty) kierowane są jakimiś zadaniami, są teoretycznie zaangaŜowane" [12] . "Człowiek jest interpretatorem

przyrody; nie tylko obserwatorem, lecz i interpretatorem" [13] .

Aby jeszcze lepiej uświadomić sobie, Ŝe nasza obserwacja nigdy nie jest samą obserwacją, rozwaŜmy

następujący przykład. ZałóŜmy, Ŝe w pewnym momencie znajdujemy gdzieś na odludziu kamień, na którym

linie układają się przypadkowo w napis w języku polskim, który brzmi: "JESTEM". KaŜdy z nas, kto zobaczyłby

ten napis, od razu zinterpretowałby go (a więc nie tylko zaobserwował) na podstawie ukrytych wcześniej w

swym umyśle przyzwyczajeń (wynikających z tego, Ŝe widział juŜ wcześniej kogoś kto czyni napisy na

kamieniu) jako dzieło człowieka, a nie jako przypadek. Nawet jednak gdybyśmy zinterpretowali to jako dzieło

przypadku, to byłaby to teŜ interpretacja, a nie tylko sama obserwacja. Sama obserwacja nie mówi nam

bowiem nic o tym, kto zrobił na ten napis ani Ŝe w ogóle był on zrobiony (nawet przez dzieło przypadku).

Obserwacja ta mówi nam tylko tyle, Ŝe na kamieniu są linie ułoŜone w jakiś kształt, i tylko tyle. Nawet nasze

odczytanie napisu na kamieniu wymagałoby uŜycia istniejących w naszym umyśle wcześniejszych idei

lingwistycznych, zatem tu następowałaby juŜ interpretacja, w którą włączyłyby się wcześniejsze załoŜenia

lingwistyczne sugerujące ad hoc, Ŝe napis jest dziełem innej osoby, która równieŜ zna język, w jakim

wykonano napis. Gdyby napis ten zobaczył Polak, zinterpretowałby go jako świadome dzieło człowieka. Gdyby

napis ten zobaczył Chińczyk lub Japończyk, który w ogóle nie znałby języka polskiego ani alfabetu łacińskiego,

napis ten byłby dla niego zbiorem bezkształtnych, przypadkowych linii, w których nie ma nic nadzwyczajnego.

Tak więc po tym przykładzie dobrze widać, Ŝe nigdy nie istnieje czysta obserwacja, obok niej istnieje zawsze

mniej lub bardziej (najczęściej mniej) świadoma interpretacja, która nie moŜe być ostatecznie pewna.

Przykładem ukrytych w naszym umyśle idei zniekształcających interpretację naszej obserwacji moŜe być tu równieŜ spór z

Galileuszem. Głównym argumentem jego oponentów przeciw ruchowi obrotowemu Ziemi było stwierdzenie, Ŝe gdyby Ziemia

obracała się, to kamień zrzucony z wieŜy naprzeciw niej spadałby wskutek obrotu Ziemi po torze łukowym w miejscu za

wieŜą, a nie przed nią [14] . Wydawało się to tak oczywiste i zgodne z obserwacją, Ŝe nikt nie przypuszczał nawet w

najśmielszych snach, Ŝe takie argumentowanie moŜe być złudne. Nawet sam Galileusz w jednym ze swych dialogów, gdzie

przyjął postać fikcyjnego Salvatio, stwierdził, Ŝe to, co mówi Kopernik, zadaje gwałt zmysłom:

"[ ] jak Arystarch i Kopernik mogli się zdobyć na zadanie przez rozum takiego gwałtu zmysłom, Ŝe pod jego nakazem ustąpić

musiała ufność w pozorną wymowę otrzymywanych wraŜeń" [15] .

A jednak okazało się, Ŝe to nie argumentowanie Kopernika i Galileusza było niezgodne z rzeczywistością, tylko właśnie ich

oponenci byli w błędzie. Tkwili w tym błędzie z powodu nieuświadamianych idei tkwiących tak silnie w ludzkich umysłach.

Nasza obserwacja świata nie jest więc "czystą obserwacją", ale aby jej dokonać, dokonujemy mniej lub bardziej świadomej

interpretacji złoŜonej z wcześniejszych uprzedzeń, co rodzi oczywiście dalsze problemy dla ateistycznej epistemologii, bo skąd

niby wiadomo z braku wzorca, czy i kiedy interpretacja ta narzuca nam (lub nie narzuca) jakiś złudny obraz?

W tym miejscu interesujące będzie przytoczenie pewnego przykładu dobrze ilustrującego skalę problemu,

na jaki trafiają ateiści w kwestii uzasadnienia, Ŝe są w stanie poprawnie poznawać rzeczywistość. Jeden z nich

uwikłał się w gigantyczną tautologię, twierdząc w wyŜej juŜ przywoływanym cytacie:

"Natura nasza podała nam naturalne nasze domniemanie: otaczającą cię rzeczywistość poznajesz zmysłami i rozumem.

Dlaczego? Dlatego, Ŝe tymi jedynie narzędziami udaje nam się zdobywać wiedzę o otaczającej nas rzeczywistości, która jest

wiedzą praktyczną, czyli weryfikowalną, (teŜ w zakresie praktyki) i funkcjonalną" [16] .

http://www.trinitarians.info/racjonalista/art_76_Krytyczna-analiza-epistemologicznej-...

2008-11-20

Krytyczna analiza epistemologicznej metody ateizmu :: Trynitarianie

Page 5 of 9

Jest to piękny przykład logicznego błędu, zwanego błędnym kołem (tautologia). Błędne koło polega na

tym, Ŝe to, co usiłuje się dowieść, dowodzi się za pomocą tego, co dopiero ma zostać dowiedzione (innymi

słowy: teza dowodzona staje się sama w sobie argumentem za ową dowodzoną tezą). Co dla cytowanego

ateisty jest "dowodem" na to, Ŝe otaczającą nas rzeczywistość poznajemy naszymi zmysłami i rozumem? To,

Ŝe otaczającą nas rzeczywistość poznajemy naszymi zmysłami. Myślę, Ŝe dalszy komentarz jest tu zbyteczny,

tautologia jest tu ewidentna. Co ciekawe, ten sam ateusz w innym miejscu przyznaje, Ŝe nie ma uzasadnienia

odnośnie do swego twierdzenia, Ŝe istnieje jakiś pewny sposób poprawnego poznania rzeczywistości:

"Ja swoją wiedzę o rzeczywistości czerpię z poznania wedle teorii odbicia, bo na tyle pozwala mi moja

biologia, która warunkuje mój system percepcyjny. Ja nie potrafię uzasadnić, czy to jest rzeczywistość, czy

tylko jej zniekształcony obraz, ale z natury mogę zdobyć się tylko na takie poznanie, jeśli nie chcę odejść od

sprawdzonej i godnej zaufania metody naukowej" [17] .

Jak widzimy, dla cytowanego ateusza nie jest aŜ tak istotne to, czy istnieje uzasadnienie dla jego poglądu głoszącego, Ŝe w

sposób nie zniekształcony moŜe on poznawać rzeczywistość, tylko waŜne jest dla niego to, czy jest wierny pewnej modnej we

współczesnym świecie eleganckiej metodzie.

Zatem nie jest waŜna dla niego prawda, lecz wierność naukowej modzie. MoŜna i tak. Warto jednak w tym miejscu dodać,

Ŝe juŜ Husserl podwaŜył takie niby zgrabne i eleganckie stanowisko, gdy za pomocą szeregu niezbitych argumentów wskazał,

Ŝe nauka sama dla siebie nie moŜe być dowodem, Ŝe jej metoda poznawcza jest pewna [18] . Inni metodolodzy równieŜ

wskazują, Ŝe jakiś system poznawczy, choćby naukowy, rozstrzygając na mocy własnego autorytetu o pewności swego

poznania, nie będzie w stanie ustrzec się przed popadnięciem w błąd z klasy petitio principii, czyli innymi słowy: przed

błędnym kołem (tautologią) [19] . Jeśli ktoś uwaŜa, Ŝe niebezpieczeństwo popadnięcia w taki błąd nie dotyczy na jakichś

zasadach "naukowego poznania ateistycznego", to tym samym takŜe i kaŜdy daltonista będzie mógł od tej pory uwaŜać, Ŝe

jego orzekanie o kolorach jest prawidłowe na mocy tylko i wyłącznie jego własnej opinii o wiarygodności jego poznania.

W takim wypadku ateista nadal nie posiada uzasadnienia dla swej metody poznawczej, nie moŜe tym samym twierdzić, Ŝe

jego argumenty przeciw teiście mają rację bytu i są w jakikolwiek sposób bardziej uzasadnione, skoro nawet aparat

poznawczy w obrębie ateistycznego światopoglądu nie ma uzasadnienia dla swej poprawności.

Przejdźmy teraz do omówienia drugiego punktu ateistycznego rozumowania:

2) Musimy poznawać rzeczywistość w sposób poprawny, bowiem gdybyśmy rozpoznawali ją błędnie, nie przetrwalibyśmy

w niej.

Po pierwsze, nasza obserwacja rzeczywistości potrzebna nam do przetrwania w niej jest bardzo

ograniczona i pobieŜna. To pierwszy bardzo powaŜny problem niweczący w zasadzie wszystko.

Zgodnie z ateistyczną argumentacją ewolucja wyposaŜyła nas w mózg w celu jak najlepszego przetrwania

na ziemi, a tym samym do poprawnego poznawania rzeczywistości. JednakŜe zauwaŜmy, Ŝe najlepiej

przystosowane przez ewolucję do przetrwania zostały karaluchy i mchy, które przeŜyją kaŜde, nawet

najbardziej niesprzyjające warunki. Glony świetnie radzące sobie od milionów lat na dnie oceanów w ogóle

"nie mają pojęcia" o tym, Ŝe poza ich podwodnym światem istnieje świat bezkresnego powietrza. Ich

poznanie rzeczywistości jest bardzo niepełne, a mimo to są one w stanie doskonale przetrwać w

rzeczywistości. Do przetrwania w otaczającym świecie nie są więc tym istotom potrzebne ani wnioskowanie,

ani jakiekolwiek myślenie, ani w ogóle dokładne poznanie otaczającej rzeczywistości [20] . Tym samym

twierdzenie, Ŝe ewolucja w celu naszego przetrwania musiała wykształcić w nas poprawne poznanie

rzeczywistości, jest po prostu naciągane. Z naszego punktu widzenia wiemy, jak niewielkie jest zmysłowe

http://www.trinitarians.info/racjonalista/art_76_Krytyczna-analiza-epistemologicznej-...

2008-11-20

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: