Rdzeń kręgowy (medulla spinalis) układa się w kanale kręgowym kręgosłupa pomiędzy otworem potylicznym wielkim a 2 kr. lędź. Umowna granica pomiędzy r.k. a mózgowiem jest miejsce odejścia 1 pary nn rdzeniowych lub też dolny brzeg skrzyżowania piramid. U dołu r.k. kończy się na wys. 1/3 dolnej 1 kr. Lędź.
Róg przedni (cornu anterius) – znajduja się w nich komórki nn ruchowe od których odchodzą korzenie brzuszne doprowadzające pobudzenie do mm szkieletowych – rogi ruchowe
Róg tylny (cornu posterius) – zawierają komórki czuciowe do których jest doprowadzany impuls nerwowy korzeniami grzbietowymi ze zwojów międzykręgowych – rogi czuciowe lub jądra grzbietowe. Rogi tylne są bardziej smukłe od grubszych rogów przednich a w ich budowie wyróżnia się patrząc od przodu szyjkę głowę i szczyt
Róg boczny (cornu lateralis) – znajdują się skupiska komórek nn tworzących jądro pośrednio-boczne (nucleus intermediolateralis) dające początek przedzwojowym włóknem współczulnym. Zaczyna się na wys. Ostatniego neuromeru szyjnego i sięga do 2 neuromeru lędź. Ponadto na poziomie od 2 do 4 neuromeru krzyżowego występuje jądro pośrednio-przyśrodkowe (intermediomedialis) od którego odchodzą włókna przywspółczulne. Subs szara podobnie jak zawiera komórki nerwowe ale także włókna nerwowe, glej i naczynia krwionośne . komórki korzeniowe, sznurowe i wewnętrzne. Korzeniowe unerwiają mm poprzecznie prążkowane .Sznurowe tworzą własny aparat przewodzący r.k lub drogi rdzeniowo-mózgowe. Wewnętrzne Łączą poszczególne neuromery leżące po tej samej stronie r.k. i dlatego też nazywają się komórkami kojarzeniowymi.całej długości układa się w formie słupów: rógi przednie tworzą słup przedni itd.
Subs biała (substantica alba) wystepuje w formie sznurów (przedni, boczny i tylny) zbudowana jest z włókien nerwowych i tworzy drogi nerwowe. drogi nn: kojarzeniowe (łączą ośrodki leżące na tej samej wysokości i po tej samej str. R.k.), spoidłowe (łączą ośrodki leżące na tej samej wysokości r.k. lecz po jego stronach przeciwnych) i rzutowe (projekcyjne). Drogi kojarzeniowe i spoidłowe tworzą tzw. drogi własne r.k. Biegną we wszystkich sznurach i stanowią morfologiczna podstawę czynności odruchowych r.k. Drogi rzutowe wystepują w postaci dróg rdzeniowo-mózgowych (czuciowych) i mózgowo-rdzeniowych (ruchowych). Do dróg rdzeniowo-mózgowych zalicza się: rdzeniowo-wzgórzowa przednia i boczna, rdzeniowo-opuszkowa, rdzeniowo-móżdżkowa przednia i tylna. Do dróg mózgowo-rdzeniowych zalicza się: korowo-rdzeniową przednią i boczną, pokrywkowo-rdzeniową, siatkowo-rdzeniową, czerwienno-rdzeniową, oliwkowo-rdzeniową i przedsionkowo- rdzeniową
W sznurze przednim układają się drogi:
- rdzeniowo-mózgowe
*r-wzgórzowa przednia (tractus spinothalamicus anterior)
*r-siatkowa (tractus spinareticularis)
- mózgowo-rdzeniowe
*korowo-rdzeniowa przednia (tractus corticospinalis anterior)
*pokrywkowo-rdzeniowa (tractus tectospinalis)
*siatkowo-rdzeniowa przyśrodkowa (tractus reticulosspinalis medialis)
*przedsionkowo-rdzeniowa ( tractus vestibulospinalis)
- drogi własne
*pęczek własny sznura przedniego
W sznurze bocznym znajduja się drogi:
*r-wzgórzowa boczna (t. spinothalmicus lateralis)
*r-pokrywowa (t. spinotectalis)
*r-siatkowa (t. spinoreticularis)
*r-szyjna (t. cpinocervicalis)
*r-móżdżkowa tylna (t. spinacerebellaris posterior)
*r-móżdżkowa przednia (t. spinocerebellaris anterior)
*r-oliwkowa (t. spinoolivaris)
*korowo-rdzeniowa boczna (t. corticospinalis lateralis)
*czerwienno-rdzeniowa (t. rubraspinalis)
* siatkowo-rdzeniowa boczna (tractus reticulosspinalis lateralis)
*oliwkowo-rdzeniowa (t. olivospinalis)
*pęczek własny sznura bocznego
*grzbietowo-boczna (t. dorsolateralis)
W sznurze tylnym przebiegaja drogi:
*pęczek smukły (fasciculus gracilis)
*pęczek klinowaty (fasciculus cuneatus)
* pęczek międzypęczkowy (f. interfascicularis)
*pęczek przegrodow-brzeżny (f. septomarginalis)
Funkcja r.k.
Stanowi siedlisko odruchów mm które są najprostszymi przejawami funkcjonowania układu nerwowego. Polegaja na mimowolnych reakcjach ustroju na podrażnienie receptorów co może przejawiać się skurczami mm lub sekrecją gruczołów. Pobudzenie biegnie po łuku odruchowym który jest drogą jaką przebywa impuls od receptora do efektora
Łuk odruchowy
Receptor – narząd odbierający
Aferentne (dośrodkowe) włókno nerwowe
Ośrodek nerwowy
Eferentne (odśrodkowe) włókno nerwowe
Efektor – narząd wykonawczy
Łuki dzieli się na proste i złożone. Proste – rdzeniowe składaja się zwykle z 2 lub 3 komórek nn. Złożone – występuje dziesiątki neuronów. Jeżeli wystepuja neurony i jedna synapsa to jest łuk odruchowy monosynaptyczny. Jeżeli natomiast neurony i 2 synapsy między nimi to jest to łuk odruchowy polisynaptyczny.
Dzięki wrodzonym połączeniom nerwowym bodziec działający na określony receptor wyzwala odp. Określonego receptora. Taka odp jest odruchem bezwarunkowym (wrodzonym). W życiu osobnika powstają także nowe połączenia pomiędzy ośrodkami dzieki temu kształtują się nowe odruchy zwane warunkowymi (nabytymi).
Oprócz funkcji odruchów nerwowych r.k. łączy układ obwodowy i autonomiczny z mózgowiem (i odwrotnie). W r.k. znajdują się ośrodki współczulne i przywspółczulne. Odpowiedzialne są za funkcje naczynioruchowe, włosoruchowe, wydzielania gruczołów potowych i narządów trzewnych. Przywspółczulne występuja na wysokości od 2 do 4 neuromeru krzyzowego regulują funkcje oddawania moczu, kału oraz erekcję.
Jest stożkowatym przedłużeniem r.k. ma dł. ok. 25 mm sięga od wyjścia 1 pary nn szyjnych rdzeniowych do środka dna komory IV lub od podstawy czaski do podstawy mostu Varola
Bud zewnSą na nim widoczne takie same szczeliny i bruzdy jak na rdzeniu kręgowym. Po str przedniej znajduje się szczelina pośrodkowa przednia a po jej obu str leżąprzedłużenia sznurów przednich r.k. w postaci 2 wyniosłości zwanych piramidami. Z boku piramidy ciągnie się bruzda boczna przednia w której mieszczą się wychodzące włókna XII n czaszkowego. Bocznie od bruzdy bocznej przedniej znajduje się owalny twór zwany oliwką. Po stronie grzbietowej r.p. występuje bruzda boczna tylna zawierająca włókna zarówno czuciowe jak i ruchowe IX X XI n czaszkowych. W płaszczyźnie pośrodkowej leży bruzda pośrednia tylna która sznur tylny na pęczki smukły i klinowaty. Pęczek smukły kończy się poniżej dna komory IV guzkiem jądra smukłego, który zawiera jądro tego pęczka. Pęczek klinowaty jest zakończony guzkiem jądra klinowatego zawierającym jądro tego pęczka. Powyżej guzków obu jąder biegnie konar dolny móżdżku ograniczający dno komory IV w jej dolnej części i łączący r.p. z móżdżkiem
Substancja szara występuje w postaci jąder: oliwki, smukłego i klinowatego oraz IX-XII nn czaszkowych.
Jądro oliwki (nucleus oliva) jest zespołem kilku jąder z których główne to jądro oliwki dolne i jądra oliwki dodatkowe (grzbietowe i brzuszne). Oliwka dzięki połączeniu z móżdżkiem, tworem siatkowym oraz rdzeniem kręgowym może koordynować pracę móżdżku z czynnością układu pozapiramidowego.
Jądro smukłe (nucleus gracilis) i jądro klinowate (nucleus cuneatus) zawieraja komórki nerwowe będace przełącznikiem drogi rdzeniowo-opuszkowej. W obrebie tych jąder kończy się neuron rdzeniowo-opuszkowy a rozpoczyna się neuron opuszkowo-wzgórzowy. W rdzeniu przedłuzonym znajdują się jądra n czaszkowych (VII IX X XI XII)
Substancja biała w r.p. wystepuje w postaci piramid oraz ich skrzyżowania, skrzyżowania wstęg a także
pęczków smukłego i klinowatego. Piramidy na pow. brzusznej r.p. i zawieraja włókna drogi korowo-rdzeniowej. Droga ta na wys r.p. ulega skrzyżowaniu tworząc skrzyżowanie piramid włókna układają się następnie w sznurach bocznych jako droga korowo-rdzeniowa boczna. Nie skrzyżowane włókna biegna w sznurach przednich r.k. jako droga korowo-rdzeniowa przednia. Pęczek smukły i pęczek klinowaty są kontunuacją sznura tylnego r.k. Od jąder tych pęczków odchodzą włókna nn tworzące wstęge przyśrodkową (lemniscus medialis), ta przechodzi za piramidami na przeciwległą strone r.p. tworząc skrzyżowanie wstęg (decussatio lemniscorum). Następnie włókna biegną do wzgórza drogą opuszkowo-wzgórzową. W obrębie r.p. następuje rozwój tworu siatkowatego (formatio reticularis) rozpoczynasię na poziomie górnych neuromerów r.k. potem układa się w r.p. w moście i dochodzi do śródmózgowia. Jest zbudowany ze skupisk substancji szarej oraz włókien substancji białej
Most Varola (pons Varoli) tworzy na dolnej pow mózgowia szeroka wyniosłość położoną między r.p. a konarami mózgu śródmózgowia. Wyróżnia się 2 pow brzuszna i grzbietowa. Pow brzuszna leży z przodu i jest odpowiednikiem piramid r.p. natomiast pow grzbietowa tworzy dno komory IV. W budowie wewnętrznej wyróżnia się cz. podstawową (pars basilaris) oraz nakrywkę (tegmentum). W cz. podstawowej substancja szara występuje w postaci jąder własnych mostu. Jądra te pośredniczą w przekazywaniu informacji z kory mózgu do móżdżku. Substancja biała występuje w formie pęczków podłużnych i włókien poprzecznych. Pęczki podłużne (fascisuli longitudinales) zawierają włókna korowo-rdzeniowe, korowo-mostowe i korowo-siatkowe. Włókna poprzeczne (fibrae transversae) składają się z włókien mostowo-móżdżkowych. W nakrywce substancja szara jest w postaci jąder ciała czworobocznego i jąder nn czaskowych. Jądra ciała czworobocznego ( nuclei corpus trapezoidei) są fragmentem drogi słuchowej i są w miejscu skrzyżowania się wstęgi bocznej z przyśrodkową. Jądra nn czaszkowych (nuclei nervi cranialis) obejmują jądra ruchowe czuciowe i przywspółczulne nn V VI VI VIII.
Substancja biała nakrywki mostu jest w postaci wstęgi przyśrodkowej bocznej i konarów górnych móżdżku. Wstęga przyśrodkowa zawiera włókna dróg czuciowych czucia pow i głębokiego. We wstędze bocznej przebiegają włókna drogi słuchowej. Konary górne móżdżku podążają do śródmózgowia a następnie osiągają móżdżek. W nakrywce jest też twór siatkowaty jest kontynuacją tworu z r.p. wpływa na motorykę i statyką ciała, czynności wegetatywne i oddychanie.
Rdzeń przedłużony i most stanowią dolną cz. pnia mózgu
Móżdżek (cerebellum) stanowi tylna cz tyłomózgowia wtórnego. Leży w tylnym dole czaszki i jest przykryty fałdem opony twardej. Szczelina poprzeczna mózgu oddziela móżdżek od płatów potylicznych a szczelina poprzeczna móżdżku oddziela go od mostu. Móżdżek ma 2 półkule oraz cz. środkową –robak. Substancja szara jest na zewnątrz tworzy korą móżdżku (cortex cerebelli) pod nią substancja biała w formie ciała rdzennego (corpus medullare) a w jej obrębie jądra (podobnie jak mózgowie)
Półkule móżdżku (hemispaeria cerebelli) oraz robak (vermis) podzielone są przez głębsze szczeliny na płaciki, natomiast płytsze szczeliny dzielą płaciki na mniejsze jednostki zwane zakrętami. Móżdżek składa się z 4 płatów przedniego, środkowego tylnego klaczkowo-grudkowego
Substancja szara tworzy korę móżdżku oraz jądra móżdżku. Kora jest zbudowana z warstwy drobinowej, zwojowej i ziarnistej. Jądra móżdżku są tworami parzystymi umiejscowionymi zarówno w półkulach jak i robaku. W każdej pólkuli jest jądro zębate (nucleus dentatus) jądro czopowate (n. Emboliformis) i jądro kulkowate (n. Globosus). Robak ma parzyste jądro wierzchu (n. Fastigii)
Substancja biała na przekroju strzałkowym tworzy charakterystyczne cialo rdzenne. Zawiera ono drogi móżdżkowe: drogi własne doprowadzające i oprowadzające drogi domóżdżkowe/odmóżdżkowe, łączą one móżdżek z sąsiednimi tworami mózgowia poprzez konary móżdżku. Wyróznia się konary dolne (peduncull celebellares inferiores) łączące móżdżek z r.p., konary środkowe ( pedunculi celebellares medii) będące bocznym przedłużeniem mostu, konary górne (pedunculi celebellares superiores) tworzące włókna które łączą jądra zębate, czopowate kulkowate ze śródmózgowiem i dalej z międzymózgowiem.
Móżdżek wpływa na czynności statyczne dowolne ruchy mm, reguluje napięcie mm, skurcz, kontroluje pobudzenie dla ruchów dowolnych mimowolnych i zautomatyzowanych. Kora m. Gromadzi inf o aktualnym stanie wszystkich narządów ruchu o sile skurczów poszczególnych grup mm, położeniu głowy w stosunku do tułowia. kontroluje napięcie mm wszytskich mm poprzecznie prążkowanych , dystrybutorem napięcia mm.
Komora IV (ventriculus quartus) jest szczelinowata przestrzenią wystepującą między mostem a móżdżkiem, wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Na przekroju strzałkowym ma kształt trójkąta którego podstawa opiera się o grzbietowa cz. r.p. i mostu dochodząc do konarów górnych móżdżku, wierzchołek skierowany jest domóżdżkowo. Podstawa tego trójkąta stanowi przednią ścianę komory IV zwaną dnem pozostałe dwa boki tworzą tylną ścianę czyli strop. Dno komory na wys r.p.i mostu określa się dołem równoległobocznym, w jego obrębie sa otwory poprzez które komora ma połączenia z kanałem centralnym r.k. z przestrzenia podpajęczynówkową oraz z wodociągiem mózgu należącym do śródmózgowia. Strop komory IV składa się z cz górnej i dolnej które tworza wierzch komory. Dolna cz stropu jest wyścielona komórkami ependymalnymi, zawiera ona wpuklający się do komory splot naczyniówkowy (plexus choroideus ventriculi quarti). W dole równoleglobocznym będącym grzbietowa cz. r.p. i mostu występuja jądra nn czaszkowych V-VIII na wysokości mostu i IX-XII na poziomie r.p.
Śródmózgowie (mesencephalon) najkrótszy odcinek pnia mózgu który nie ulega wtórnemu podziałowi, rozciąga się między mostem a podstawą międzymózgowia. W budowie wyróznia się na pow brzusznej konaru mózgu (pedunculus cerebri) oraz w cz grzbietowej blaszkę pokrywy (lamina tecti) i odchodzące od niej ramiona wzgórków (brachia coliculorum). Pomiędzy konarami mózgu a blaszką pokrywy wystepuje wodociąg mózgu (aquadectus cerebri) który jest otoczony substancją szarą środkową (substantia grisea centralis)
KONARY MÓZGU są podzielone przez substancj czarną na brzusznie położone odnogi mózgu i bardziej grzbietowo leżącą nakrywke. Pomiedzy odnogami jest dół międzykonarowy w którym znajduje się pole z otworkami dla naczyń krwionośnych zwane istotą dziurkowaną tylną (substantia perforata posterior)
Odnogi mózgu (crura cerebri) zawierają drogi nerwowe odchodzące od kory mózgu do r.k. mostu i tworu siatkowatego: korowo-rdzeniowa korowo-mostowa korowo-siatkowa.
Substancja czarna to skupisko istoty szarej leżące pomiędzy odnogami a nakrywką. Odgrywa ważną rolę w kontroli ruchów mimowolnych i szybkich.
Nakrywka jest dalszą cz nakrywki mostu zawiera substancję szarą w postaci jądra czerwiennego istoty szarej środkowej jądra przykonarowego oraz jąder III i IV n czaszkowego
Substancja biała występuje w postaci pęczków włókien nerwowych
Jądro czerwienne (nucleus ruber) leży w górnej cz śródmózgowia sięga az do międzymózgowia, ma liczne połączenia poprzez drogi dochodzące i odchodzące, z innymi ośrodkami leżącymi w obrębie półkul mózgu, pniu mózgu i r.k.. Ma silne połączenie z móżdżkiem.
Istota szara środkowa (substantia grisea centralis) otacza wodociąg mózgu. W jej obrębie znajdują się jądra III i IV n czaskowego
Jądro przykonarowe (nucleus interpeduncularis) jest zespołem kilku mniejszych jąder łączących się włóknami doprowadzającymi z jądrami ciał suteczkowatych i jądrami uzdeczki a włóknami odprowadzającymi – z tworem siatkowatym. Twór jest kontynuacją tworu mostu. Na wysokości śródmózgowia występują ośrodki regulujące stanem snu i czuwania.
Substancja biała nakrywki obejmuje wszytskie konary górne móżdżku wstęgę przyśrodkową i boczną pęczek podłużny przyśrodkowy.
Konary górne móżdżku (pedunculi cerebellares superiores) odchodzą od móżdżku przez górną cz mostu. W sródmózgowiu przechodzą na stronę przeciwną tworząc skrzyżowanie konarów górnych po czym dochodzą do jądra czerwiennego
Wstęga przyśrodkowa (lemniscus medialis) to dalszy ciąg drogi opuszkowo-wzgórzowej a także rdzeniowo-wzgórzowej
Wstęga boczna (lemniscus lateralis) przewodzi bodźce słuchowe z jąder ślimaka do wzgórka dolnego blaszki pokrywy gdzie kończy się cz włókien, pozostała cz dochodzi do ciała kolankowatego przyśrodkowego zawzgórza
Pęczek podłużny przyśrodkowy (fasciculus longitudinalis medialis) zawiera włókna II i IV n czas. Biegnące od śródmózgowia do szyjnej cz. r.k.
BLASZKA POKRYWY (lamina tecti) zbudowana jest ze wzgórków dolnych i górnych. W zagłebieniu pomiędzy nimi leży szyszynka – gruczoł wydzielania wewnętrznego
Wzgórki górne zawierają jądra w których zlokalizowany jest podkorowy ośrodek wzroku. Od jąder odchodzą pasma włókien nn tworzących ramiona wzgórków górnychpotem dochodza do cial kolankowatych bocznych
Wzgórki dolne zawierają jądra w których znajduje się podkorowy ośrodek słuchu, są połączone ramionami z ciałami kolankowatymi przyśrodkowymi zawzgórza międzymózgowia
WODOCIĄG MÓZGU (aquadectus cerebri) łaczy komorę IV tyłomózgowia wtórnego z komora III międzymózgowia. Wypełniony jest płynem mózgowo-rdzeniowym
Międzymózgowie (diencephalon) od dołu sąsiaduje ze śródmózgowiem z od góry i boku z kresomózgowiem, dzieli się na cz brzuszną i grzbietową. Do grzbietowej zalicza się wzgórzomózgowie (thalamencephalon) obejmujące wzgórze, zawzgórze, nadwzgórze. Cz brzuszna występuje w postaci podwzgórza (hypothalamus). Ponadto znajduje się tu jeszcze komora III
Wzgórze (thalamus) zbudowane głównie z substancji szarej zajmuje centralne miejsce w międzym. kształtu owalnego. Jego przedni koniec sąsiaduje z głowa jądra ogoniastego i słupem sklepienia a koniec tylny określany mianem poduszki wzgórza jest skierowany ku dołowi. W budowie zewnętrznej 4 pow górna dolna boczna i przyśrodkowa.. W budowie wewnętrznej mamy substancję szarą tworzącą jądra wzgórza które są oddzielone od siebie pasmami substancji białej (blaszki rdzenne wzgórza. Wyróznia się
*Jądra przednie wzgórza maja połączenia z ciałami suteczkowatymi podwzgórza i hipokampem
*Jądra przyśrodkowe wzgórza łączą się z cz ruchową kory mózgu
*Jądra brzuszne wzgórza pośród których j. brzuszne tylno-boczne jest zakończeniem wstęgi przyśrodkowej bocznej trójdzielnej, j. brzuszne tylno-przyśrodkowe jest przełacznikiem drogi smakowej a j. brzuszne przednie i pośrednie mają połączenia z tworem siatkowatym śród, prążkowiem kreso z móżdżkiem korą ruchową
*Jądra boczne wzgórza łącza się z kora czuciową płata ciemieniowego
*Jądro poduszki podkorowy ośrodek wzroku mające połączenie z płatami potylicznym, skroniowym i ciemieniowym. Wzgórze jest podkorowym ośrodkiem czucia jest więc ośr koordynacyjnym skupiającym szereg dróg i przenoszącym bodźce do kory mózgowej
Zawzgórze (metathalamus) położone w tyle poniżej poduszki wzgórza od dołu sąsiaduje z blaszką pokrywy śród. Zbudowane z parzystych cial kolankowatych bocznych i przyśrodkowych
Ciało kolankowate boczne (corpus geniculatum laterale) zawiera jądra jest podkorowym ośrodkiem wzroku, łaczy się ze wzgórkiem górnym blaszki pokrywy za pomoca ramienia wzgórka górnego. Ciało kolankowate przyśrodkowe (corpus geniculatum mediale) posiada jądra jest podkorowym ośrodkiem słuchu
Nadwzgórze (epithalamus) jest zbudowane z cz bocznych or środkowej. Do cz bocznych zalicza się trójkąty uzdeczek (trigonum habenulae) Uzdeczki prawdopodobnie stanowia ośrodek czynności wegetatywnych. Część środkowa obejmuje spoidło uzdeczek tylne oraz szyszynkę . Spoidło uzdeczek (commissura habenularum) oraz tylne łączą uzdeczki i szyszynkę ze wzgórzem i podwzgórzem.Szyszynka (corpus pineale) zawieszona na spoidle uzdeczki i leży pomiędzy wzgórkami blaszki pokrywy. Jest gruczołem wydzielania wewnętrznego
Podwzgórze (hypothalamus) stanowi brzuszną cz międzymózgowia.
Blaszka krańcowa (lamina terminalis) stanowi cienkie pasmo istoty szarej rozpiętej pomiędzy skrzyżowaniem wzrokowym a dziobem ciała modzelowatego
Skrzyżowanie wzrokowe (chiasma opticum) jest miejscem skrzyżowania nn wzrokowych. Lezy w przedniej cz podwzgórza w bruździe skrzyżowania wzrokowego przed siodełkiem tureckim k klinowatej. Do skrzyżowania dochodzą nn wzrokowe a odchodzą pasma wzrokowe
Pasma wzrokowe (tractus opticus) włókna nn przebiegające od skrzyżowania wzrokowego do ciał kolankowatych bocznych
Ciała suteczkowate (corpora mamillaria) leżą w tylnej cz podwzgórza wielkości ziarna zawierają jądra które mają połączenia z nakrywką śródmózgowia i wzgórzem
Guz popielaty (tuber cinereum) leży w ok dna komory II zawiera jądra mające połączenie głównie z lejkiem
Lejek (infundibulum) stanowi połączenie guza popielatego z przysadką mózgową składa się z jądra i drogi guzowo-lejkowej – jest głównym łącznikiem ukł. Podwzgórzowo-przysadkowego
...
PERELKA_93