Polimerowe masy tynkarskie
Klasyfikacja Masy tynkarskie można podzielić według dwóch kryteriów. Pierwszym z nich jest grubość tynku, drugim - rodzaj spoiwa. Ze względu na grubość tynku wyróżniamy zaprawy grubowarstwowe (tradycyjne tynki mineralne cementowo-wapienne, cementowe, krzemianowe) i cienkowarstwowe (masy mineralne i polimerowe).Cienkowarstwowe zaprawy mineralne i polimerowe różnią się rodzajem zastosowanego spoiwa. W zaprawach mineralnych spoiwem jest cement, wapno, gips lub potasowe szkło wodne, w zaprawach polimerowych - dodatkowo związek organiczny lub krzemoorganiczny. Właściwości Masy polimerowe składają się z dyspersji wodnej spoiwa organicznego, pigmentu i wypełniacza mineralnego o odpowiednim uziarnieniu. Stosuje się je do wykonywania warstw dekoracyjno-ochronnych ścian wewnątrz i na zewnątrz budynków oraz jako warstwę elewacyjną w systemach ociepleń obiektów. Masy polimerowe cechuje elastyczność, która zależy od rodzaju i zawartości procentowej związków organicznych w spoiwie. Powłoka elastyczna jest odporna na pęknięcia, a tynki polimerowe nie kruszą się, nie odspajają od podłoża i są mało nasiąkliwe. Dyfuzja pary wodnej w tynkach polimerowych może być 20-krotnie niższa niż w tynkach mineralnych. Tynki polimerowe mają odporność na uderzenia (udarność) >3 J, zaś mineralne >1,0 J. Spoiwa Spoiwem w zaprawach polimerowych mogą być żywice: akrylowa (związek organiczny), silikonowa (związek krzemoorganiczny). W zależności od przeznaczenia i wymaganych właściwości tynku, producent dobiera odpowiedni skład chemiczny mieszanki spoiwa z innymi składnikami. Żywica akrylowa zawarta w spoiwie tynku zwiększa jego elastyczność (odporność na zginanie) oraz wytrzymałość mechaniczną (odporność na uderzenia). Tynki akrylowe mają niską nasiąkliwość oraz małą paroprzepuszczalność warstwy elewacyjnej. Wadą tynków z żywic akrylowych jest podatność na elektrostatyczne ładowanie się powierzchni fasady (na przykład elektrostatycznie może ładować wiatr). Może to powodować, zwłaszcza w dużych miastach, szybsze brudzenie się budynków (znajdują się blisko ruchliwych ulic). Tynki ze spoiwem z żywic silikonowych są paroprzepuszczalne i równocześnie nienasiąkliwe. Mają zdolność do samooczyszczania (brud osiadający na elewacji zostaje usunięty przez deszcz). Tynki z żywicami silikonowymi łączą zalety tynków mineralnych i akrylowych, ale są od nich droższe.Wypełniacze i dodatki W tynkach polimerowych wypełniaczami mogą być kruszywa: kwarcowe, wapienne, marmurowe, krzemowe, granulat kwarcu i marmuru jak również barwione piaski, kredy strącone i białe lub dolomity. Od frakcji i kształtu ziarna kruszywa zależy rodzaj i faktura wykonywanego tynku. Kruszywo stosowane w tynkach musi spełniać wymagania normy DIN. Pigmenty, które barwią masy tynkarskie, są związkami organicznymi lub nieorganicznymi. Tynki polimerowe można barwić w masie lub malować, na przykład farbami akrylowymi. Pewnych kolorów nie można jednak uzyskać, barwiąc masę. Lepsze efekty uzyskuje się dzięki malowaniu. Dodatkowo stosuje się w masach tynkarskich modyfikatory, które poprawiają konsystencję zaprawy tynkarskiej.Tynki wewnętrzne Cienkowarstwowe tynki polimerowe wewnątrz budynków wymagają gładkiego podłoża w postaci podkładu z tynku mineralnego lub płyt gipsowo-kartonowych. Do tynków wewnętrznych używa się takiego samego spoiwa jak do tynków zewnętrznych, różni się ono jedynie procentową zawartością związków organicznych w spoiwie. Tynki wewnętrzne mają większą paroprzepuszczalność niż tynki zewnętrzne. Wewnątrz budynków powinny być ponadto stosowane, tak zwane, bezemisyjne odmiany tynków, które podczas schnięcia nie wydzielają szkodliwych związków - rozpuszczalników, metali ciężkich, styrenu itp. Dzięki temu renowację wnętrz można prowadzić bez zakłócania codziennych czynności użytkowników.Tynki zewnętrzne Wyprawy elewacyjne należy wykonywać przy odpowiedniej temperaturze podłoża i otoczenia (od +5°C do +25°C). Trzeba pamiętać, że tynki, aby wyschnąć i stwardnieć, muszą oddać wodę. Pojawienie się deszczu w ciągu pierwszych godzin po zakończeniu tynkowania może doprowadzić do powierzchniowego ich rozmycia, a nawet zsunięcia się ze ściany. Przy tynkowaniu ścian o dużej powierzchni, należy uprzednio zamontować odpowiednie rusztowanie. Powinno ono obejmować całą szerokość ściany, tak aby prace tynkarskie można było wykonać w jednym cyklu technologicznym. W przeciwnym wypadku na połączeniach mogą powstać widoczne szwy. Niektórzy producenci oferują tynki w wersji "S" - szybko schnące. Dzięki wprowadzeniu materiałów modyfikujących, możliwe jest prowadzenie robót w niskich temperaturach (od +1°C) i przy dużej wilgotności powietrza (do 95%). Elewacje schną i uzyskują wymaganą wytrzymałość w ciągu kilku godzin. Tynki polimerowe dostarczane są w pojemnikach w postaci gotowej do użycia. Należy je starannie wymieszać przed zastosowaniem. Niektóre z nich, aby mogły zostać użyte, muszą "dojrzewać" po wymieszaniu jeszcze kilka minut. Do innych, gdy są za gęste, można dodać niewielką ilość wody. Po wymieszaniu porcję masy tynkarskiej nanosi się kielnią na packę. Następnie rozprowadza się ją na zagruntowanym podłożu i wyrównuje. W obrębie obszarów narażonych na działanie wody, należy stosować wyłącznie tynki słabo wchłaniające wodę. Gdy tynk stwardnieje w pojemniku, nie można rozrabiać go wodą, aby ponownie zastosować. W celu uzyskania trwałości tynku, należy zadbać o jego dobrą przyczepność do podłoża. Podłoże musi być oczyszczone z luźnych cząstek, kurzu, pyłu i tłuszczu. Można to zrobić za pomocą agregatu wysokociśnieniowego lub preparatów chemicznych. Podłoża o dużej nasiąkliwości należy przed tynkowaniem pokryć regulatorem nasiąkliwości (wyrównuje nasiąkliwość podłoża). Wszystkie powierzchnie należy zagruntować uwzględniając zalecenia producenta masy tynkarskiej (np. rodzaj preparatu gruntującego). Gruntowanie wzmacnia podłoże, zwiększa przyczepność tynku oraz stabilizuje luźne cząsteczki. Do nakładania zapraw polimerowych służą kielnie i packi ze stali nierdzewnej. Nie wolno używać narzędzi rdzewiejących. Zapobiega to powstawaniu rdzawych plam na powierzchni tynku. Do zacierania stosuje się packi z tworzyw sztucznych lub deski. Zbrojenie i wykończenie tynków Na ściany narażone na uszkodzenia mechaniczne stosuje się szpachle wzmocnione w masie włóknem rozproszonym. Narożniki ścian z tynkami cienkowarstwowymi należy zbroić listwami, siatkami lub płótnem z włókna szklanego, co znacznie zwiększa wytrzymałość. W miejscach narażonych na uderzenia można wykonać zbrojenia z siatki pancernej (nierdzewna siatka stalowa, ocynkowana lub z włókna szklanego). Faktury tynkom polimerowym można nadawać za pomocą wałka lub przez odpowiednie zacieranie. Faktura może być gładka, zacierana, ciągniona, rowkowana (kornik), drapana, nakrapiana lub typu "baranek". Można wykonać ją ręcznie poprzez naciąganie pacą zaprawy na grubość ziarna kruszywa lub mechanicznie, stosując natrysk. Przy wyborze technologii nakładania masy, należy kierować się wielkością powierzchni, na jakiej chcemy wykonać tynk.Systemy ociepleń O doborze masy tynkarskiej decyduje projekt systemu ociepleń budynków. Wymagane jest, aby cały system miał Aprobatę Techniczną. W zespolonych systemach izolacji cieplnej powinny być stosowane tynki o współczynniku refleksyjności > 20. Współczynnik ten decyduje o jasności koloru. Parametrami charakteryzującymi systemy ociepleń są: przyczepność warstw, dyfuzyjność, nasiąkliwość, zdolność do samoczyszczenia, odporność na promieniowanie UV oraz na zabrudzenia. Fasada budynku jest narażona na duże różnice temperatury - od -40°C do +40°C, a może się nagrzać nawet do temperatury +70°C. Cały system musi być więc dostosowany do takich warunków. Błędem jest mieszanie elementów systemu, czyli używanie produktów od różnych producentów. W szczególnych wypadkach, na przykład wiosną, w wyniku skoków temperatury, mogą powstawać rysy lub spękania tynku.
Andrzej Rozbicki
Krysiulaaa