Architektura okresu Starego Państwa w Egipcie (III - VI dynastia)

Grobowce królewskie

III dynastia

- pierwsze piramidy (schodkowe)

- zespół grobowy faraona Dżosera w Sakkara - architekt Imhotep, zespół składający się z piramidy schodkowej i budynków kultowych, po raz pierwszy użyto kamienia na wielka skalę, pojawiają się po raz pierwszy takie elementy jak kolumny, gzyms i ureusze

- piramidy następców Dżosera - również schodkowe (np. Sechemcheta w Sakkara)

IV dynastia

- pierwsze piramidy właściwe - panowanie Snofru - piramida w Medum (najpierw budowana jako schodkowa a wykończona jako właściwa czyli o gładkich ścianach)

- wykształca się kanon budowli kultu grobowego władcy - piramida, piramidy satelitarne, świątynia kultu grobowego przy piramidzie (tzw. górna), aleja procesyjna łącząca obie świątynie, świątynia dolna nad Nilem

- kolejne piramidy Snofru zbudowane w Dahszur - Łamana i Północna

- panowanie Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa - piramidy w Giza, największa zbudowana piramida Cheopsa

- panowanie Szefseskafa - zamiast piramidy powstaje monumentalna Mastaba w Sakkara z zachowaniem innych budowli ze schematu kompleksu grobowego władcy

V dynastia

- piramidy budowane mniej starannie, rdzeń z gruzu oblicowany kamieniem, mniejsze rozmiary piramid, wzrasta natomiast rola dekoracji budowli, alei procesyjnych, pojawiają się Teksty Piramid (za panowania Unisa)

- piramidy w Abusir (Niuserre, Neferirkare i Sahure)

- piramida Userkafa w Sakkara

- Piramida Unisa w Sakkara (pierwsze Teksty Piramid)

VI dynastia

- dalszy upadek metod konstruowania piramid

- piramidy Tetiego, Pepiego I, Merenre, Pepiego II w Sakkara

Grobowce prywatne

- podstawowy typ grobowca prywatnego dostojników, urzędników i kapłanów - mastaba

- najważniejsze stanowiska zgrupowane wokół piramid władców - Giza, Sakkara, Dahszur, Medum

- główne części mastaby - podziemna z kilkoma komorami, często zabezpieczana blokami kamienia i nadziemna z pomieszczeniami do kultu zmarłego, serdarem czyli pomieszczeniem z posągiem zmarłego

- pojawiają się także grobowce skalne - w Górnym Egipcie

świątynie solarne

- świątynie poświecone solarnemu aspektowi przed i pośmiertnego życia władcy oraz spełniające funkcje wotywną, upraszającą łaski i pomyślność dla kraju

- dwie najlepiej zachowane świątynie - Userkafa w Abusir i Niuserre w Abu Gurab

- podstawowe części świątyni - postument z obeliskiem słonecznym przypominającym ostrosłup, pomieszczenia świątynne, warsztaty i pomieszczenia gospodarcze produkujące produkty ofiarne także dla świątyń kultu grobowego przy piramidach, aleja procesyjna, mała świątynia nad Nilem

Geneza i rola piramid w okresie Starego Państwa

- prawzgórek - mitologiczny symbol narodzin i początku świata

- schody do krainy "niezniszczalnych", boskich opiekunów faraona i Egiptu

- "winda" pozwalająca na podróż faraona pomiędzy dwoma światami

- najwięcej informacji na temat ideologii budowniczych piramid dostarczają Teksty Piramid