Aspiracje edukacyjne 2.doc

COSINUS

ASPIRACJE EDUKACYJNE SPOŁECZEŃSTWA

Łódź 2008

Spis treści:

Rozdział I: Ogólne pojęcie aspiracji i ich podział………………………………………………………1

       Klasyfikacja aspiracji wg B. Gołębiowskiego……………………………………………………...2

      Aspiracje edukacyjne……………………………………………….................................................5                             

Rozdział II: Aspiracje dzieci ze szkół podstawowych………………………………………………….7                                            

Rozdział III: Wartości i aspiracje uczniów szkół średnich…………………………………………….10                          

      Dotychczasowa wiedz o aspiracjach, dążeniach i wartościach młodzieży szkół średnich………...10          

      Właściwości ludzkie jako wartości świadczące o aspiracjach……………………………………..11                      

      Aspiracje oświatowe……………………………………………………………………………….13                                                                          

Rozdział IV: Aspiracje studentów……………………………………………………………………..17

     Transformacje życia społecznego………………………………………………………...……….. 17

     Aspiracje edukacyjne studentów w kontekście transformacji życia społecznego………………….19

     Postrzeganie dokonujących się zmian przez studentów o różnym poziomie aspiracji

     edukacyjnych……………………………………………………………………………………… 20

     Odczuwanie zjawiska bezrobocia przez studentów………………………………………...……...20

     Sposoby radzenia w sytuacji dokonujących się zmian a poziom aspiracji edukacyjnych

     studentów…………………………………………………………………………………………..23

     Hierarchia wartości cenionych przez studentów…………………………………………………..24

Rozdział V: Aspiracje młodzieży przestępczej……………………………………………………….27

     Charakterystyka badanych…………………………………………………………………………27

     Hierarchie wartości – celów życiowych nieletnich………………………………………………..28

    Aspiracje nieletnich………………………………………………………………………………..30

     Wnioski…………………………………………………………………………………………….34      

Rozdział VI: Samoocena i aspiracje młodzieży niepełnosprawnej……………………………………35

     Przeciętny – wysoki………………………………………………………………………………. 35

    Kontrolowanie siebie………………………………………………………………………………36

     Jaki wpływ na przyszłość młodzieży niepełnosprawnej mają aspiracji i ich plany?........................37

     Brak frustracji………………………………………………………………………………………37

     Chęć nauki………………………………………………………………………………………….38

Rozdział VII: Jak zapobiegać zaniżonym aspiracją?.............................................................................39

Przykładowa ankieta…………………………………………………………………………………...42

Bibliografia…………………………………………………………………………………………….44

Rozdział I

Ogólne pojęcie aspiracji i ich podział.

Celem naszego referatu jest omówienie zagadnienia jakim są aspiracje edukacyjne. Na początku warto jednak wyjaśnić czym są aspiracje oraz jaki jest ich podział.

W literaturze pojęcie to jest różnie definiowane:

A.Sokołowska- „aspiracje to ogół pragnień i dążeń dotyczących osobistej przyszłości jednostki”

W. Opaliński ujmuje aspiracje jako „dążenia ( do osiągnięcia czegoś ), pragnienia ( dopięcie celu, dobicia się do czegoś ).”

A. Janowski-„ aspiracje to w miarę trwałe i względne silne życzenia jednostki dotyczące właściwości lub stanów, jakimi ma się charakteryzować jej życie w przyszłości, oraz obiektów jakie w tym życiu będzie chciała uzyskać”.

W.Gołebiowski-.” Aspiracjami nazywamy te potrzeby, dążenia i zainteresowania, które jednostka planuje realizować, pretenduje do ich zaspokajania w określonym czasie

i warunkach, przy pomocy działania własnego, innych ludzi, bądź własnego i innych”.

Z powyższych definicji można wywnioskować że aspiracje są składnikiem osobowości człowieka aktywnego, decydują o tym, że podejmuje on określone działania, wyznaczają kierunek i determinują siłę tych działań; należycie ukształtowane, sprzyjają prawidłowemu rozwojowi osobowości człowieka i jego świadomemu wysiłkowi, mającemu na celu doskonalenie wewnętrzne.

Bardzo często aspiracje utożsamiane są z oczekiwaniami. Wielu autorów przypisuje im odmienne znaczenie, chcąc zwrócić uwagę na odróżnienie tych pojęć. Podkreśla to m.in. W. Łukaszewski, który mówi, że aspiracje dotyczą wyników lub stanów pożądanych, oczekiwania zaś – spodziewanych lub przewidywanych. Związek zachodzący między nimi wskazuję iż oczekiwania mogą wpływać na aspiracje i na odwrót, zarówno zaś jedne i drugie – na poziom wykonania.

Z zagadnieniem aspiracji wiąże się pojęcie poziomu aspiracji.

Od poziomu aspiracji, jego relacji do możliwości danego osobnika oraz realiów społecznych  uzależniona jest przystosowanie społeczne efektywność działania, współżycie

z otoczeniem. Aspiracje, które kształtują się pod wpływem warunków społecznych oraz środowiska, pobudzają do działania, oraz sprzyjają doskonaleniu

i kształtowaniu zgodnie z ludzkimi potrzebami.

Istniejące definicje utrudniają jednoznaczne posługiwanie się tym terminem. Wg A. Janowskiego poziom aspiracji to „przewidywany przez jednostkę przyszły wynik

w warunkach, gdy realizacja tej akcji ma zaspokajać istotne potrzeby jednostki lub przybliżając ją do istotnych dla niej celów.” Natomiast wg M. Tyszkowej poziomem aspiracji nazywamy „spodziewany z góry przez jednostkę wynik własnego działania”.

Należy  zgodzić się z określeniem poziomu aspiracji miarą indywidualnych osiągnięć  w powiązaniu z hierarchią wartości społecznych. Wydaje się, że tylko w konfrontacji

z innymi ludźmi (w sensie aprobowania i preferowania pewnych wartości) jednostka może określić swój poziom aspiracji w różnych dziedzinach życia społecznego.

B. Gołębiowski opracował typologie aspiracji społeczno – kulturalnych, które dotyczą podstawowych wartości społecznych oraz wartości szeroko pojętej kultury.

Klasyfikacja aspiracji wg B. Gołębiowskiego

I Kategoria: Aspiracje do wartości kultury

Podkategorie:

·         materialno – zawodowych

·         uczestnictwo w kulturze i rekreacji

·         wiedzy i umiejętności

·         własnego rozwoju osobistego

·         posiadania autorytetu i prestiżu społecznego

II Kategoria: Aspiracje do ról społecznych

Podkategorie:

·         reformatora społecznego

·         działacza – przywódcy

·         pracownika – obywatela

·         wychowawcy i moralizatora

·         współtwórcy kultury

III Kategoria: Aspiracje do więzi i stosunków społecznych

Podkategorie:

·  więzi osobowych w małych grupach

·  pozycji w stosunkach społecznych

·  więzi w grupach formalnych

·  więzi narodowo państwowych

·  więzi i stosunków międzypokoleniowych

IV Kategoria: Inne ( pseudoaspiracje )

Podkategorie:

·  pseudo aspiracje- zjawiska obejmujące mi.in. wszelkie marzenia, autofantazje niecelowe umotywowane możliwością realizacji, które nie prowadzą do przyjęcia realnych postaw i podjęcia

·  brak aspiracji

Inną klasyfikację aspiracji przedstawia Z.Skorny:

Ze względu na ich poziom można wyróżnić wyróżnić aspiracje:

·         wysokie

·         przeciętne

·         niskie

Z powyższego podziału można stwierdzić, że jeżeli zadanie jest trudne – wówczas mówimy o aspiracjach wysokich, przy zadaniu o średnim o średnim stopniu trudności – aspiracjach przeciętnych, przy zadaniu o małym stopniu trudności – aspiracjach niskich.

Uwzględniając kryterium relacji aspiracji do posiadanych możliwości można wyróżnić:

·         aspiracje zawyżone –to zadania których wykonanie przekracza możliwości danego osobnika

·         aspiracje adekwatne-to zadania które osobnik jest w stanie wykonać mimo wysiłku i licznych przeszkód

·         aspiracje zaniżone-to zadania łatwiejsze, gdzie ich realizacja jest poniżej możliwości danej jednostki

Następnym kryterium podziału aspiracji jest ich związek z działaniem. Wyróżniamy więc aspiracje:

·         życzeniowe- występują w świadomości w formie życzeń, pragnień, marzeń dotyczących upragnionego stanu lub wyniku działania

·         działaniowe-spełniają one funkcje stymulatora pobudzającego do podjęcia konkretnego działania

Biorąc pod uwagę czas potrzebny dla zrealizowania określonych aspiracji, można wyróżnić:

·         aspiracje aktualistyczne- zamierzenia, które mogą być zrealizowane w bliskiej przyszłości za pośrednictwem czynności wykonywanych w określonej sytuacji działaniowej

·         aspiracje perspektywiczne- zamierzenia dotyczące przyszłych osiągnięć lub przyszłych wyników działania np. w zakresie uczenia się, działalności zawodowej

W zakresie aspiracji perspektywicznych można wyróżnić aspiracje o różnej ruchliwości poziomej lub pionowej. Pozioma ruchliwość aspiracji wyznaczona jest przez wielkość zmian dotyczących np. miejsca zamieszkania. Brak tej ruchliwości oznacza, że osobnik i nie pragnie dokonywać zmian. Natomiast ruchliwość pionowa dotyczy wielkości zmian w prestiżu zawodowym, hierarchii społecznej.

Ze względu na kryterium związku aspiracji ze świadomością autor wyróżnia 2 rodzaje aspiracji:

·         Uświadomienie – dotyczące celów, które dany osobnik pragnie lub zamierza osiągnąć.

·         Aspiracje latentne, które nie są uświadomione. O ich istnieniu wnioskujemy pośrednio na podstawie wypowiedzi dotyczących celów, ideałów, aprobowanych wartości.

W podziale ze względu na przedmiot Z. Skorny wyróżnia aspiracje:

·         Ukierunkowane na osiągnięcie pewnego stanu np. ukończenie szkoły

·         Ukierunkowane na osiągnięcie pewnego przedmiotu np. posiadanie mieszkania

Ostatnim kryterium jest treść aspiracji. Uwzględniając je możemy wyróżnić np. aspiracje zawodowe, edukacyjne, szkolne czy rekreacyjne.

Aspiracje edukacyjne

Do aspiracji odgrywających ważną rolę w rozwoju umysłowym dzieci

i młodzieży należą aspiracje edukacyjne. Są to zamierzenia dotyczące wyników pracy szkolnej oraz uzyskiwanych w niej ocen. Aspiracje edukacyjne dotyczą również ukończenia określonej szkoły oraz związanego z tym zamierzonego poziomu wykształcenia (np. „Chciałabym ukończyć studia wyższe”).

Aspiracje edukacyjne są w bliskim związku z aspiracjami zawodowymi odnoszącymi się do zdobycia określonego zawodu lub wykonywania pewnych czynności zawodowych. Mogą również dotyczyć przyszłej pracy, funkcji zawodowych, miejsca pracy itp. Aspiracje te mogą przyjmować formy aspiracji dotyczących skutecznej działalności zawodowej. Często określa się je również mianem aspiracji uzyskania sukcesu w działaniu lub efektywnego działania. Ten rodzaj aspiracji może również dotyczyć działalności naukowej sportowej, artystycznej, itp. Łączą się one nieraz z aspiracjami do samokształcenia, które występują w formie zamierzeń lub pragnień odnoszących się do uzupełniania posiadanej wiedzy, opanowania określonych umiejętności, uzyskania dodatkowych kwalifikacji. Dlatego też wielu autorów podkreśla, że aspiracje edukacyjne mają wiele powiązań z aspiracjami zawodowymi czy kulturalnymi.

Aspiracje kształtują i zmieniają się wraz z rozwojem osobowości jednostki. Środowisko człowieka jest miejscem w którym realizuje się osobowość ludzka oraz jest kryterium nakazów i możliwości, który ukierunkowuje i ogranicza działania jednostki.

Dziś wykształcenie przestaje być wartością dostępną dla pewnych środowisk, staje się powszechne i możliwe, niezależnie od pochodzenia. Przywrócenie więzi między aspiracjami a osiągnięciami w zakresie wykształcenia i pozycji społeczno-zawodowej oraz między wykształceniem, poziomem kwalifikacji i wydajności a wynagrodzeniem należy uznać za warunek

i sprawdzian skuteczności określonej strategii. Obecnie w Polsce odnotowano zjawiska społeczne, świadczące o stopniowym kształtowaniu nowych mechanizmów funkcjonujących pomiędzy rynkiem pracy a szkolnictwem.

W okresie realnego socjalizmu dość powszechne wśród absolwentów szkół podstawowych było dążenie do uzyskania prostych, konkretnych kwalifikacji, najczęściej w trzyletniej zasadniczej szkole zawodowej i szybkie rozpo...