HISTORIA DOKTRYN, PRAWNYCH, POLITYCZNYCH I ADMINISTRACYJNYCH
*************************************************************************
LIBERALIZM – nacisk na wolność jednostki. Moja wolność kończy się na zakresie wolności drugiego człowieka.
Narodził się w Anglii. Silna pozycja burżuazji (podstawa prawa).
Rodzący się kapitalizm, idea wolnego rynku (A. Smith, Ricardo).
Myśl prawa natury. (PRAWO NATURY – zbiór pewnych reguł, które są ponadczasowe, niezmienne, powszechne).
LIBERALIZM FILOZOFICZNY (ŚWIATOPOGLĄDOWY) – nacisk na wolność jednostki, na indywidualizm, a nawet egoizm. Tolerancja i poszanowanie odmienności.
ASPEKT GOSPODARCZY – państwo powinno mieć zadania zminimalizowane. Mała ingerencja w gospodarkę. Ochrona własności prywatnej – konieczna.
Wolność (I. Berlin):
ü negatywna – od ingerencji państw i innych autorytetów w nasze prywatne życie,
ü pozytywna – prawo do pewnych działań.
SPOŁECZEŃSTWO – prosty zbiór jednostek. Jednostka dominuje nad społeczeństwem.
SYSTEM PRAWNY – prawo natury (do życia, wolności, własności). Zapewnienie tych praw i zbytnie nie ingerowanie.
§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§
John LOCKE – podwaliny pod myśl burżuazyjną. Zmniejszenie znaczenia króla. Na bazie krytyki Tomasza Hobbes’a – myśl J. Lock’a przeciwna była jego teorii. Ludzie mają rozum, którym posługują się. Namiętności nie żądzą człowiekiem. Pełna szczęśliwość. Stan natury jest niepewny. Nie można być sędzią we własnej sprawie, powrót do myśli niepewności.
UMOWA SPOŁECZNA – społeczeństwo nie oddawało swojej wolności w całości. Władzę zawsze można zmienić, tyrańska władza może być obalona. Jedno prawo karania odstępców.
Umowa społeczna składa się z 2 etapów:
1) wiązanie się społeczeństwa,
2) oddanie władzy organowi (autorytetowi) – powołanie rządu tworząc tym samym państwo.
Własność bierze się z pracy.
Idea władzy państwowej ® ograniczenie monarchii (bardziej funkcje prezentacyjne).
Pierwszy raz pojawia się trójpodział władzy:
1. ustawodawcza,
2. wykonawcza (sądownicza),
3. federacyjna – stosunki zagraniczne.
Nie można łączyć władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz federacyjnej ® może powstać bowiem dyktatura.
Tomasz HOBBES – nie było więzi społecznych między jednostkami. Wojna wszystkich ze wszystkimi. Człowiek jest z natury zły. Ma rozum, ale nie korzysta z niego. Wszyscy oddają władzę na cześć państwa. Państwo jest w posiadaniu tej władzy. Dobra droga do absolutyzmu.
Adam SMITH – ojciec ekonomii, odkrywca pewnych praw („Rozważania nad przyczynami bogactwa narodu”).
Geneza powstania państwa: ludzie zawsze dzielili się na biednych i bogatych. Bogaci to ludzie inteligentniejsi, a biedni to chcący wzbogacić się na zamożnych. Bogaci tworzyli organizacje, które miały ich chronić przed ludźmi ubogimi. Państwo ma funkcję ochronną – ochrona jednostki (bez znaczenia majątkowego). Państwo jako stróż nocny. Państwo może ingerować gdy są zagrożone jakieś wartości ludzkie, zasady i gdy ludzie sami o to poproszą.
Społeczeństwo można opisywać poprzez zbadanie jednostki.
TEORIA EKONOMII – całym życiem gospodarczym rządzi „niewidzialna ręka rynku” (rynek sam reguluje się). Nie ma potrzeby ingerencji w te prawa. Państwo może ingerować tylko w ważnych dziedzinach infrastruktury (np. budowa dróg, kanałów, oświetlenia, wałów przeciwpowodziowych, itp.), w ostateczności, gdy nikt tym nie zajmie się.
Państwo powinno być tanie – minimalne wydatki (redukcja kadry urzędniczej; podatki tylko tam, gdzie jest to konieczne).
Dla obrony państwa z zewnątrz powinna istnieć silna armia (podatek uzasadniony): armia z poboru powszechnego lub zawodowa. Armia z poboru powszechnego uczy patriotyzmu, poszanowania dla państwa, trzeba jednak od nowa przeszkalać nowych ochotników. Armia zawodowa jest profesjonalna, ale odpłatna. Lepsza jest armia zawodowa.
*************************************************************************************
Roman DMOWSKI – ojciec myśli narodowej. Różnicował ludzi ze względu na narodowość. Zarzut współpracy z Rosjanami ® nie do końca prawda. Chęć utworzenia niepodległego państwa polskiego. Zamiast walki ® praca u podstaw. Rozbudzanie świadomości u Polaków.
Doradzał współpracę z mocarstwem ® bezpieczeństwo.
Niemcy są bezpieczniejsi od Rosjan, ponieważ są bardziej dojrzali. Gorsza była germanizacja niż rusyfikacja.
NARÓD – to więzi między ludźmi i ich przodkami (mowa, kultura, obyczaje). Miejsce jednostki wyznacza jego praca na poczet narodu ® żebyśmy jako naród rośli w potęgę.
Stan wiecznej wojny między narodami. Każdy ma prawo do aktywności. Między narodami nie ma równości (hasła niechęci z osobami z innego narodu). Polacy są postrzegani jako leniwi, bierni, gnuśni, słabo uświadomieni narodowo.
Kwestia Żydów ® nieprzejednany antysemita.
Postulował:
ü aby Polacy mieli jak najwięcej praw (różnica między obywatelstwem a narodowością),
ü asymilacja,
ü likwidacja autonomii językowej ® powolna.
Żydzi nie dadzą się asymilować w Polsce. Wykonywali wolne zawody (handlowcy, lekarze, adwokaci), co budziło niepokój Polaków, że opanują Polskę przez piastowanie takich zawodów (zajęć).
Żydzi stanowili proletariat.
R. Dmowski postulował emigrację Żydów jako najbardziej skuteczną.
Zmiana koncepcji R. Dmowskiego ® w trakcie I wojny światowej (1917 r. – Rewolucja Lutowa) przy poparciu mocarstw zachodnich można odzyskać niepodległość. Umiędzynarodowienie sprawy polskiej. W kwestii granic polskich powinno się wcielać tereny etnicznie polskie.
Państwo parlamentarne z silną władzą wykonawczą.
Józef PIŁSUDSKI – wywodził się z PPS-u (socjalista).
W przeciwieństwie do Romana Dmowskiego był praktykiem (liczyły się jego działania). Miał wpływ na ludzi poprzez swoją charyzmę. Szybko stwierdził, że najważniejsze dla Polaków jest wywalczenie niepodległości z bronią w ręku (idea powstańcza). Mała liczba ludzi brała udział w powstaniu ® niepowodzenie.
Gdy naród odwrócił się od J. Piłsudskiego stwierdził, że Polacy to ciemny motłoch, który trzeba prowadzić, sami bowiem nie dadzą sobie rady. Mało jest ludzi, którzy nadają się na przywódców. Panowanie elitaryzmu.
Później J. Piłsudski związał się z Austrią (Rosja zawsze będzie wrogiem). Austria była najsłabsza z zaborców, więc będzie lżej funkcjonować przy niej.
J. Piłsudski został uwięziony przez Niemców, ponieważ nie odmówił treści przysięgi na cześć cesarza niemieckiego.
Uważał, że definitywnie trzeba rozbić Rosję, która była większym zagrożeniem niż Niemcy.
J. Piłsudski umożliwił zwycięstwo bolszewikom, a potem ruszył z ofensywą na Ukrainę. Nie było żadnych uprzedzeń do grup mniejszościowych (Żydzi). Wszystkie grupy są jednakowe, ale muszą być lojalne wobec Polski.
Państwo to symbol niepodległości (u Romana Dmowskiego był to naród).
System władzy:
ü silna władza wykonawcza (J. Piłsudski był wrogiem parlamentu),
ü mocne kompetencje prezydenta (niekoronowany monarcha) – wyznacza dyrektywy do kierowania polityką.
Po śmierci J. Piłsudskiego tworzą się obozy, rozproszenie.
ANARCHIA – nurt lewicowy doktryna postępu:
ü ANARCHIZM KOLEKTYWISTYCZNY (...
chomixus