PA.doc

1. POJĘCIE ADMINISTRACJI

Występuje w trzech znaczeniach:

1. Administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych

2. To działalność o specjalnych cechach podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym

3. To ludzie zatrudnieni( powołani, nominowani, wybierani, przyjęci w oparciu o umowę cywilną) w strukturach wyodrębnionych w 1 znaczeniu.

Ponadto można ją rozpatrywać:

-    z obszaru definicji negatywno-przedmiotowej- administracja jest to podejmowana w publicznym celu działalność państwa( i związków publicznoprawnych) poza ustawodawstwem i sądownictwem

-    z obszaru definicji negatywno-podmiotowej- administracja jest to działalność tych organów publicznych( państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi

-    z obszaru definicji przedmiotowej pozytywnej- administracja to działalność( celowa, praktyczna, rzeczywista, konkretna, planowa, bezpośrednia, władcza, ciągła, regulująca, twórcza, kontrolowana, oparta na prawie, trwała, organizatorska, kierownicza, swoista) mająca na celu realizację zadań publicznych

-    z obszaru definicji pozytywnej podmiotowej- administracja to działalność organów administracyjnych

Adm. publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez państwo i jego zawisłe organy oraz organy samorządu terytorialnego zaspokajanie indywidualnych i zbiorowych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie.

2. FUNKCJE ADMINISTRACJI

Wyróżniamy funkcje:

- policyjną

- reglamentacyjną

- świadczącą

- właścicielską

F. policyjna – wykonywana jest w celu ochrony określonych dóbr i wartości takich jak życie, zdrowie, mienie, bezpieczeństwo i porządek publiczny, środowisko, prawa konsumenta. Funkcję tę wykonuje przede wszystkim policja, a także inne służby mundurowe takie jak straż pożarna, straż graniczna, służba więzienna, straż miejska a ponadto różne organy kontroli, zwłaszcza inspekcje, np. Państwowa Inspekcja Sanitarna, Insp. Handlowa, Insp. Nasienna, Dozór Techniczny. W celu ochrony powyższych dóbr i wartości instytucje wykonujące tą funkcję mogą stosować różne formy przymusu.

F. reglamentacyjna – poprzez reglamentację państwo ogranicza dostęp do określonych dóbr czy usług, tworzy najczęściej monopole (wyłączność). Monopol może być jednak uchylany pod określonymi warunkami, np. poprzez wydawanie koncesji. Reglamentacja może przybierać różne formy, np. poprzez ustalanie minimalnych lub maksymalnych cen na określony produkt, na obowiązku uzyskania zezwolenia na określony rodzaj działalności.

F. świadcząca – można ją podzielić na świadczenia o charakterze materialnym i niematerialnym

- świadczenia o charakterze materialnym np. pomoc społeczna o charakterze pieniężnym lub rzeczowym (zasiłek stały, zasiłek celowy, pomoc pieniężna dla rodzin zastępczych)

- świadczenia o charakterze niematerialnym np. usługi edukacyjne, ochrona zdrowia, praca socjalna, terapie rodzinne.

F. właścicielska – majątek będący własnością państwa (samorządu terytorialnego) można podzielić na:

- majątek skarbowy np. pieniądze, akcje, udziały

- majątek przedsiębiorstw państwowych

- majątek adm. np. budynki szpitali, szkół, uczelni, bibliotek, wyposażenie tych budynków

- dobra publiczne – majątek przeznaczony do użytku publicznego np. drogi, plaże, parki, publiczne wody, lasy.

Dysponując majątkiem publicznym państwo zaspokaja potrzeby publiczne zwłaszcza jeżeli chodzi o majątek adm. i dobra publiczne. Czerpiąc zysk z majątku skarbowego państwo przynajmniej pośrednio powinno przeznaczyć go na cele publiczne. Sposób jego wykorzystania nie jest dowolny, państwo podlega tu specjalnemu reżimowi prawnemu, który nie dot. Przedmiotów prawnych np. zamówienia publiczne, kontrola NIK. Jednocześnie państwo jako dysponent władzy posiada uprzywilejowaną pozycję w obrocie gosp. np. może tworzyć monopole gosp.

3. ZASADY ORGANIZACJI ADM. I PRAWA ADM. (POMOCNICZOŚĆ, PRAWORZĄDNOŚĆ, CENTRALIZACJA I DECENTRALIZACJA, MONIZM I DUALIZM)

Do zasad organizacji administracji i prawa administracyjnego zaliczamy:

- zasadę pomocniczości

- zasadę praworządności

- zasadę centralizacji i decentralizacji

- zasadę monizmu i dualizmu

Zasada pomocniczości (subsydiarności)

Zasada ta polega na pozostawieniu jednostce, małej wspólnocie możliwości załatwiania spraw, wykonywania zadań, które jej dotyczą.

Państwo nie powinno pozbawić jednostki inicjatywy działania, ani odpowiedzialności.

Zasada ta wyraża się m. in. w podziale zadań pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego oraz pomiędzy te jednostki a państwo.

Najwięcej zadań przyznano gminom, ponieważ są to najmniejsze wspólnoty, które powinny być najbardziej zorientowane na temat potrzeb swoich mieszkańców. Zadania, które przekraczają możliwości gmin powierzono powiatom, zaś zadania wykraczające poza poziom powiatów powierzono samorządom województwa, pozostałe sprawy uzasadnione względami bezpieczeństwa, porządku oraz te, które przekraczają możliwości jednostek samorządowych realizuje państwo.

Zasada praworządności

Podstawowa zasada państwa prawa.

Organy administracji działają na podstawie prawa. Wyraża się także w ścisłym sformułowaniu kompetencji, zadań i odpowiedzialności.

Praworządność to również oparcie działań prawotwórczych na określonych podstawach prawnych.

Zasada centralizacji i decentralizacji

Centralizacja charakteryzuje administrację rządową, a decentralizacja administrację samorządową.

Decentralizacja jest to przeniesienie części uprawnień władzy centralnej na organy niższych szczebli.

Centralizacja to układ organów pozostający pod władzą organów zwierzchnich.

Zasada monizmu i dualizmu

Dotyczy administracji rządowej, tworzy jednolitą całość.

Zasada monizmu występuje na szczeblu centralnym i naczelnym. Administracja na tych szczeblach ma charakter monistyczny, ponieważ działa tam administracja rządowa.

Dualizm administracji to działanie w terenie administracji rządowej i samorządowej.

W sensie organizacyjnym dualizm oznacza współistnienie organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego. W sensie zadaniowym dualizm zadaniowy to podział zadań administracji w terenie na rządowe i samorządowe.

4. PRAWO ADMINISTRACYJNE A PRAWO CYWILNE

W pawie cywilnym występuje formalna równość podmiotów, natomiast w prawie administracyjnym występuje władztwo administracyjne. Władztwo to polega na tym, że podmiot administracji działający na podstawie normy prawnej władczo( jednostronnie) rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. W wypadku gdyby adresat decyzji uchylał się od realizacji nałożonego obowiązku to organ administracji może zastosować przymus państwowy.

5. PODZIAŁ PRAWA ADM.

Podział prawa administracyjnego:

1) prawo administracyjne:

- materialne – zawiera prawa i obowiązki podmiotów administrowanych oraz wskazuje na pewne relacje między podmiotem administrowanym i administrującym

- ustrojowe – dotyczy ustroju, czyli organizacji administracji, np. kompetencje orgawłasność

- procesowe – postępowanie administracyjne

2) prawo administracyjne:

- część ogólna – źródła prawa, organizacja administracji, kontrola nad administracją, prawne formy działania administracji

- część szczególna – ustawy, np. Prawo wodne, budowlane, ochrony środowiska, górnicze, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, o szkolnictwie wyższym, o pomocy społecznej, o paszportach, o ochronie danych osobowych

3) prawo administracyjne:

- wewnętrzne – adresowane do organów wewnątrz tego aparatu, np. okulnik, wytyczna, instrukcja, zarządzenie, uchwała (poza prawem miejscowym)

Instrukcja – odwołuje się do potocznego znaczenia tego słowa, zawiera pewne wskazówki co do sposobu postępowania organu ale nie określa konkretnego celu.

Wytyczna – odwołuje się do rozkazów wojskowych, wskazuje cel jaki organ ma osiągnąć natomiast nie określa sposobów jego osiągnięcia.

Okulnik – dostosowuje się do potrzeb organu, może zawierać pewne zalecenia, opinie, jego treścią mogą być zakazy, nakazy.

Prawo wewnętrzne może mieć charakter nakazowo – zakazowy, opiniodawczo – doradczy, jednakże z regóły adresaci prawa wewnętrznego przestrzegają również aktów presfazyjnych, ponieważ pochodzą od przełożonych a ich nie wykonanie może mieć negatywny wpływ na stosunki służbowe.

- zewnętrzne – adresowane do aparatu zewnętrznego

4) prawo administracyjne:

- publiczne – określa zasady i formy ingerencji państwa w gospodarkę

- prywatne

5) wyróżniamy prawo administracyjne międzynarodowe – Prawo, które wykracza poza granicę państwa, np. polityka zagraniczna, nadanie obywatelstwa, ochrona środowiska, przekraczanie granicy (wizy), transport.

6. ŹRÓDŁA PRAWA ADM. POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE

Źródła prawa są to sposoby w jakich się tworzy, utrzymuje i zmienia Prawo. Są to również dokumenty zawierające zbiory norm. Te normy pochodzą od prawodawcy.

Cechy źródeł prawa administracyjnego:

- wielość i różnorodność – źródeł prawa administracyjnego jest wiele i są zróżnicowane pod względem formy, treści i organów, które je stanowią, mają również zróżnicowaną moc obowiązującą

- brak kodyfikacji – nie ma kodeksu prawa administracyjnego. Kodyfikacja jest nie możliwa z uwagi na ogromne zróżnicowanie materii prawa administracyjnego. W prawie administracyjnym skodyfikowana jest tylko procedura, czyli procesowe Prawo administracyjne jest uregulowane w kpa

- większość źródeł pochodzi od samej administracji – organy administracji z jednej strony wykonują Prawo a drugiej również je tworzą. Twórcza rola polega na wydawaniu źródeł powszechnie i wewnętrznie obowiązujących. Tworzenie prawa jest również wykonywanie innych źródeł prawa co występuje głównie przy wydawaniu źródeł powszechnie obowiązujących

- element lokalny (występowanie prawa miejscowego)

- kompleksowość źródeł prawa administracyjnego – źródła prawa administracyjnego zawierają często przepisy typowe dla innych gałęzi prawa, np. cywilnego, karnego.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego zawarte są w Konstytucji w art. 87 i 234.

W Polsce obejmuje tylko to, o czym mówi Konstytucja. Konstytucja wskazuje na hierarchię źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego należą:

- Konstytucja

- ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia z mocą ustawy

- rozporządzenia

- prawo miejscowe

Konstytucja – najwyższe źródło praw, wspólne dla wszystkich gałęzi prawa.

Zakres tematyczny:

- problematyka władz

- wyodrębnienie władzy wykonawczej

- podstawowe zasady ustrojowe i powiązania pomiędzy organami

- prawa, wolności i obowiązki obywateli, np. wolność wyznania, sumienia, zrzeszania, dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej, edukacji

Ustawa – jest drugim źródłem obowiązującego prawa po Konstytucji.

Zakres tematyczny:

- szczegółowe kwestie dotyczące ustroju i funkcjonowania administracji

- realizacja praw, wolności i obowiązków jednostki

- działalność prawotwórcza organów administracji

- inne sprawy regulowane przez cześć szczególną prawa administracyjnego.

Ustawa musi być zgodna z Konstytucją. Czuwa nad tym Trybunał Konstytucyjny.

Rozporządzenie z mocą ustawy – źródła nietypowe, może je wydać tylko prezydent w stanie wojennym. Wydanie łączy się z koniecznością uregulowania niecierpiące zwłoki a Parlament nie może zebrać na obrady. Akty typowe dla administracji ale mają taką moc jak ustawa.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe – źródło prawa powszechnie obowiązującego.

W ramach umów międzynarodowych można wyróżnić umowy ratyfikowane i te, które nie wymagają ratyfikacji.

Kategorią umów międzynarodowych są również administracyjne umowy międzynarodowe.

Z umów międzynarodowych tylko ratyfikowane mają moc powszechnie obowiązującą.

Ratyfikacja – gest, poprzez który państwo zobowiązuje się do przejęcia i wykonania umowy międzynarodowej, często towarzyszy mu podniosła forma.

Umowy ratyfikowane to te, które zostały podpisane przez Prezydenta RP.

W grupie umów międzynarodowych ratyfikowanych można wyróżnić te, na których ratyfikację zgodę musi wyrazić Parlament w formie ustawy.

Są to umowy dotyczące przystąpienia Polski do sojuszy, układów politycznych, wojskowych i organizacji międzynarodowych, sprawy dotyczące znacznego obciążenia finansowego państwa, umowy dotyczące praw, obowiązków i wolności jednostki oraz umowy dotyczące spraw, które wymagają ustawowej regulacji.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe zawarte za zgodą wyrażoną w ustawie mają pierwszeństwo zastosowania przed ustawą jeżeli dojdzie do kolizji norm.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe ogłaszane są w Dzienniku Ustaw i z chwilą ogłoszenia stają się częścią prawa krajowego.

W kategorii administracyjnych umów międzynarodowych wyróżniamy umowy międzynarodowe zawierane przez organy administracji na różnych szczeblach, np. organami samorządu terytorialnego.

Zagadnienia regulowane tymi umowami z reguły  sprowadzają się do różnych form współpracy międzynarodowej, lokalnej, regionalnej, terenowej.

Rozporządzenia – typowe źródło dla administracji. Rozporządzenia może wydawać Prezydent, Premier Rady Ministrów, Ministrowie(kierujący resortami), Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Rozporządzenia nazywane są często przedłużeniem ustawy lub jako akty wykonawcze do ustawy. Mają za zadanie uszczegółowić ustawę, doprecyzować, skonkretyzować.

Do wydania rozporządzenia potrzebna jest szczegółowa podstawa prawna zawarta w ustawie określająca organ upoważniony do wydania rozporządzenia, zakres regulacji oraz wskazówki co do treści rozporządzenia.

Cele tworzenia rozporządzeń:

- ustawodawca może ograniczyć tekst ustawy co czyni ją bardziej przejrzystą, czytelną i krótszą

- regulowane są zagadnienia, które nie są istotne dla tekstu ustawy nie mniej wymagają uregulowania w akcie powszechnie obowiązującym

- często regulują zagadnienia ulegające częstym zmianom wymagające częstych aktualizacji zaś zmiana rozporządzenia jest łatwiejsza niż nowelizacja ustawy.

Rozporządzenia są publikowane w Dzienniku Ustaw.

7. PUBLIKACJA I WEJŚCIE W ŻYCIE ŹRÓDEŁ PRAWA ADM.

Źródła praw powszechnie obowiązującego muszą być należycie ogłoszone, reguluje to ustawa z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych.

Źródła te ogłasza się w tzw. organach promulgacyjnych (zbiory dokumentów określonych ustaw):

- Dziennik Ustaw

- Monitor Polski

- Wojewódzki Dziennik Urzędowy

Dziennik Ustaw:

- Konstytucja

- ustawy

- rozporządzenia z mocą ustawy

- rozporządzenia

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

Monitor Polski:

-

Wojewódzki Dziennik Urzędowy:

- Prawo miejscowe

Prawo miejscowe podlega szczególnym rygorom dotyczącym publikacji. Akty wykonawcze prawa miejscowego ogłaszane są w WDU, a ponadto mogą być podane do wiadomości w formie obwieszczeń i sposobów zwyczajowo przyjętych.

Przepisy porządkowe są ogłaszane w formie obwieszczeń i w sposób zwyczajowo przyjęty, a ponadto publikowane są w WDU.

Porządkowe źródła prawa miejscowego wchodzą w życie po upływie 3 dni od ogłoszenia. Ten okres może być skrócony, a najwcześniej przepisy porządkowe mogą wejść w życie w dniu ogłoszenia.

8. PRAWO MIEJSCOWE

Prawo miejscowe to Prawo, które obowiązuje na określonym obszarze państwa.

Terytorium obowiązywania prawa miejscowego wyznaczane jest z reguły zasadniczym lub specjalnym podziałem terytorialnym państwa. Zwykle obowiązuje ono na obszarze gminy, powiatu, województwa.

Przesłanki tworzenia prawa miejscowego:

- uwzględnienie specyfiki lokalnej – niektóre sprawy wymagają odmiennej regulacji na poszczególnych częściach terytorium państwa

- zasadne jest by o sprawach lokalnych decydował prawodawca lokalny a nie centralny

- poprzez Prawo miejscowe organy terenowe mogą szybciej reagować na różne strony zagrożenia.

Podział źródeł prawa miejscowego:

1) źródła pochodzące od:

- adm. rządowej – wojewoda, organy adm. niezespolonej

- adm. samorządowej – gmina, powiat, samorząd województwa

2) ze względu na formę aktu możemy wymienić:

- uchwały

- zarządzenia

- rozporządzenia

3) ze względu na treść:

- akty wykonawcze

- akty porządkowe

- statuty

4) ze względu na podstawę prawną:

- akty wydawane w oparciu o ogólną podstawę prawną

- akty wydawane w oparciu o szczegółową podstawę prawną

Prawo miejscowe w gminie

Prawo to stanowi Rada Gminy i czyni to w formie uchwały.

Uchwały wydawane możemy podzielić na:

- wykonawcze – ustalanie podatków, opłat, zwolnienia z opłat, wykonywanie ustawowych kompetencji

- porządkowe – dotyczą sytuacjinadzwyczajnych, wydawane są jeżeli w gminie wystąpi określony stan zagrożenia.

Wydanie uchwały porządkowej może nastąpić jeżeli wystąpi zagrożenie:

- życia

- zdrowia

- bezpieczeństwa

- spokoju

- porządku publicznego.

Przepisy te mogą zawierać sankcje za niewypełnienie określonych nakazów czy zakazów.

Może wystąpić stan zagrożenia, który będzie wymagał wydania przepisu porządkowego a Rada Gminy nie obraduje. Wówczas akt o charakterze porządkowym wyjątkowo może wydać wójt, burmistrz, prezydent i przekazać Radzie Gminy do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu. Jeżeli nie zostanie przedstawiony lub nie zatwierdzony wówczas traci on moc prawną.

Prawo miejscowe w powiecie

Prawo to tworzy Rada Powiatu, stanowione jest w formie uchwał.

Uchwały możemy podzielić na:

- wykonawcze -  ustalanie podatków, opłat, zwolnienia z opłat, wykonywanie ustawowych kompetencji

- porządkowe – dotyczą sytuacji nadzwyczajnych, wydawane są jeżeli w gminie wystąpi określony stan zagrożenia.

Przepisy porządkowe mogą zostać wydane w powiecie jeżeli wystąpi zagrożenie:

- życia

- zdrowia

- bezpieczeństwa

- spokoju

- porządku publicznego

- mienia

- środowiska.

W sytuacjach wyjątkowych mogą być również wydane przez Zarząd Powiatu gdy Rada Powiatu nie obraduje na sesji. Musi jednak przedstawić do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu.

Stan zagrożenia musi przekroczyć obszar jednej gminy wówczas Zarząd Powiatu wydaje przepisy o charakterze porządkowym.

Prawo miejscowe w samorządzie województwa...