Substancje chemiczne i ich mieszaniny - nowe przepisy

8 kwietnia 2011 r. weszła w życie ustawa z 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. nr 63, poz. 322). Ustawa wprowadza z niezbędnymi zmianami, dotychczasowe przepisy ustawy z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1222 ze zm.) oraz zmiany wynikające z konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego przepisów rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006, zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1272/2008”, tj. wskazanie organów współpracujących, krajowego centrum informacyjnego, organów nadzoru nad przestrzeganiem przepisów tego rozporządzenia oraz określenie kar za jego nieprzestrzeganie.

Równocześnie ustawa wprowadza zmiany m.in. w przepisach ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.); dalej: kp.

Ustawa reguluje warunki lub zakazy produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji chemicznych, w ich postaci własnej, jako składników mieszanin lub w wyrobach, w zakresie nieuregulowanym w przepisach rozporządzeń, o których mowa wcześniej (art. 1 ust. 2 ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach).

Ustawa tworzy centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach substancji i ich mieszanin, którym jest Inspektor do spraw Substancji Chemicznych.

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

1)             substancji i mieszanin stanowiących źródła promieniotwórcze, w zakresie określonym w odrębnych przepisach;

2)             odpadów w rozumieniu przepisów o odpadach;

3)             substancji i mieszanin w postaci gotowych produktów przeznaczonych dla końcowego użytkownika, będących:

a)                  produktami leczniczymi w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego,

b)                  środkami spożywczymi w rozumieniu przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia,

c)                  paszami w rozumieniu przepisów o paszach,

d)                  środkami ochrony roślin w rozumieniu przepisów o ochronie roślin, z wyjątkami wskazanymi w art. 1 ust. 4 pkt 3d,

e)                  kosmetykami w rozumieniu przepisów o kosmetykach, z wyjątkami wskazanymi w art. 1 ust. 4 pkt 3e,

d)                   inwazyjnymi wyrobami medycznymi w rozumieniu przepisów o wyrobach medycznych lub wyrobami medycznymi przeznaczonymi do stosowania w bezpośrednim kontakcie z ciałem człowieka, jeżeli te przepisy określają ich klasyfikację i oznakowanie zapewniające taki sam poziom poinformowania i ochrony człowieka i środowiska jak przepisy ustawy, z wyjątkami wskazanymi w art. 1 ust. 4 pkt 3f - o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;

4)             substancji i mieszanin przywożonych na terytorium RP, gdy ich ilość i rodzaj wskazują na przeznaczenie wyłącznie do celów osobistych.

Ustawa nie dotyczy również warunków transportu substancji i mieszanin, w tym również warunków transportu w tranzycie pod dozorem celnym, jeżeli nie są w trakcie tranzytu przetwarzane lub przepakowywane. Wymagania w zakresie transportu towarów niebezpiecznych określone są w odrębnych przepisach dotyczących transportu drogowego, morskiego, na wodach śródlądowych, lotniczego czy kolejowego - dlatego też ustawa wyłącza je z zakresu stosowania.

Definicje

W porównaniu z dotychczas obowiązującą ustawą z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych nowa ustawa wprowadza definicje, których do tej pory brakowało oraz zamiany dotyczące nazewnictwa.

Inspektor do spraw Substancji Chemicznych

Do zadań Inspektora należy m.in.:

·       gromadzenie danych dotyczących mieszanin niebezpiecznych lub mieszanin stwarzających zagrożenie oraz dostarczanych przez Agencję informacji dotyczących substancji,

·       udostępnianie danych dotyczących substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych lub substancji stwarzających zagrożenie i mieszanin stwarzających zagrożenie służbom medycznym i ratowniczym,

·       współpraca z organizacjami międzynarodowymi w zakresie substancji i mieszanin,

·       przyjmowanie i gromadzenie danych dotyczących prekursorów kategorii 2 określonych w przepisach o przeciwdziałaniu narkomanii,

·       wykonywanie innych zadań nałożonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia,

·       utworzenie w Biurze do Spraw Substancji Chemicznych i prowadzenie Krajowego Centrum Informacyjnego.

Informowanie o mieszaninach niebezpiecznych lub stwarzających zagrożenie

Osoba fizyczna lub prawna, która wytwarza na terytorium RP mieszaninę niebezpieczną lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie oraz osoba fizyczna lub prawna, która sprowadza taką mieszaninę na terytorium RP, mają obowiązek przekazać informację o takiej mieszaninie do Inspektora do spraw Substancji Chemicznych najpóźniej w dniu wytworzenia mieszaniny lub sprowadzenia jej na terytorium RP.

Uwaga!

W przypadku aktualizacji karty charakterystyki mieszaniny niebezpiecznej lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie należy dostarczyć ją Inspektorowi do spraw Substancji Chemicznych w terminie 14 dni od dnia jej aktualizacji.

Badania substancji i mieszanin

W przypadku gdy dla substancji lub ich mieszanin wymagane jest (zgodnie z obowiązującymi przepisami) przeprowadzenie badań zgodnie z zasadami DPL, badania takie powinny być wykonywane w jednostkach organizacyjnych, które przeprowadzają takie badania i posiadają certyfikat Dobrej Praktyki Laboratoryjnej oraz są wpisane do wykazu jednostek badawczych certyfikowanych w zakresie DPL - certyfikowane jednostki badawcze.

Oznakowanie substancji i ich mieszanin

Opakowania substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin wprowadzanych do obrotu muszą być odpowiednio oznakowane. Pojemniki i zbiorniki służące do przechowywania tych substancji lub mieszanin niebezpiecznych oraz pojemniki i zbiorniki służące do pracy z nimi, rurociągi zawierające substancje niebezpieczne lub mieszaniny niebezpieczne lub służące do ich transportowania oraz miejsca, w których są składowane znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub mieszanin niebezpiecznych, powinny być także należycie oznakowane, w tym opatrzone znakami ostrzegawczymi.

Ważne!

Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin nieoznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację oraz stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem (art. 221 § 1 i 2 kp).

W przypadku mieszanin niebezpiecznych dostępnych dla ogółu społeczeństwa oznakowanie opakowania zawiera informację o nominalnej ilości mieszaniny w opakowaniu, jeżeli informacja ta nie jest podana w innym miejscu na opakowaniu. Oznakowanie opakowania substancji niebezpiecznej lub mieszaniny niebezpiecznej, wprowadzanych do obrotu na terytorium RP, powinno być sporządzone w języku polskim.

Ważne!

Na opakowaniach substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych nie wolno umieszczać oznaczeń wskazujących, że taka substancja lub taka mieszanina nie są niebezpieczne.

Opakowania niektórych substancji niebezpiecznych lub mieszanin niebezpiecznych oferowane lub sprzedawane konsumentom wyposaża się, niezależnie od pojemności opakowania, w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci lub wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie.

Reklama substancji niebezpiecznej bez wymienienia kategorii, do której substancja została zaklasyfikowana jest zabroniona.

Odpowiedzialność karna

Ustawa o substancjach i ich mieszaninach określa szereg sankcji za nieprzestrzeganie przepisów ustawy i rozporządzeń w niej wymienionych.

Zmiana kp

Należy również pamiętać, że w zakładach pracy, które stosują w procesach pracy substancje i mieszaniny chemiczne obowiązują przepisy prawa pracy, a za ich nieprzestrzeganie osoby odpowiedzialne mogą zostać ukarane karą grzywny. Przepisy oraz wysokość kar określa kp, w którym, w związku z wprowadzeniem nowego nazewnictwa wynikającego z przepisów rozporządzenia nr 1272/2008 wprowadzono zmiany w zakresie terminologii, a w szczególności zastąpiono termin preparat terminem mieszanina.  Zmianie uległy: art. 220, 221, 222, 23711a oraz 283 § 2 kp.

Podstawa prawna

Ustawa z 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. nr 63, poz. 322).