TERMOREGULACJA
Homotermia- zdolność stabilizacji temperatury wewnętrznej, niezależnie do zmian temperatury otoczenia. Możliwa jest dzięki układowi termoregulacyjnego. Dostosowuje on ilość ciepła wytwarzanego w organizmie w toku przemian metabolicznych i ilości ciepła wymienianego między organizmem a otoczeniem do potrzeb bilansu cieplnego.
Pobór ciepła egzogennego + produkcja ciepła endogennego = utrata ciepła
Utrata ciepła:
· Parowanie przez skórę 85%
· Drogi oddechowe 10 %
· Wydaliny, wydzieliny
· Promieniowanie
· Konwekcja
· Przewodzenia
Termogeneza bezdrżeniowa- obecność tkanki brunatnej w obrębie tkanki żółtej. Dobrze rozwinięta u niemowląt. Tkanka jest w okolicach łopatek i kręgosłupa.
Termogeneza drżeniowa- proces wytwarzania ciepła przez szybko, ale nieznacznie i nieskoordynowanie kurczące się włókna mięśniowe.
Tolerancja zmian temperatury:
→ Maksymalna zanotowana zmiana temperatury wewnętrznej: 24-45,6o C
→ Śmierć poniżej 27o C lub powyżej 42o C
→ W czasie wysiłku może wzrosnąć powyżej 38,5oC
→ Podczas snu- 36o C
→ W czasie długotrwałego unieruchomienia w łóżku- 35,8o C
Temperatura wewnętrzna
Wykazuje znaczne zróżnicowanie nawet w warunkach termoneutralnych i zależy od miejsca pomiaru.
ü Najwyższe temperatura: serce, wątroba, mózg (37-37,2oC)
ü Najbardziej stała: temperatura krwi w prawej komorze serca
ü W badaniach fizjologicznych oznacza się temperaturę rektalną, w przełyku, w okolicach błony bębenkowej przy użyciu termopary lub termistorów
o Błona bębenkowa- 37-37,5oC
o W przełyku- trudno mierzyć
o W jamie ustnej- 37o C (35,8-37,6o C)
o W odbycie- 37,3-37,5oC
o Pod pachą- 36,6p C
Temperatura zmienia się wraz ze zmianą aktywności.
Ciepło endogenna (wytwarzane w organizmie)
– Produkt uboczny przemian metabolicznych w narządach wewnętrznych i skurczu mięśni
– Powstaje w kontrolowanych przez ośrodki termoregulacji procesach termo genezy: drżeniowej i bezdrżeniowej
Ciepło egzogenne(uzyskiwane spoza organizmu)
o Z różnych źródeł promieniowania
o Słońce
o Żywe organizmy
o Ogień, grzejnik, promienniki
o Przez przewodzenie i konwekcję z otoczenia np. ciepło wody, z ciepłych pokarmów i płynów
Przepływ ciepła endogennego w organizmie
Wewnętrzny- z wnętrza ciała do jego powierzchni: przewodzenie, konwekcja przez krew
Zewnętrzny- z powierzchni do środowiska: promieniowanie, konwekcja, przewodzenie, parowanie
O ilości traconego ciepła decyduje różnica temperatur wnętrza, otoczenie. Kształtowana jest przez obwodowy przepływ krwi, tempo metabolizmu.
Udar cieplny związany jest z hipertermią. Podczas niego należy schłodzić głowę i szyję.
Komfort termiczny- nieuruchamianie dodatkowego wytwarzania ciepła lub wydzielanie potu. Są to warunki, w których nie występuje termoregulacja, przepływ krwi jest umiarkowany, temperatura skóry względnie wyrównana.
Sfera termoneutralna-
Termoliza- sposób utraty ciepła
Udział i wydajność poszczególnych procesów zależy od aktywnych warunków termicznych środowiska, jego wilgotności, ruchu powietrza.
Reakcja na gorąco:
ü Rozszerzenie naczyń
ü Zwiększenie przepływu skórnego
ü Nasilona utrata ciepła
ü Aktywność gruczołów potowych
ü ( możemy utracić 1% wody organizmu= 2% osocza)
Reakcja na zimno:
ü Skurcz naczyń krwionośnych skórnych
ü ↑ produkcja ciepła
Wytwarzanie ciepła zależy:
v Podstawowej przemiany materii (PPM)
v SDDP
v Dodatkowego metabolizmu z aktywnych mięśni szkieletowych
v Gospodarka tarczycy (aminy katecholowe, T3/T4, GH)
Termogeneza- ośrodek w podwzgórzu tam są receptory chemodetektorów.
Wysoka temperatura otoczenia:
· Wzrost utraty ciepła
o Rozszerzenie naczyń
o Duże pocenie
o Reakcje behawioralne:
§ Unikanie źródła ciepła
§ Wymuszamy ruch powietrza
§ Zanurzanie w wodzie
· Spadek wytwarzania ciepła
o ↓ łaknienia
o Reakcje behawioralne
§ ↓ aktywności fizycznej
Niska temperatura otoczenia
· Spadek utraty ciepła
o Zwężenie naczyń
o Zanik pocenia
§ Szukanie ciepła
§ Okrywanie się
§ ‘zwijane w kłębuszek’- zmniejszenie powierzchni utraty ciepła
· Wzrost wytwarzania ciepła
o Termogeneza drżeniowa i bezdrżeniowa
o ↑ łaknienia
§ ↑ aktywności fizycznej
Hipotermia
ü 35o C- silne drżenie mięśni
ü 34-33oC- zaburzenia świadomości z brakiem czucia i zaburzeniem wzroku
ü 32-31o C- całkowita utrata świadomości
ü 31-30o C- ↓HR, ↑RR
ü 30o C- zwolnienie rytmu zatokowego, ognisko ektopowe= samowzbudzenie
ü 28-25o C- migotanie komór → śmierć
Pirogeny- substancje gorączkotwórcze
§ Egzogenne- uwalniane przez grzyby, bakterie, wirusy
§ Endogenne- cytokiny -IL-1, IL-6, IFN-β, IFN-γ. Gorączka wywołana cytokinami jest wynikiem miejscowego uwalniania ich w podwzgórzu.
brawurka208