Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl <<<>>> Zacznij zarabiać http://partner.e-sciagi.pl
I POJĘCIA OGÓLNE
1. Pojęcie nauki administracji.
Pojęcie nauki administracji pojmowane jest różnie:
§ J. Starościak określa naukę adm. jako naukę o „związku zjawisk zachodzących w procesie administrowania,
§ M. Jełowiecki twierdzi, że nauka adm. zajmuje się „organizacją i funkcjonowaniem administracji państwowej”,
§ S. Kowalewski mówi, że nauka o administrowaniu stanowi dyscyplinę dotyczącą badań prawidłowości występujących w dziedzinie zjawisk administracyjnych.
Nauka administracji jest dziedzina wiedzy o charakterze społecznym (Z. Leoński), która ma dwa podstawowe zadania:
§ badanie administracji rzeczywistej - istniejącej w rzeczywistości (obserwujemy przepisy prawne) i jest to pojęcie deskryptywne,
§ wyciąganie wniosków, dokonywanie ocen (de lege ferenda – wnioski na przyszłość).
Przedmiotem nauki administracji jest administracja publiczna. Jednakże administracja publiczna stanowi również przedmiot zainteresowań innych dziedzin nauki np. nauki prawa administracyjnego (która bada przepisy prawne regulujące administrację publiczną), socjologii, psychologii.
Administracja działa w otoczeniu:
§ prawa,
§ polityki,
§ ekonomii,
Zakres przedmiotowy nauki administracji:
§ badanie struktur administracji,
§ badanie działalności administracji,
§ kadry administracji,
§ kierowanie w administracji,
§ badanie administracji w kontekście społeczno- politycznym,
Elementy prawa do dobrej administracji:
§ racjonalność działania,
§ szybkość działania,
§ sprawność działania,
§ kompetencje działania,
§ legalność działania,
§ prawo do szybkiego załatwienia sprawy,
§ prawo do ochrony praw nabytych
2. Kształtowanie się nauki administracji.
Administracja istnieje odkąd istnieje państwo ale badania nad nią miały miejsce dopiero od XVII – XVIII w. (w okresie absolutyzmu – państwo utożsamiane z monarchą – Ludwik XIV „Państwo to ja”) kiedy to zastosowano w państwie hierarchię urzędników, na której czele stał monarcha. Obywatel nie miał możliwości stosowania środków odwoławczych (czyli prawa do remonstracji). Istniała centralizacja.
W tym okresie pojawiają się pierwsze prace związane z badaniem nauki administracji. Były to pewne koncepcje naukowe nad administracją publiczną, które głosili tzw:
§ Kameraliści i policyści – (Niemcy) głosili koncepcje naukowe nad administracją, opisywali poszczególne działy tzw. policji. Nie stworzyli jednolitej metody badawczej.
§ L. von Stein – prof. Uniwersytetu w Wiedniu. Uważano go za twórcę nauki adm.. Głosił poglądy, że administracja była każda działalność państwa z wyłączeniem ustawodawstwa, badał administrację z punktu widzenia ekonomicznego, politycznego, filozoficznego. Nie stworzył żadnej metody badawczej.
§ F. Taylor (wydał „shop managment”) zwracał uwagę na usprawnienie pracy jednostki. Rozwojowi wydajności sprzyjały: standaryzacja narzędzi, ścisła kontrola i ewidencja pracowników, nacisk na wzrost kwalifikacji. W Polsce jego poglądy głosił Karol Adamiecki.
Koniec XIX w, początek XX w:
§ J. Jastrow (Niemiec). Wg niego nauka adm. zajmuje się tym jak się administruje i jak należy administrować.
§ F. Stier – Somlo (Niemiec). Wprowadził podział wiedzy administracyjnej na: prawo administracyjne, naukę administracji, politykę administracyjną. Wg niego nauka adm. opisuje, analizuje i systematyzuje rzeczywistość administracyjną.
§ Max Weber (Niemiec) twórca modelu organizacji, którą określił jako organizację biurokratyczną.
§ H. Fayol (Francja) jeden z twórców naukowych podstaw organizacji pracy i zarządzania. Zajmował się głównie problemami zarządzania przedsiębiorstwami, na tej podstawie wprowadził zasady bardziej ogólne, odnoszące się do administracji państwowej. Jest twórcą nauki adm. jako nauki społecznej. Twierdził, że w przedsiębiorstwie można wyróżnić sześć grup funkcji: techniczną, handlową, finansową, ubezpieczeniową, rachunkową, administracyjną. Natomiast funkcja administracyjna składa się z: przewidywania, organizowania, rozkazywania, koordynowania, kontrolowania. Podział ten znalazł zastosowanie w badaniach nad adm. publiczną (Zieleniecki, Leoński, Knosala, Kotarbiński).
Polska – XVIII – XVIII w. i początek XIX w. - demokracja szlachecka:
§ Józef Oczapowski,
§ Fryderyk Skarbek,
§ Aleksander Okolski,
§ Stanisław Staszic (zaczął działalność w XVIII w.).
Rewolucja francuska (1789r.), która była przeciwna stanowi feudalnemu i kościołowi osiągnęła:
§ zniesienie ustroju feudalnego,
§ podwaliny do budowy państwa, w którym najważniejsze byłoby prawo,
§ prawa człowieka,
§ zmiana koncepcji państwa,
§ zmiana systemu administracji,
§ pojawia się nowa porewolucyjna nauka administracji, której pierwszym przedstawicielem był Lorenz von Stein (lata 60-te XIX w.).
Zdaniem Steina administracją była cała działalność państwa, z wyłączeniem ustawodawstwa. Wielu autorów uważa go za twórcę nauki administracji. Badał administrację z punktu widzenia ekonomicznego, politycznego, filozoficznego, jednak nie stworzył on jednolitej metody badawczej.
Druga połowa XIX w.
Następuje duży rozwój przemysłu, a była niska kultura administrowania (w Niemczech Otto von Bissmark stwarza system opieki socjalnej dla robotników). Potrzeba było nowych zadań, nowych struktur w administracji.
Frederik Taylor wydał w 1903r. „Shop Management”, w którym kładł nacisk na usprawnienie pracy jednostki. Rozwojowi wydajności jego zdaniem sprzyjały:
§ standaryzacja narzędzi,
§ ścisła kontrola i ewidencja pracowników,
§ nacisk na wzrost kwalifikacji,
Karol Adamiecki miał podobne stanowisko do Taylora i popularyzował jego poglądy w Polsce
Koniec XIX w.
Johan Starow uważał, że nauka administracji zajmuje się:
§ tym, jak administrować,
§ jak należy administrować,
Stier Somlo wyróżnił trzy nauki o administrowaniu i administracji:
§ nauka administracji,
§ nauka prawa administracyjnego,
§ polityka administracyjna.
Pierwsza połowa XX w:
Max Weber był socjologiem protestantem, stworzył model idealnej organizacji biurokratycznej (biurokracja – forma organizacji, ułożenie stosunków w danej jednostce)
Henry Fayol był Francuzem, autorem „Administracji przemysłowej i ogólnej” z 1916r. (wydanie polskie z 1947r.); twierdził, że w przedsiębiorstwie można wyróżnić 6 grup czynności (funkcji) :
§ funkcja techniczna,
§ funkcja handlowa,
§ funkcja finansowa,
§ funkcja ubezpieczeniowa,
§ funkcja rachunkowa,
§ funkcja administracyjna – wskazał, że ta funkcja składa się z następujących elementów:
przewidywanie – badanie przyszłości i ustalanie stosownie programu działania,
organizowanie – powołanie do życia członów,
rozkazywanie - spowodowanie funkcjonowania personelu,
koordynowanie – łączenie, jednoczenie, harmonizowanie wszystkich wysiłków,
kontrolowanie - czuwać, by wszystko odbywało się zgodnie z rozkazami
Pierwsza połowa XX w. w Polsce:
Tadeusz Kotarbiński napisał „Traktat o dobrej robocie (prakseologia – nauka o dobrym, skutecznym działaniu)
Zieleniecki i Kowalewski zajmowali się głównie teorią organizacji i zarządzania
Jerzy Starościak – prawnik
Zbigniew Leoński i Ernest Knosala – współcześnie zajmują się nauką administracji
3. Metody badawcze w nauce administracji.
Metoda badawcza jest to świadomy sposób postępowania dla osiągnięcia zamierzonego celu. Tym celem w nauce administracji jest zbadanie istniejącej administracji. Metody badawcze występują w postępowaniu badawczym i są częścią postępowania badawczego (ciąg działań w celu osiągnięcia określonego celu).
§ etap zbierania materiałów - badacz zbiera materiał, który będzie podlegał analizie. Badacz może zostać zmuszony do zastosowania tzw. doboru próby – wyselekcjowana próba ma stanowić w największym stopniu odzwierciedlenie badanej rzeczywistości. Metoda obserwacji migawkowych – rejestrowanie co pewien czas czynności badanych pracowników. Zbieranie materiałów rządowych stosuje się dwie metody: technikę analizy konkretnych przypadków (bada się dokładnie tylko wybrane sprawy), technikę „dodatkowe kopii” (polega na gromadzeniu w celach badawczych kopii pism związanych z określona komórka w określonym czasie). Obserwacje, ankiety, eksperymenty.
§ etap analizy – polega na ocenie zebranego materiału. Analiza jest prowadzona przy zastosowaniu różnych metod badawczych: statystycznych, historycznych, porównawczych, normatywnych.
§ etap formułowania twierdzeń – twierdzenia te mogą mieć charakter wyłącznie opisowy, mogą wskazywać na drogi i sposoby prowadzące do usunięcia stanów niepożądanych.
4. Nauka administracji a inne nauki.
Nauka administracji korzysta z metod badawczych socjologii, mają wspólny przedmiot zainteresowania.
Istnieje wiele wspólnych elementów między nauką administracji a teorią organizacji zarządzania. Teoria organizacji zarządzania ogranicza się do problemów uproszczenia przedsiębiorstwa, nie bierze jednak pod uwagę złożonych procesów społecznych.
Nauka administracji działa zgodnie z informatyką. Nauka administracji jest dziedziną kompleksową, która korzysta z dorobku innych dziedzin społecznych, jednak nauki te badają administrację ze swojego punktu widzenia. Nauka administracji łączy osiągnięcia innych nauk i pozwala całościowo spojrzeć na administrację publiczną.
II PRZEDMIOT NAUKI ADMINISTRACJI – ADMINISTRACJA PUBLICZNA
1. Pojęcie i cechy administracji publicznej.
Ministrare – z łacińskiego znaczy służyć
Administrare – z łacińskiego znaczy służyć, obsługiwać
Administrowanie to inaczej zarządzanie, służba, koordynacja
Administracja może mieć charakter:
§ prywatny (np. administracja przedsiębiorstwa, wspólnoty mieszkaniowej, zarządzanie nieruchomością)
§ publiczny (świadczenie usług publicznych), administracja publiczna ma bardzo szerokie znaczenie, gdyż może się dzielić na :
administrację państwową,
administrację samorządową,
administrację wykonywaną przez inne jednostki (szkoły, fundacje)
Administracja publiczna, według definicji pozytywnej, jest przedmiotem nauki administracji i wielu innych dziedzin. Jest to zespół organów działających na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego, powołany do wykonywania zadań publicznych w interesie społecznym.
Definicje administracji publicznej:
§ definicja pozytywna – wyraźnie wskazuje, co jest administracją publiczną, a więc, że co do zasady jest ona władzą wykonawczą (ale np. szkoły mają niewiele do władzy wykonawczej), tzn. jest to wykonywanie ustaw w drodze decyzji administracyjnych ale np. wydawanie aktów prawa miejscowego oraz rozporządzeń wykonawczych do ustawy upodabniają do władzy ustawodawczej, natomiast egzekucja administracyjna upodabnia z kolei do władzy sądowniczej (np. możliwość egzekwowania należności pod przymusem, co jest atrybutem władzy sądowniczej, działanie w sposób podobny do sądu, jak komornik sądowy, orzekanie na posiedzeniach niejawnych w trzyosobowych składach)
§ definicja negatywna – wskazuje, czym administracja nie jest, a więc, że administracja publiczna nie jest władzą ustawodawczą ani sądowniczą [jest więc władzą wykonawczą]
Cechy administracji publicznej:
...
sonko_21