podstawy rachunku kosztów skrypt - kużdżowicz.pdf - Rachunkowość - gosia_s

Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów

prof. dr hab. Paul – Dieter Kluge

dr inż. Paweł Kużdowicz

dr inż. Dorota Kużdowicz

Podstawy rachunku kosztów

(Skrypt do przedmiotu 1 )

Literatura podstawowa

Czubakowska K., Gabrusewicz W., Nowak E., Podstawy rachunkowości zarządczej , PWE, Warszawa 2006.

Nowak E., Piechota R., Wierzbiński M., Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem , PWE, Warszawa

2004.

Warnecke H. J., Bullinger H.J., Hichert R., Voegle A., Rachunek kosztów dla inżynierów , WNT, Warszawa 1995

Literatura uzupełniająca

Hoitsch H.-J., Lingnau V., Kosten- und Erlösrechnung. Eine controllingorientierte Einführung. 5. Auflage. Springer,

Berlin 2004

Kiziukiewicz T., Zarządcze aspekty rachunkowości , PWE, Warszawa 2003.

Schmidt A., Kostenrechnung - Grundlagen der Vollkosten-, Deckungsbeitrags- und Plankostenrechnung sowie des

Kostenmanagements. 4. Auflage. Kohlhammer, Stuttgart 2005

Spis treści

1 Wprowadzenie..................................................................................................................................... 2

1.1 Podstawowe pojęcia...................................................................................................................................... 3

1.2 Klasyfikacja kosztów.................................................................................................................................... 4

1.3 Charakterystyka wybranych kategorii kosztów ............................................................................................ 5

2 Ewidencja i rozliczanie kosztów ........................................................................................................ 9

2.1 Rachunek kosztów w układzie rodzajowym............................................................................................... 10

2.2 Rachunek kosztów według miejsc powstawania ........................................................................................ 10

2.3 Rachunek nośników kosztów ..................................................................................................................... 17

3 Systemy rachunku kosztów.............................................................................................................. 22

3.1 Metody wyodrębniania kosztów stałych i zmiennych ................................................................................ 23

3.2 Rachunek kosztów pełnych i zmiennych.................................................................................................... 26

4 Podstawy rachunku kosztów planowanych .................................................................................... 29

5 Kontrola kosztów – analiza odchyleń plan - wykonanie ............................................................... 33

5.1 Analiza odchyleń w sztywnym rachunku kosztów planowanych............................................................... 33

5.2 Analiza odchyleń w elastycznym rachunku kosztów planowanych ........................................................... 34

1 Podstawą zaliczenia jest zasadniczo opanowanie materiału omówionego podczas wykładu oraz ćwiczeń. Wyżej wymienione pozycje

literaturowe służą ugruntowaniu wiedzy w ramach samodzielnej pracy oraz przygotowaniu do egzaminu.

 Zakład Controllingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008

Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów

1 Wprowadzenie

Przyporządkowanie przedmiotu „Podstawy rachunku kosztów“ do

controllingowo zorientowanych zajęć dydaktycznych na studiach

licencjackich na kierunku „Zarządzanie“ UZ

Cecha szczególna controllingowo zorientowanych zajęć dydaktycznych na UZ polega na ciągłym

odwoływania się do zastosowań zintegrowanego oprogramowania do zarządzania przedsiębiorstwem

(na przykładzie przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowego średniej wielkości).

W ramach przedmiotu „Rachunkowość finansowa“ (RF, przedmiot „minima”, 2. semestr) omówione

zostaną podstawy ustawowej księgowości, jak również jej realizacja z punktu widzenia zewnętrznych

wymagań informacyjnych. Z punktu widzenia techniki komputerowej, ważnymi elementami są przede

wszystkim plan kont, dokumenty (jako pierwotny nośnik danych), bazujące na tych dokumentach

łańcuchy księgowań oraz najważniejsze schematy analiz ( bilans i rachunek zysków i strat ).

Przedmiot „Podstawy rachunku kosztów“ (PRK, przedmiot wydziałowy, 3. semestr) dotyczy ważnego

kompleksu wewnętrznych potrzeb informacyjnych, do którego wymagane są dane z „Rachunkowości

finansowej”. Składa się on z kalkulacji (kosztów) jako podstawy polityki cenowej oraz budżetowania

kosztów w tak zwanych „ centrach odpowiedzialności ” w dużych przedsiębiorstwach. Na podstawie

niezbędnych do tego pojęć i metod przedyskutowane zostaną także (przede wszystkim na wykładzie)

wynikające konsekwencje dla organizacji RF jako jednego z modułów zintegrowanego standardowego

systemu zarządzania. W dalszej części pokazane zostanie, iż potrzebne będą informacje, które nie są

dostępne w RF.

Przedmiot „Podstawy controllingu“ (PC, przedmiot wydziałowy, 4. semestr) bazuje przede wszystkim

na wiedzy z przedmiotów RF i PRK. Cele stawiane controllingowi (szczególnie odpowiednio wczesne

wykrycie sytuacji krytycznych w przedsiębiorstwie oraz przetworzenie propozycji ich przezwyciężenia)

wymagają jednak dodatkowych informacji i metod, jak również integracji funkcji i danych , co wykracza

poza materiał omawiany na przedmiocie PRK. W celach demonstracyjnych realizowany jest cykl

zarządzania (planowanie → gromadzenie danych rzeczywistych → analiza odchyleń plan/jest →

planowanie skorygowane). Wykorzystana zostanie tutaj także wiedza zdobyta na innych przedmiotach

w semestrach od 1. do 4.

Na przedmiocie „Informatyka w zarządzaniu“ (IZ, przedmiot kierunkowy, 5. semestr) pokazana zostanie

realizacja najważniejszych wymagań informatycznych omawianych w ramach poprzednich

przedmiotów; wykorzystany do tego zostanie zintegrowany standardowy system zarządzania

przedsiębiorstwem typu ERP 2 . Punktem wyjścia do tej realizacji jest typowy obieg dokumentów w

firmie (od wprowadzenia zleceń klientów aż do zaksięgowania przychodzących płatności).

Controllingowo zorientowane seminaria dyplomowe związane są z wykorzystaniem wiedzy (pierwotnej)

z poprzednich przedmiotów na potrzeby konkretnego problemu występującego w przedsiębiorstwie lub

instytucji średniej wielkości. Jako dodatkowa baza danych dostępne jest (anonimowe) oryginalne

archiwum danych zakładowych.

2 E nterprice R esource P lanning

 Zakład Controllingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008

Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów

1.1 Podstawowe pojęcia

 Wydatek (niem. Auszahlung) :

Każde zmniejszenie stanu środków pieniężnych, bez względu na cel ich poniesienia

 Nakłady (niem. Aufwand):

Ogół zewidencjonowanego zużycia czynników produkcji: pracy, kapitału i materiałów (zużycie

wartościowe) w jednym okresie obrachunkowym.

 Koszt :

Wyrażone w jednostkach pieniężnych celowe zużycie czynników produkcji niezbędne dla wytworzenia

wyrobu.

Zużycie czynników produkcji do których zalicza się między innymi pracę ludzką, materiały, energię,

usługi obce oraz rzeczowy majątek trwały mierzone jest za pomocą naturalnych jednostek pomiaru

(kilogramów, sztuk, godzin pracy itd.).

Zastosowanie finansowego miernika wyceny umożliwia sprowadzenie, często nieporównywalnych

ze sobą wielkości zużycia do wspólnego mianownika.

Celowość zużycia oznacza, że związane jest ono z normalną działalnością przedsiębiorstwa (np.

wytwarzaniem wyrobów).

Związek pomiędzy pojęciem nakładów i kosztów przedstawia następujący schemat 3 :

Nakład całkowity

Nakład neutralny

Nakład celowy

Koszt podstawowy

Koszty dodatkowe

Koszty całkowite

Nakładem neutralnym , który nie jest kosztem, jest zużycie wartościowe, które nie jest bezpośrednio

związane z produkcją wyrobów i świadczeniem usług przez przedsiębiorstwo (np. straty nadzwyczajne).

Kosztami , które nie są nakładami (kosztami dodatkowymi) są:

 koszty kalkulacyjne nie związane z żadnym nakładem (np. kalkulacyjne wynagrodzenie

przedsiębiorcy);

 koszty kalkulacyjne, odzwierciedlające równomierny rozdział nieregularnego zużycia

wartościowego (np. kalkulacyjne ryzyko: jak np. świadczenia gwarancyjne, braki lub straty

magazynowe);

 koszty kalkulacyjne przewyższające nakłady (np. odpisy kalkulacyjne).

por. Serfling K., Controlling w przykładach , TNOiK, Toruń 1999 oraz Warnecke H. J., Rachunek kosztów dla inżynierów ,

WNT, Warszawa 1993.

 Zakład Controllingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008

Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów

Kosztom , które równocześnie są nakładami (koszty podstawowe = nakłady celowe) odpowiada zużycie

wartościowe niezbędne do produkcji wyrobów i świadczenia usług (np. surowce, odpisy amortyzacyjne,

płace bezpośrednie, usługi obce).

1.2 Klasyfikacja kosztów

Kryteria podziału kosztów:

 rodzaje nakładów – podział kosztów według ich pochodzenia albo według rodzaju zastosowanych

czynników produkcyjnych (koszty osobowe, rzeczowe, kapitałowe, usługi obce, podatki, opłaty

i składki);

 funkcje zakładowe - koncentracja uwagi na organizacyjnym podziale przedsiębiorstwa na stanowiska

kosztów czyli miejsca powstawania kosztów (koszty zaopatrzenia i magazynowania, produkcji,

sprzedaży, administracji);

 rodzaj rozliczeń - dotyczy sposobu rozliczania kosztów na obiekty kalkulacyjne (koszty bezpośrednie

i ogólne);

 reakcja kosztów na zmianę wartości rozmiaru działalności

(koszty zmienne, koszty stałe);

 pochodzenie nakładów - dotyczy wykorzystania dóbr pozyskiwanych z zewnątrz (koszty pierwotne –

niem. Primärkosten ) oraz dóbr, które zostały wytworzone wewnątrz przedsiębiorstwa (koszty wtórne –

niem. sekundäre Kosten ).

Przykłady kosztów wtórnych: koszty technicznego przygotowania produkcji; koszty utrzymania ruchu

jako skutek usług świadczonych przez wewnątrzzakładowe miejsce powstawania kosztów utrzymania

ruchu.

 skuteczność płatnicza kosztów – dotyczy faktu, iż nie wszystkie koszty automatycznie powodują

wydatki (koszty o charakterze wydatków i koszty nie będące wydatkami).

Przykład kosztów nie będących wydatkami: odpisy amortyzacyjne

 Zakład Controllingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008

Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów

1.3 Charakterystyka wybranych kategorii kosztów

1.3.1 Koszty bezpośrednie i ogólne

Kosztami bezpośrednimi (niem. Einzelkosten ) określa się wszystkie koszty przypadające na dany

nośnik kosztów lub wyników (obiekt kalkulacyjny) – niem. Kosten- Ergebnisträger , tzn. które można

mu bezpośrednio przyporządkować.

Założenie:

bezpośredni związek funkcjonalny pomiędzy ilością użytego / zużytego czynnika produkcji a obiektem

kalkulacyjnym (produktem).

Koszty bezpośrednie

Produkt

Przykłady:

 Materiały podstawowe (niem. Fertigungsstoffe)

stanowią istotę danego wyrobu, tzn. bez nich nie mógłby powstać produkt gotowy. Ujmowane są

jako koszty bezpośrednie .

Przykłady: surowce, półfabrykaty

 Płace bezpośrednie (niem. Fertigungslöhne)

Przykład

 Dane

Struktura produktu

Wartość jednostkowa

materiałów

Ilość

Cena

∟ PP1

40 zł

∟ M1

30 zł

∟ PP2

∟ M2

 Polecenie

Wyznacz koszt materiałów bezpośrednich dla 100 szt. wyrobu gotowego

 Rozwiązanie

Koszt materiałów bezpośrednich

Ilość

Cena Wartość

100 40 zł 4 000 zł

200 30 zł 6 000 zł

Razem 10 000 zł

na szt. 100 zł

 Zakład Controllingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008

podstawy rachunku kosztów skrypt - kużdżowicz.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: