KRYTYKA LITERACKA 10 2013.pdf

(1076 KB) Pobierz

ISSN 2084-1124 10 (48) PAŹDZIERNIK 2013

KRYTYKA LITERACKA

LITERATURA SZTUKA FILOZOFIA ESEJE RECENZJE FELIETONY WIERSZE OPOWIADANIA

OD REDAKCJI Czesław Miłosz ● list otwarty do posłów i senatorów ● haszyzm – Czarny Anus

i Wielki Dmuchawiec rozdane ● Kacper Płusa ● Tomasz Cieślak ● Maciej Melecki ● Edward Wójciak

● Jesienne Czytanie Wierszy ● Marek Czuku

ROZPRAWA Krzysztof Jurecki

ESEJ Dariusz Pawlicki

OPOWIADANIE Edward Wójciak

SZKIC Igor Wieczorek

POGRANICZA Ignacy S. Fiut

ARCHIWUM Tomasz Sobieraj

SZTUKA Albrecht Dürer

Redakcja Tomasz M. Sobieraj, Witold Egerth, Janusz Najder Współpraca Krzysztof Jurecki, Dariusz Pawlicki, Igor Wieczorek

Strona internetowa http://krytykaliteracka.blogspot.com/ Kontakt editionssurner@wp.pl , t.sobieraj@wp.pl , w.egerth@wp.pl

Adres ul. Szkutnicza 1, 93-469 Łódź

1140152754.051.png

1140152754.062.png

1140152754.073.png

1140152754.083.png

1140152754.001.png

1140152754.002.png

1140152754.003.png

1140152754.004.png

1140152754.005.png

1140152754.006.png

1140152754.007.png

1140152754.008.png

1140152754.009.png

1140152754.010.png

1140152754.011.png

1140152754.012.png

1140152754.013.png

1140152754.014.png

1140152754.015.png

1140152754.016.png

1140152754.017.png

1140152754.018.png

1140152754.019.png

1140152754.020.png

1140152754.021.png

1140152754.022.png

1140152754.023.png

1140152754.024.png

1140152754.025.png

1140152754.026.png

1140152754.027.png

1140152754.028.png

1140152754.029.png

1140152754.030.png

1140152754.031.png

1140152754.032.png

1140152754.033.png

1140152754.034.png

1140152754.035.png

1140152754.036.png

1140152754.037.png

1140152754.038.png

1140152754.039.png

1140152754.040.png

1140152754.041.png

1140152754.042.png

1140152754.043.png

1140152754.044.png

1140152754.045.png

1140152754.046.png

1140152754.047.png

1140152754.048.png

1140152754.049.png

1140152754.050.png

1140152754.052.png

1140152754.053.png

1140152754.054.png

1140152754.055.png

1140152754.056.png

1140152754.057.png

1140152754.058.png

1140152754.059.png

1140152754.060.png

1140152754.061.png

1140152754.063.png

1140152754.064.png

1140152754.065.png

1140152754.066.png

1140152754.067.png

1140152754.068.png

1140152754.069.png

1140152754.070.png

1140152754.071.png

1140152754.072.png

1140152754.074.png

1140152754.075.png

1140152754.076.png

1140152754.077.png

1140152754.078.png

1140152754.079.png

Krytyka Literacka 10 (48) 2013

O D R E D A K C J I

Słowo na październik

Co można robić, to przeciwdziałać przemianie języka w bełkot i ustalić hierarchię ludzi i zjawisk.

(…) umysł polski jest przewrócony do góry nogami, jeżeli chodzi o hierarchię…

ław Miłosz, list do Konstantego A. Jeleńskiego, 13 listopada 1968 r.

*

Obywatele kontra władza: list otwarty do posłów i senatorów

Najważniejszą cechą państwa orwellowskiego jest kradzież pamięci, której naturalną

konsekwencją jest kontrola umysłów. Ograniczanie liczby godzin lekcyjnych przeznaczonych na

historię i język ojczysty, usuwanie „szkodliwych”, bo skłaniających do samodzielnego myślenia

lektur, jest wstępem do tworzenia społeczeństwa totalitarnego. Psucie systemu oświaty,

dokonywane od kilkunastu lat przez władze III RP przy pomocy ludzi zwykle legitymujących się

dyplomami wyższych uczelni, a często profesorskimi tytułami, zmusza nas do postawienia

pytania o rolę tak zwanych intelektualistów i inteligencji w społeczeństwie oraz o ich moralny

kręgosłup. Ogólnie podzielamy zdanie Andrzeja Bobkowskiego ze Szkiców piórkiem , że

„Intelektualiści to największa swołocz”. Jednak nie zawsze, i nie wszyscy. Dowodem poniższy

list, który opublikował opiniotwórczy e-tygodnik „Pisarze.pl”. Podpisujemy się pod nim wraz ze

wszystkimi, którzy nie godzą się na państwo kontrolujące już nie tylko życie, ale i umysł.

LIST OTWARTY

DO POSŁÓW I SENATORÓW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VII KADENCJI

Szanowne Panie, Szanowni Panowie,

jako członkowie inteligencji polskiej pragniemy zaprotestować przeciw kolejnym zmianom

w systemie edukacji. Ingerencje w tok nauki, polegające na ograniczaniu lekcji historii i kanonu

lektur szkolnych, naruszają polską tożsamość. Zwracamy się do Państwa, ponieważ to przede

wszystkim Państwo Posłowie i Senatorowie – reprezentanci Narodu – strzegą tożsamości

Polaków jako wartości nadrzędnej. Niekorzystne rozwiązania i rozliczne zaniechania w zakresie

zarządzania edukacją uważamy za niegodne powagi Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej. Patriotyzm

i troska o rozwój młodego pokolenia każą nam wyrazić sprzeciw wobec braku reakcji Sejmu

i Senatu na zmiany wprowadzane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

1

1140152754.080.png

Krytyka Literacka 10 (48) 2013

Zostali Państwo przez nas wybrani, by stanowili programowy, prawny nadzór nad administracją

państwową, która za pomocą dyrektyw wykonawczych kształtuje byt Polski i przyszłość Polaków.

Tymczasem decyzje podejmowane na strategicznych szczeblach Ministerstwa Edukacji

Narodowej degradują nauczanie historii i literatury, niszczą świadomość nowych pokoleń,

okradają młodzież z wzorców patriotyzmu. Zachodzi uzasadniona obawa, że obecne zmiany

w programach nauczania już wkrótce obniżą status naszej oświaty do poziomu edukacji, którą

w latach 1939-1944 wprowadzono dla okupowanej Polski.

Jako ludzie nauki, kultury i sztuki nie potrafimy przejść milcząco nad nieodpowiedzialnymi

działaniami urzędników. Godzą one w nasz interes i w tożsamość narodową. Nawołujemy do

przemyślenia kierunku tych radykalnych zmian. Obecna sytuacja szkolnictwa wymaga pilnej,

ogólnonarodowej dyskusji oraz poważnej debaty obu izb Parlamentu. System funkcjonowania

oświaty musi zostać zweryfikowany, trzeba ponownie i dobitnie określić jej cele, misję, zasady

funkcjonowania. Powinniśmy rozważyć likwidację patogennych i hamujących rozwój umysłowy

młodzieży gimnazjów, wprowadzenie szkół zawodowych, powrót do użytecznych programów

nauczania historii i języka polskiego oraz opracowanie skutecznego kształcenia zintegrowanego

na wszystkich etapach edukacji. Tylko w ten sposób można powstrzymać proces zauważalnej już

degradacji intelektualnej naszego społeczeństwa.

Pragniemy podkreślić, że jako literaci, wśród których jest wielu nauczycieli szkolnych

i akademickich, mamy stały kontakt z młodzieżą. Nie budzi naszych wątpliwości fakt, że

wprowadzanie ograniczeń edukacji młodych Polaków (na przykład przez usunięcie „Pana

Tadeusza” Adama Mickiewicza z listy lektur) jest z gruntu fałszywe, a decyzje co do zmian

okazują się pochopne i wysoce szkodliwe. Lista wybitnych dzieł klasyków literatury polskiej

(w tym także noblistów!), wyrugowanych z kanonu lektur szkolnych jest długa. W tym

kontekście dostrzegamy, że strategia resortu oświaty opiera się na wizji wolności „od”, a nie

demokratycznej wolności „do”. To prowadzi nas w ślepą uliczkę wtórnego analfabetyzmu,

ogłupienia Narodu, którym w przyszłości będzie można dowolnie manipulować.

Apelujemy o zaprzestanie podcinania gałęzi, na której siedzimy. Przeciwko temu protestujemy.

Za to będziemy rozliczać przy urnach wyborczych. Przez ponad 120 lat nie było Polski na mapie

świata. Nie wolno zaprzepaścić dobrodziejstwa powrotu do własnej państwowości.

Z wyrazami szacunku

Podpisy pod listem można składać na stronie http://pisarze.pl/edukacja/index.php

Haszyzm: Czarny Anus i Wielki Dmuchawiec rozdane

W lipcowo-sierpniowym numerze naszego miesięcznika pisaliśmy:

W związku z tym, że mamy największy spośród oficjalnych polskich pism udział we wskazywaniu

literackich balonów i ich dmuchaczy, postanowiliśmy w miejsce nagrody „Krytyki Literackiej”,

2

1140152754.081.png

Krytyka Literacka 10 (48) 2013

której nie ma już komu przyznawać, powołać dwie inne nagrody: Czarnego Anusa – dla

najgorszego utworu literackiego spośród nominowanych do innych nagród, i Wielkiego

Dmuchawca – dla krytyka, który napisał najgłupszą, najbardziej bełkotliwą i nietrafną recenzję

czy inny tekst dotyczący literatury. O wykonanie statuetek poprosiliśmy uznanego rzeźbiarza,

prof. Hieronima Kuleszę z ASP w Poznaniu, który wykonał odlew ( nomen omen ) przedstawiający

klęczącego krytyka dmuchającego w sflaczały jeszcze balon, i drugi, będący prawdopodobnie

upadłym Anusem z połamanymi skrzydłami. Nagroda jest prestiżowa à rebours , nie jest z nią

związana żadna gratyfikacja finansowa, a jedynie sława i nieśmiertelność. Wybór jest

demokratyczny, nie ma jury, dlatego prosimy Czytelników „Krytyki Literackiej”, by do końca

września nadsyłali swoje propozycje najgorszych książek i tekstów krytycznoliterackich, które

pojawiły się w ciągu ostatniego roku, koniecznie z krótkim (maks. 500 znaków) uzasadnieniem.

Autorzy najciekawszych prac wezmą udział w losowaniu nagrody – tabletu Apple iPad mini 16 GB,

a wyniki plebiscytu zostaną opublikowane w październikowej „KL”.

Czytelnicy „Krytyki Literackiej” nie zawiedli. Nadesłano 142 listy, z których wyłoniły się tytuły

i nazwiska kandydatów do nagrody. Najwięcej głosów i tym samym Czarnego Anusa zdobył

Kacper Płusa (rym niezamierzony, ale piękny), za nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia

i uhonorowany Nagrodą im. Kazimiery Iłłakowiczówny (patronka przewraca się w grobie) tomik

wierszy Ze skraju i ze światła . Jest to zbiór egzaltowanych bredni małolata, któremu wydaje się,

że jest wcieleniem Rimbauda i Verlaine’a, w czym utwierdzają go niezbyt lotni i słabo

zorientowani w życiu i twórczości tych panów krytycy. Poetyka wierszy Płusy utrzymana jest

w tonie niezadowolenia i negacji właściwym dla rozkapryszonego gimnazjalisty; jak sam pisze

„chcę się zestarzeć, drżąc w próchnie. gnić z głodu wpatrzony w dno słoja”. Autorowi życzymy

spełnienia marzeń i gratulujemy nagrody.

Kłopoty sprawiło przyznanie Wielkiego Dmuchawca. Zupełnie prywatnie chcielibyśmy, żeby

dostał tę nagrodę dr Tomasz Cieślak z łódzkiej polonistyki, który, jak sama nazwa wskazuje, jest

doktorem. Doktor hab. Cieślak znany jest z upodobania do publikacji swoich tekstów w tajnych

pisemkach, niekiedy luźno związanych z literaturą, jak np. „Kronika Okręgowej Rady

Adwokackiej w Łodzi”; rozczulił nas jednak niezwykle szczerą i trafną oceną swojej wytwórczości

pisząc w magazynie „Kalejdoskop”: „Wiem, że posługuję się ogólnikami…” i dlatego, mimo

inklinacji autorytarnych, pozostaliśmy wierni regułom demokracji. Głosami większości

czytelników Wielkiego Dmuchawca zdobył Maciej Melecki za zdania i frazy, które powinny

przejść do kanonu bełkotliwej humanistycznej nowomowy: „Z tego zderzenia – przeradzającego

się w polu tekstu w układ zniesień – rodzi się w miąższu treści, twardy jak kastet, fraktal

wielorodnych znaczeń”, „…w przypadku wodowania debiutanckiej książki…” „Surowe płótno

jawy kłując coraz to nowe przestrzenie…”, „Życie – postrzegane oczami autora – nieustannie

lawiruje na cienkiej granicy rzekomych, twardych gruntów…”, „Przed wchłonięciem w jego

niezgłębialne wiry może jedynie chronić eskalująca samoświadomość językowych ujęć,

zaklinających narastający strach…”, „…to komunikat gęsty od semantycznych splotów, epifanii

nieunikających sensotwórczych tropień bezsensu…”, „…kadruje poszczególne stany tak, żeby

móc je sprasować i stopić w jeden – wielce sugestywny – brykiet; by powstała z danego wiersza

kość niezgody, która mogłaby stanąć w lekturowym przełyku”.

Uff…

A nagroda dla Czytelnika wędruje do… Phoenix w Arizonie. Gdzie to nas ludzie nie czytają!

3

1140152754.082.png

Krytyka Literacka 10 (48) 2013

Na horyzoncie: Edward Wójciak

Mimo smutnej konstatacji w kwestii nagrody „Krytyki Literackiej”, pojawiają się niekiedy

twórcy, którzy zakłócają idylliczny obraz polskiego literackiego grajdoła. Należy do nich Edward

Wójciak – pisarz i dziennikarz polonijnej „Gazety”. Urodzony w Tomaszowie Mazowieckim, od

20 lat mieszka w Mississaudze koło Toronto, ale czasem powraca do Tomaszowa. Zdobywca

statuetki Złotej Sowy – „Polonijnego Oscara” w dziedzinie literatury za rok 2007,

przyznawanego od szeregu lat przez Klub Inteligencji Polskiej w Austrii oraz pismo „Jupiter” dla

wyróżniających się polskich pisarzy tworzących poza granicami kraju. W 2011 r. otrzymał

pierwszą nagrodę na V Konkursie Literackim im. Marka Hłaski. Autor wydanych w Kanadzie

powieści: Akademia Politury , Zupa z króla – ballada o kochaniu ; w Polsce ukazały się Siwy

dym , Piętno anioła oraz zbiór opowiadań Krótka historia spodni w Tomaszowie Mazowieckim ;

w bieżącym numerze „Krytyki Literackiej” rozpoczynamy publikowanie wybranych opowiadań

z tej książki, wydanej przez Novae Res.

Proza Wójciaka należy naszym zdaniem do najciekawszych w polskiej współczesnej literaturze.

Pozbawiona typowego dla wyrobów niemal wszystkich krajowych pisarzy i literatów

prowincjonalizmu, napuszenia, taniego dydaktyzmu, pretensjonalności, manieryczności,

nudziarstwa, ciamkania i warsztatowej nędzy, jest także dowodem na kłamliwość pokutującej do

dzisiaj wśród niezbyt lotnych umysłow bierutowsko-gomułkowsko-iwaszkiewiczowskiej

propagandy, według której język pisarzy emigracyjnych cechuje uwiąd i drętwota. Naszym

zdaniem uwiąd i drętwota – lub przeciwnie – głupkowata językowa odkrywczość, są wraz

z intelektualnym tandeciarstwem cechą większości miejscowych ludzi pióra, twórcy emigracyjni

zaś, żyjący poza naciskiem mowy potocznej i ćwierćinteligenckiej nowomowy, mają słuch

bardziej wyostrzony i większą językową wrażliwość, tudzież poprawność, a nade wszystko

szersze horyzonty intelektualne. Co łatwo sprawdzić, czytając Miłosza, Herlinga-Grudzińskiego,

Stempowskiego, Bobkowskiego czy Mackiewicza – albo Joyce’a, Pounda, Silonego...

Wójciaka nie można zaklasyfikować do żadnego z dwóch dominujących w Polsce nurtów

literackich. Jego proza nie należy bowiem do głupkowatej literatury z oślej ławki (wzorzec:

Masłowska), której „targetem” i wielbicielem jest ćwierćinteligent, nie należy też do literatury

sanatoryjnej (wzorzec: Dehnel), czytywanej pod tężniami w Ciechocinku przez panie

w dzierganych ręcznie ażurowych sweterkach. Jest to pisarstwo człowieka, który naprawdę coś

przeżył, naprawdę pracował, naprawdę rozmyślał. To pisarstwo prawdziwe, jakiego w Polsce

szukać ze świecą, i bynajmniej nie na półkach empików czy hipermarketów.

Zapraszamy

7 października (poniedziałek) do Klubu Muzyki i Literatury we Wrocławiu na Jesienne

Czytanie Wierszy, w ramach którego swoje utwory zaprezentują:

Halina Kuropatnicka-Salamon, Aleksandra Pijanowska-Adamczyk, Monika Maciejczyk, Grażyna

Adamczyk-Lidtke, Anna Brzeska, Katarzyna Fedyk, Anna Zarobnik, Andrzej Bartyński, Leszek

A. Nowak, Sas, Mirosław Gontarski, Krzysztof Frydrych, Dariusz Pawlicki.

4

1140152754.084.png

Plik z chomika:

KrytykaLiteracka

Inne pliki z tego folderu:

KRYTYKA LITERACKA autumn-winter 2023 e.pdf (3529 KB)
KRYTYKA LITERACKA wiosna-lato 2023.pdf (3250 KB)
KRYTYKA LITERACKA autumn-winter 2022.pdf (4149 KB)
KRYTYKA LITERACKA wiosna-lato 2022.pdf (8622 KB)
KRYTYKA LITERACKA autumn-winter 2021.pdf (3120 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin