1. Archiwistyka - historia, zakres, przedmiot i metody badawcze.
Dziedzina wiedzy jak i instytucje archiwalne ich działalność ,
A…Zajmuje się gromadzeniem przechowyaniem i udostepnianiem:
zasady budowy gmachów , rozplanowania struktury , konserwacji, digitalizacja) opracowywaniem(wyodrębnienie ZA , porządkowamniae inwentaryzacja, ) i udostępnianiem akt.( naukowy opisa archiwow,
Nadzór selekcja
Metody badawcze – obserwacja, analia funkcjonalna, analiza opisowa, metoda rekonstrukcji zespołu archiwalnego,
Przedmiot:
1. Archiwum jako instytucja ze wszystkimi funkcjami, jakie pełni:
a. gromadzenie materiałów, wartościowanie i selekcja, całość procesu archiwotwórczego [co się dzieje z dokumentacją w ciągu jej „życia”],
b. warunki przechowywania – architektura, temperatura, oświetlenie, regały dostosowane do rodzajów materiałów, konserwacja [wiadomości z dziedziny chemii, fizyki, techniki],
c. opracowywanie materiałów – potrzebna wiedza historyczna zarówno ogólna jak i specjalistyczna,
d. urząd wiary publicznej – wystawianie poświadczonych kopii dla celów urzędowych [wymagane wiad. z historii prawa, neografii etc.],
e. udostępnianie, popularyzacja, dostarczanie do pracownii naukowych [wymagana wiedza historyczna i socjologiczna – wymagania użytkowników, które akta są używane częściej, które rzadziej]
2. To, co znajduje się w archiwum /wszystkie materiały/.
Archiwa przed 1989 r. były elitarnym, hermetycznym światem, obecnie panuje tendencja do upowszechniania, wręcz „atakowania” użytkownika zasobami. Na Zachodzie praktykuje się nawet tzw. wprowadzenie dzieci do archiwum, celem rozwijania zainteresowań od najmłodszych lat.
Relacje między historią a archiwistyką – walka o udostępnianie i informowanie o posiadanym zasobie – archiwum z lat PRL kojarzy się jako przestrzeń „ciemna”, swoista terra incognita, w której może być teoretycznie wszystko, co jest winą niedoskonałych pomocy archiwalnych.
Historyk różni się od archiwisty sferą zainteresowania. Jego głównym celem są materiały archiwalne jako źródła w pracy naukowej, a nie metody ich składowania. Wkurza się, gdy brakuje jakiegoś zasobu, albo nie może czegoś znaleźć. Chce jak najszybciej jak największą ilość potrzebnych teczek. Najważniejszy jest dla niego bezpośredni efekt opracowania zasobu czyli inwentarz. Chociaż powinien mieć ogólną wiedzę o archiwach, nie ma potrzeby zgłębiania tego „od kuchni”. Archiwa istnieją od starożytności, ale archiwistyka dopiero od przełomu XVIII i XIX w. Wówczas wyodrębniła się specjalistyczna instytucja pełniąca tylko sobie właściwe funkcje.
2. Podstawowe pojęcia z zakresu archiwistyki.
archiwum 1 zbiór dokumentów 2 od 16 w miasjce przechowywania dokumentów a także osobny urząd. Archiwum , zespół archiwalny, składnica akt(bieżące nierwchiwlane) archiwum zakładowe Dziś instytucja - do gr, prz i ud , dziął urzędu lub nazwa zespołu archiwlanego
Kancelaria – oragan od czynności aktotwórczych lub urząd , pierwotnie razem w wyniku rozwoju biurokracji czynności rozdzielono w 18 w , kancelarie(akt czynności) zajmowały się jedynie formlana stroną dokumentów ( rejestracja przechowywanie,) reszta do organów merytorycznych , potem pwostała k. zdecentralizowana. Obecnie dwa znaczenia- 1 dział urzędu wykonujący czynność aktotwócze formalne (przygotowanie cztystpisów, rejestracja przechowywanie) 2 ogół działów urzędu wytwarzających czynności aktotwórcze formalne – syetm kanclerayjny ( Polsk prosuka)
Registratura – dział zajmujący się resjstracją akt 2 akta bieżace 3 całość akt urzędu
Zespól archiwalny – całość dokumentacji wytworzonej prze jednego wytwórcę
Zasób archiwalny – archiwalia o określonej przynależności najczęściej zawarte w archiwum lub innych jednostkach, państwowy zespół archiwlany, narodowy z.a., stały z.a. – czyli d.a.wieczysta i historyczny z.a. – zamknięty
Dokument – niegdyś pismo uwierzytelnione opisując stan prawnyh lub zmiany w nim,
Materiały archiwalne, archiwalia identyczne znacznie dokumentacja archiwalna archiwalia materiały trwale , i wieczyste
Procesy aktotwórcze- procesy prowadzące do powstawania zespołów , etapy: 1 aktotwórczy powstanie akt w wyniku działalności twórcy (akt jednostek kancelaryjnych registratury) 2 archiwizacja selekcja registratury ,brakowanie nadanie układu archiwalnego i opracowanie pomocy archiwalnych
- termin używany zamiennie z dokumentem
3. Pojęcie zespołu archiwalnego i rodzaje zespołów archiwalnych.
Zespól archiwalny – całość dokumentacji wytworzonej przez jednego wytwórcę9 ustrojowo odrębnego) ale też przez niego otrzymane zgdonie z kompetencjami , tworzy orgsnicznącałość , ma układ pierwotny nadany przez aktotwórcę. jest wieczysty , to dokumentacja po archiwizacji. Niegdyś określany archiwum
Obecnie zarchwiwiznowane lub narastające materiały archiwalne wytworzone przej ejdneo lub więcej aktotwórców w toku ich działalności z psoznaowaniem lub nawet rekonstrukcja układu oryginalnego. ( metoda rekonstrukcji zespołu archiwalnego)
zasada poszanowania zespołu archiwalnego (Natalis de Wailly 1838): wprowadzała pojęcie zasobu archiwalnego jako podstawowej jednostki porządku archiwalnego, łączącej akta różnej treści pochodzące od jednej instytucji, rodziny lub osoby.
termin wprowadzony przez Francusów 1841 r.
Podział zespołów :
proste i złożone, powstałe w wyniku sukcesji efekt reorganizacji ,
pełne , szczątkowe – niewiele akt , ale pokazując większość funkcji twórcy, fragmentaryczne – odpowiadające tylko niektórym funkcjom zespołu
grupy zespołów- analogiczne zepsoły powiązana treścia lub pochodzeniem
zespoły wyższego rzędu- grupy zespołów należące do jednego systemu administracyjnego
zbiory archiwlane – grupy arciwlaiów nie whcodzącyh w skałda zespołów powiązanych według innych zasad
4. Rola pojęć archiwalnych.
5. Zagadnienie zespołów złożonych.
zespoły archiwalne złożone:
1. powstałe w wyniku działania twórcy zespołu, którego kompetencje i organizacja ulegały znacznym zmianom powodującym przejmowanie (sukcesję) od innych instytucji materiałów archiwalnych, które uległy takiemu połączeniu z materiałami sukcesora, że wyłączanie ich jest niemożliwe lub niecelowe;
2. powstałe w wyniku działalności w ramach jednej instytucji kilku niezależnych i równorzędnych kancelarii, powodującej wewnętrzne powikłanie struktury zespołu.
6. Sukcesja akt.
Przejmowanie akt na skutek zmian merytorycznych lub terytorialnych. Przejęte bywają kontynuowane przez nowego dysponenta , co oznacza włączania do dawnych teczek nowych akt spraw nadawania nowych sygnatur , Przelsakowski Ryszard chce stosowania zasady dziedziczenia registratur czyli zarośniętych registratur. Sukcesja bierna przejecie materiałów w wyniku przejście całości lub część kompetencji lub zmian terytorialnych przez inną jednostkę ale bez kontynuacji. Sukcesor przejmujący zapeania jedynie opieę . Sukcesja czynna – jw. Lecz z kontynuacja co oznacza właczenie do systemu sygnatur sukcesora i Kołacznie pism do jednostek
7 Sieć archiwów w Polsce. SA – organizacja i rozmieszczenie archiwum na danym terytorium n ale ściśle także organizacja archiwów realizujących wspólne zadania. Np. zarządzanie państwowym ZA , archiwa naukowe wojskowe państwe, Najwyższa forma sieć archiwów państwowych – funkcje administracyjna i naukowa , zasada poszanowania hsiorycznie uksztatownych zasobów . zarządząanie SA scentralizowane , zdecdentralizowane
Archiwa panstwowe + ipn i niepaństwowe :
archiwa zakładowe: gromadzące materiały archiwalne
składnice akt:
archiwa zakładowe
archiwa o zasobie powierzonym
archiwa ogólne
archiwa specjalne
Odrębną sieć archiwów tworzą archiwa partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń i organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych. Szczególnie zasobne w dawne akta są katolickie archiwa diecezjalne i klasztorne, które podlegaja nadzorowi ze strony władz Kościoła Katolickiego.
...
TheJaca