1. Definicja emisji głosu.
Emisja głosu to proces wydobywania głosu i wysyłania go.
O prawidłowej emisji głosu decydują:
Emisja głosu jest czynnością intelektualną i ruchową.
Emisja głosu opiera się na pracy poszczególnych mięśni
W zależności od tego, kogo dotyczy emisja głosu wyodrębniamy:
1. Indywidualną emisję głosu – poszukiwanie indywidualnej barwy głosu, od której zależy wartość narządu głosowego;
2. Zbiorową emisję głosu - poświęcenie indywidualnej barwy głosu w celu stworzenia zespołowej harmonii wokalnej; powinna opierać się na prawidłowej technice wokalnej, doskonałej artykulacji i precyzyjnym wykonaniu dźwięków.
2. Mechanizm powstawania głosu.
Aby pojawiło się słowo mówione musi najpierw wytworzyć się głos. Aby to się stało muszą prawidłowo funkcjonować trzy aparaty tj.:
3. Budowa i funkcje aparatu oddechowego
Aparat oddechowy składa się z płuc, oskrzeli i tchawicy. Wytwarza prąd powietrza przekształcony w krtani i nasadzie na dźwięki mowy.
Akt oddechowy składa się z dwóch faz; wdechu i wydechu
Aparat oddechowy składa się z:
Mięśnie oddechowe:
Przy wdechu klatka piersiowa wydłuża się na skutek obniżenia się przepony oraz rozszerza się przez wzniesienie się żeber. Zwiększa się wtedy pojemność klatki piersiowej i jednocześnie zmniejsza się ciśnienie powietrza w niej zawartego, co powoduje wessanie powietrza z zewnątrz.
W czasie wydechu przepona unosi się, a żebra opadają. Zmniejsza się wtedy pojemność klatki piersiowej i powietrze w niej zawarte zostaje wypchnięte na zewnątrz.
W mowie zużytkowuje się powietrze wydechowe.
4. Budowa i funkcje aparatu fonacyjnego.
Fonacja to wytwarzanie głosu przez człowieka.
Proces ten zachodzi w krtani połączonej od dołu z tchawicą, a od góry z jamą gardłową.
Krtań zbudowana jest z chrząstek, mięśni i wiązadeł
1. Chrząstka pierścieniowata – o kształcie sygnetu, która stanowi podstawę całej krtani. Na jej tylnej ścianie, która jest szersza od przedniej umieszczone są dwie małe:
2. Chrząstki nalewkowate o dość skomplikowanym kształcie, podobnie do piramid trójściennych. Na podstawie każdej chrząstki nalewkowej wyróżnia się dwa wyrostki: wyrostek głosowy zwrócony do wnętrza krtani oraz wyrostek mięśniowy mniej ostry, bardziej zaokrąglony. Do wyrostków głosowych przymocowane są wiązadła głosowe, do wyrostków mięśniowych – mięśnie.
Chrząstki nalewkowate są ruchome. Pod wpływem działania różnych mięśni mogą one wykonywać częściowy obrót dokoła swojej osi, mogą także przechylać się na różne strony. Ich ruchy powodują zmianę kształtu i wielkości szpary istniejącej między wiązadłami, zwanej głośnią.
3. Chrząstka tarczowata jest największa z chrząstek krtani, ma kształt tarczy i osłania z przodu i z boków pozostałe części krtani. Można ją wyczuć palcami. Jej zgrubienie, znajdujące się na środku, zwane „jabłkiem Adama”, jest dobrze widoczne u mężczyzn. Rogi górne chrząstki tarczowej, które są znacznie dłuższe niż dolne, łączą się za pomocą wiązadeł z kością gnykową.
4. Chrząstka nagłośniowa przymocowana jest do wewnętrznej powierzchni chrząstki tarczowej i w chwili połykania zakrywa wejście do krtani. Położenie nagłośni zależne jest od ruchów języka. Przesunięcie języka do przodu powoduje podniesienie nagłości; pod wpływem cofania języka nagłośnia opuszcza się nad krtanią. Podczas oddychania i mówienia jest ona uniesiona ku górze.
5. Budowa i funkcje aparatu artykulacyjnego.
Strumień wydychanego powietrza przechodzi z krtani do nasady, która składa się z:
Nasada jest zespołem rezonatorów wzmacniających dźwięki, ale także generującymi je.
Ad.1
Jama gardłowa jest rezonatorem do pewnego stopnia zmiennym.
Kształt jej i wielkość modyfikowane są przez ruchy języka, przesuwającego naprzód lub cofającego się oraz od ruchów krtani, która w czasie mowy obniża się, podnosi do góry, cofa lub wysuwa do przodu.
Ad.2
Niezmiennym rezonatorem jest jama nosowa. Chrząstka, zwana przegrodą dzieli ją na dwa przewody. Ruchy podniebienia miękkiego umożliwiają całkowite lub częściowe oddzielenie jamy nosowej od jamy gardłowej.
Ad.3
Najbardziej zmiennym rezonatorem jest jama ustna. Jej kształt oraz wielkość zależą od ruchów warg, żuchwy, policzków, języka jak również podniebienia miękkiego.
Ruchy artykulacyjne wykonywane przez żuchwę i język są bardzo podobne do ruchów wykonywanych przez te narządy mowne w czasie żucia, a zwłaszcza w czasie połykania.
6. Od czego zależy siła, a od czego wysokość głosu.
Wysokość głosu zależy od napięcia fałd głosowych, a głośność od szybkości przepływu powietrza.
7. Jakie gruczoły wydzielania dokrewnego wpływają na krtań bezpośrednio i jaki jest ich wpływ na głos ?
8. Typy oddychania.
Piersiowy – przy którym rozszerzają się przede wszystkim górne odcinki klatki piersiowej
Brzuszno – przeponowy zwany brzusznym – praca głównie dolnych partii klatki piersiowej
Pełny (całościowy)– brzuszno – piersiowy.
Oddychanie w czasie spoczynku
Oddychanie w czasie mówienia (śpiewu)
Oddychamy przez nos
Oddychamy przez usta ponieważ ustami szybciej można wciągać większą ilość powietrza
Wdech i wydech mają prawie jednakową długość, wdech jest nieco krótszy niż wydech
Wdech jest krótki, wydech znacznie dłuższy
Zużycie powietrza jest małe, ok. 0,5 litra przy jednorazowym wdechu
Zużycie powietrza jest duże ok. 1 do 2 litrów
Oddychamy automatycznie
Wdechy są podporządkowane tekstowi, wykonywane są w miejscach, na które pozwala sens zdania
9. Zaburzenia oddychania.
§ Częstym zaburzeniem jest oddech płytki , niepełny, z krótką faza wydechową, co powoduje zwiększenie częstości oddechów.
§ Nieprawidłowe jest także robienie pauz na wdech w połowie frazy. Zakłócenie rytmu oddychania, a także płynności mowy może być spowodowane przez zaburzenia napięcia mięśni.
§ Zaburzenia w oddychaniu występują u jąkających się m.in. na skutek skurczów mięśni oddechowych, a przede wszystkim przepony oraz zaburzeń koordynacji oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnej.
§ Nieprawidłowe oddychanie w czasie fonacji obserwuje się także u osób głuchych, zwłaszcza z głuchotą wrodzoną. Na skutek braku kontroli słuchowej mięśnie są zbyt napięte.
§ Duże nieprawidłowości w oddychaniu występują u dysartryków, tzn. osób mających niedowłady, porażenia i w związku z tym zazwyczaj zwiększone napięcie mięśniowe. Bardzo krótki wydech umożliwia im wypowiedzenie zaledwie paru wyrazów.
10. Na czym polega i co daje podparcie oddechowe.
Podparcie oddechowe polega na świadomym zwalnianiu fazy wydechu, kiedy to mięśnie oddechowe (szczególnie rozszerzające dolne żebra) pozostają jeszcze przez ok. 6-8 sekund w pozycji wdechowej, natomiast przepona powoli się unosi. Podparcie oddechowe usprawnia działanie krtani w czasie mówienia, regulując ciśnienie powietrza znajdującego się poniżej wiązadeł głosowych. Wiązadła są wtedy dobrze napięte, głos silniejszy, równiejszy, pełniejszy.
Istota podparcia oddechowego polega na świadomie dokonującym się wydłużeniu wydechu połączonym z najwolniejszym przesuwaniem się przepony ku górze. Utrzymanie ciśnienia powietrza zgromadzonego w dolnej jamie krtani zależy też w dużej mierze od wielkości otworu wylotowego, funkcję, którego spełniają więzadła głosowe. Na kształt otworu wylotowego powietrza wpływają dźwięki powstałe na skutek zmiennego sposobu jego drgań.
11. Na czym polega szept, czy oszczędza on czy też forsuje narząd głosu?
Szept, czyli mówienie bez głosu, wymaga:
n większej ilości powietrza,
n wolniejszego tempa mówienia,
n wyrazistszego artykułowania spółgłosek,
n dłuższego wymawiania samogłosek,
n bardzo wyraźnej, mocnej końcówki
12. Podstawowe zasady realizacji głosek nosowych (w wygłosie i śródgłosie).
W wymowie nosówek występują różnice w zależności od sąsiadujących spółgłosek.
Oto reguły poprawnej wymowy:
1. Przed spółgłoskami szczelinowymi: z, s, ż, ś, sz, w, f, ch wymowa ą, ę nie ulega zmianie, np.
Ślązak - lecz nie: Ślonzak, węch - lecz nie: wench.
Na końcu wyrazu wymowa ą nie ulega zmianie, np.
jadą - lecz nie: jadom, jado, jadoł; moją - lecz nie: mojom, mojo, mojoł.
Natomiast samogłoska ę jest wymawiana jak e, lub lekko nosowo;
ide - lecz nie: idem, ideł; robie - lecz nie: robiem, robieł.
. ą, ę przed spółgłoskami b i p wymawia się jak om, em np.:
rąbać - rombać dębina - dembina kąpiel - kompiel kępa - kempa
. ą, ę przed spółgłoskami d, t, dz, c, cz wymawia się jak; on, en.
żądam - żondam żądza - żondza będą - bendą nędza - nendza kąt - kont pieniądz - pienionc pętać - pentać pączek - ponczek
. ą, ę przed ć, dź brzmi jak oń, eń np.:
pięć - pieńć, kądziel - końdziel ciąć - ciońć, będzie - beńdzie
ą, ę przed spółgłoskami l...
umkc