Georg Fryderyk Händel (Haendel)
Niemiecki kompozytor działający w Anglii. Stworzył typ dojrzałego barokowego oratorium.
(ur 1685 w Halle, zm. 1759 w Londynie)
Ten niemiecki kompozytor i organista młodość spędził w Niemczech: pierwsza posada jako organisty (17 lat) w Halle i debiut operową „Almira” (1705) w Hamburgu (gdzie początkowo objął posadę skrzypka w teatrze operowym).
1706 - wyjechał na kilka lat do Włoch doskonalić swój kunszt kompozytorski.
Po powrocie z Italii Handel został muzykiem na dworze Jerzego Ludwika elektora Hanoweru i wybrał się w 1711 roku do Anglii. Wystawił w tym roku w Londynie operę Rinaldo, która odniosła wielki sukces. Handel zakłada Royal Academy of Music. Po kilkunastu latach opera ta zbankrutowała.
Lata czterdzieste to "okres oratoriów" w muzyce Handla. To one głównie przyniosły mu rozgłos i zapewniły „wieczność”. Handel odznaczał się wielkim poczuciem humoru i dystansem wobec otaczającego go świata. Nigdy się nie ożenił choć interesował się płcią piękną. Był wielkim smakoszem życia, wina i jedzenia.
Pod koniec życia kompozytora dotknął paraliż a potem głuchota.
Został pochowany w Westminster Abbey w Londynie.
Ø Muzyka instrumentalna
1. Kompozycje na instrumenty klawiszowe
2. Concerti grossi
W tych utworach również napotykamy na użycie środków polifonicznych.
W op.3 pojawiają się w partii concertina instrumenty dęte (oboje)
Najbardziej znany zbiór to koncerty z op.6 (12 koncertów) jednorodnych pod względem obsady partia concertina: 2 skrzypiec i wiolonczela
3. Koncerty na obój. Trzy częściowe. Wyraźny wpływ Vivaldiego: kontrastujące partie tutti i sola.
4. Utwory orkiestrowe:
Dla uświetnienia przejażdżek rodziny królewskiej po Tamizie skomponował Handel trzy suity Water Music czyli Muzyka na wodzie. Obok podstawowego zespołu smyczkowego występuje w nich wiele instrumentów dętych (m.in. oboje, trąbki). Znajdziemy w tych suitach oczywiście tańce np. menuet czy bourree, czy angielski taniec hornpipe oraz z części nietanecznych np. francuską uwerturę a także air.
Drugim bardzo ważnym dziełem orkiestrowym Handla jest skomponowany dla uświetnienia uroczystości zawarcia pokoju w Akwizgranie (1748 r.) utwór zatytułowany Music for the Royal Fireworks (tłumaczony jako „Muzyka sztucznych ogni”). Znów pojawia się grupa instrumentów dętych (24 oboje (3gł), 12 fagotów (2gł), 9 trąbek (3gł), 9 rogów (3gł) oraz kotły (oczywiście nie zabrakło również smyczków)
5. Sonaty
Sonaty Handla mają marginesowa znaczenie. Solowe przeznaczone są na: flet lub obój lub skrzypce i b.c. Zarówno solowe jak i triowe mają budowę kilkuczęściową (od 3 do 7 części). U Handla zaciera się również różnica między sonatą da camera a sonatą da chiesa.
Kompozytor sięgnął więc po wszystkie główne formy instrumentalnej muzyki baroku.
Ø II. Muzyka wokalno-instrumentalna (opery, oratoria)
1. Opery
Handel był jednym z najważniejszych kompozytorów operowych swoich czasów. Komponował opery włoskie typu seria.
Wielki sukces odniosła jego opera zatytułowana Rinaldo (1711r). Jest to dzieło oparte na Jerozolimie wyzwolonej Torquanta Tassa. Oprócz wspomnianej Almiry, warto wymieć takie opery jak: Juliusz Cezar czy Xerxes (Serse) z roku 1738.
2. Oratoria
Lata czterdzieste to "okres oratoriów" w muzyce Händla.
Tematyka oratoriów Händla jest najczęściej biblijna (gł. starotestamentowa np. Baltazar). Czasami kompozytor sięga po tematykę mitologiczną (np. Semele) lub alegoryczną (np. Triumf czasu i prawdy). Najsławniejszym z jego oratoriów jest oczywiście Mesjasz.
Część z oratoriów wykazuje silne wpływy oper (przewaga partii solowych) np. oratorium o tematyce mitologicznej pt. Hercules. Później jednak o wiele większe znaczenie zyskują partie chóralne. Tak dzieje się m.in. w takich oratoriach jak: Izrael w Egipcie, Juda Machabeusz i zawierają potężne partie chóralne. Handel często wykorzystuje orkiestrę w celu uzyskania efektów ilustracyjnych (np. odmalowuje plagi egipskie w Izrael w Egipcie)
Mesjasz
Mesjasz oratorium skomponowane w 1741 roku. Dzieło to przyniosło kompozytorowi światową sławę. Premiera odbyła się w Dublinie 13 kwietnia 1742 roku. Tekst oratorium, zamknięty w 52 ogniwa, jest zaczerpnięty z wersetów Pisma Świętego (głównie ksiąg prorockich Starego Testamentu, ale również z Nowego Testamentu). Dzieło podzielone jest na trzy części:
· pierwsza jest zapowiedzią przyjścia Mesjasza
· druga opowiada o jego życiu, śmierci i zmartwychwstaniu
· trzecia mówi o misji zbawienia ludzkości.
Najbardziej znanym fragmentem Mesjasza jest Alleluja, które kończy drugą część. Oratorium to nie posiada partii narratora i ma bardziej charakter refleksyjno-kontemplacyjny.
Podczas jego wykonania obecny na koncercie król wstał z miejsca, a wraz z nim cała publiczność. Na pamiątkę tego zdarzenia tradycja ta zachowana jest w Wielkiej Brytanii również obecnie i kontynuowana w niektórych krajach europejskich (m. in. w Polsce.)
Twórczoś Handla jest odbiciem baroku w muzyce: przepych, monumentalizm, wirtuozeria w operach. Do cech charakterystycznych dla Handla można zaliczyć bardzo przejrzystą fakturę.
taziurek