Temat: Ojcowska rozpacz – uczucia poety po śmierci dziecka (Jan Kochanowski, Tren V)
(lekcja języka polskiego w klasie I gimnazjum, 45 min)
Cele lekcji:
Uczeń:
- podaje znaczenie słowa epitafium,
- przedstawia okoliczności powstania „Trenów”,
- tłumaczy, kim była Persefona,
- zapoznaje się z „Trenem V” Jana Kochanowskiego,
- analizuje i interpretuje utwór poetycki, odpowiadając na pytania dotyczące jego treści i budowy,
- wskazuje nadawcę i adresata wiersza,
- opisuje sytuację przedstawioną w tekście,
- nazywa uczucia podmiotu lirycznego,
- omawia cechy gatunkowe trenu,
- formułuje argumenty do dyskusji na temat przyczyn unikania mówienia o śmierci,
- wyjaśnia, co to jest porównanie homeryckie,
- wyszukuje w tekście środki stylistyczne i określa ich funkcje,
- wymienia motywy biblijne oraz mitologiczne związane z cierpieniem po stracie dzieci.
Metody:
- metoda aktywizująca – dyskusja panelowa,
- rozmowa kierowana,
- ćwiczenia redakcyjne,
- praca z tekstem,
- praca ze słownikiem.
Środki dydaktyczne:
- podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego ,,Słowa na czasie 1” (s. 151),
- karta pracy ,,Pogrążyć się w cierpieniu”,
- słowniki terminów literackich, ,,Słownik mitów i tradycji kultury” Władysława Kopalińskiego.
Przebieg lekcji:
1. Geneza „Trenów” Jana Kochanowskiego.
- Zapoznanie się z „Kontekstem” ze s. 151 podręcznika. Odczytanie na głos przez nauczyciela dwóch tekstów źródłowych przedstawiających okoliczności powstania „Trenów” (teksty zamieszczono w Materiałach dla nauczyciela).
- Wyjaśnienie terminu epitafium na podstawie słownika terminów literackich.
- Sporządzenie w zeszytach notatki w formie schematu dotyczącej genezy „Trenów”.
2. Uczucia poety po stracie dziecka.
- Realizacja ćwiczenia 2. „Zanim przeczytasz...” ze s. 151 podręcznika – udzielenie odpowiedzi na pytanie, kim była Persefona.
- Odczytanie „Trenu V” Jana Kochanowskiego (s. 151).
- Ustalenie, kto i do kogo zwraca się w wierszu (ćwiczenie 1. „Po przeczytaniu...”, s. 151).
- Wykonanie zadania 1. z karty pracy – wyjaśnienie, do czego zostało porównane życie Urszulki w „Trenie V”. Uzasadnienie swojej odpowiedzi.
- Nazwanie uczuć doświadczanych przez podmiot liryczny i wskazanie ich przyczyny (ćwiczenie 2. „Po przeczytaniu...”, s. 151 podręcznika).
3. Cechy gatunkowe trenu.
- Zapoznanie się z informacjami zamieszczonymi w „Ważnej wiadomości” (s. 151 podręcznika).
- Realizacja ćwiczenia 5. „Po przeczytaniu...” ze s. 151 podręcznika – podanie charakterystycznych cech trenu na przykładzie utworu Jana Kochanowskiego.
- Zaznaczenie właściwych dokończeń zdań dotyczących wyróżników gatunkowych trenu (zadanie 2. w karcie pracy).
4. Lęk człowieka przed mówieniem o śmierci.
- Rozstrzygnięcie problemu: Dlaczego ludzie unikają mówienia o śmierci? (ćwiczenie 1. „Mam pomysł...”, s. 151 podręcznika) metodą dyskusji panelowej. Nauczyciel dzieli klasę na dwa zespoły – ekspertów i audytorium. Osoby wchodzące w skład grupy dyskusyjnej opracowują odpowiednią argumentację. W tym czasie pozostali uczniowie przygotowują salę do dyskusji. W dalszej kolejności eksperci przedstawiają swoje stanowiska, po czym przystępują do wymiany zdań. Grupa słuchaczy włącza się do rozmowy poprzez zadawanie pytań. Eksperci wspólnie analizują wszystkie opinie, a audytorium ustosunkowuje się do proponowanych rozwiązań. Na koniec z pomocą nauczyciela formułowane są ogólne wnioski.
5. Środki stylistyczne i ich funkcje w utworze.
- Wykonanie ćwiczenia 1. „Zanim przeczytasz...” ze s. 151 podręcznika – przypomnienie, czym jest porównanie homeryckie i sporządzenie w zeszytach krótkiej notatki na ten temat.
- Zapisanie w tabeli nazw środków stylistycznych zastosowanych przez autora w utworze. Podanie ich przykładów i wyjaśnienie funkcji (ćwiczenie 3. „Po przeczytaniu...”, s. 151 podręcznika).
6. Motyw cierpienia po stracie dzieci występujący w Biblii i mitologii.
- Rozmowa o znanych postaciach literackich, które straciły dzieci.
- Odczytanie ze „Słownika mitów i tradycji kultury” Władysława Kopalińskiego wiadomości dotyczących Hioba, Persefony i Niobe.
- Wykonanie zadania 3. z karty pracy – połączenie imion bohaterów literackich z odpowiednimi informacjami.
Zadanie domowe:
Wykonaj ćwiczenie 2. „Mam pomysł...” ze s. 151 podręcznika – opisz, co mogłoby przedstawiać dzieło malarskie zatytułowane „Cierpiąca dusza”.
Zadanie domowe dla chętnych:
Przygotuj prezentację multimedialną ukazującą motyw cierpienia w Biblii i mitologii.
Karta pracy
Pogrążyć się w cierpieniu
1. Wyjaśnij, do czego zostało porównane życie Urszulki w „Trenie V”. Czy – według Ciebie – jest to trafny obraz? Uzasadnij swoją odpowiedź.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Zaznacz właściwe dokończenie każdego ze zdań.
· Tren to pieśń o charakterze żałobnym, w której przedstawiane są czyny i zalety / wady zmarłej osoby.
· Jan Kochanowski, pisząc „Treny”, nawiązał do starożytnej / średniowiecznej tradycji poezji żałobnej.
· Treny powstawały najczęściej na cześć zasłużonych osób / dzieci.
3. Połącz imiona bohaterów literackich z odpowiednimi informacjami.
Hiob
Persefona
Niobe
apd61