Nerwy Czaszkowe.
Nerwy wyłącznie czuciowe, dośrodkowe, zmysłowe: I, II, VIII.
Nerwy wyłącznie ruchowe, odśrodkowe: IV, VI,XI, XII.
Nerwy mieszane z których każdy może mieć włókna ruchowe lub wegetatywne (autonomiczne), bądź też czuciowe:
§ III (ruchowy i przywspółczulny),
§ V (czuciowy i ruchowy),
§ VII (głównie ruchowy ale również czuciowy i przywspółczulny),
§ IX (czuciowy, ruchowy, przywspółczulny),
§ X (czuciowy, ruchowy, przywspółczulny).
I - nerwy węchowe:
§ Składają się z aksonów neuronów węchowych l rzędu, mieszczących się w nabłonku błony śluzowej okolicy węchowej jamy nosowej.
§ Dendryty tych neuronów stanowią receptory węchowe, a neuryty tworzą pęczki (ok. 20), zwane nićmi węchowymi.
§ Wchodzą one do jamy czaszki przez blaszkę sitową kości sitowej i wnikają do opuszki węchowe na powierzchni płatów czołowych półkul mózgu.
§ Tu kontaktują się z neuronami węchowymi II rzędu, których wypustki zebrane są w pasmo węchowe.
§ Te docierają do neuronów III rzędu w korze mózgowej.
II - nerw wzrokowy:
§ Zaczyna się w siatkówce oka. Początek stanowią pręciki i czopki będącymi komórkami receptorowymi (zmysłowymi, wzrokowymi), zwanymi I neuronem.
§ II neuronem są komórki dwubiegunowe warstwy zwojowej siatkówki.
§ III neuron , tworzą komórki wielobiegunowe warstwy zwojowej nerwu wzrokowego siatkówki.
§ Nerw wzrokowy opuszcza oczodół przez kanał wzrokowy i wnika do jamy czaszki.
§ Tam kończy się skrzyżowaniem wzrokowym.
§ W skrzyżowaniu ok. połowa włókien nerwowych przechodzi na stronę przeciwną, tworząc po każdej stronie pasmo wzrokowe prowadzące głównie do ciała kolankowego bocznego, a także do wzgórków górnych blaszki pokrywy śródmózgowia i wzgórza.
§ W skutek skrzyżowania, w prawym paśmie wzrokowym znajdują się włókna przewodzące impulsy nerwowe z prawych połówek obu siatkówek, w lewym z lewych.
§ Ciało kolankowate boczne stanowi pierwotny, podkorowy ośrodek wzroku.
§ Dalszy etap drogi wzrokowej odbywa się we włóknach promienistości wzrokowej, które wychodzą z komórek ciała kolankowego bocznego i biegną do IV neuronu w głównym, korowym ośrodku wzroku (kora mózgowa płata potylicznego).
§ Przecięcie nerwu wzrokowego - ślepota na jedno oko.
§ Przecięcie pasma wzrokowego po jednej stronie - połowiczne niedowidzenie w obu oczach po stronie przecięcia.
III - Nerw okoruchowy:
§ Somatycznie unerwia m. dźwigacz powieki górnej oraz wszystkie zewnętrzne mm. gałki ocznej, z wyjątkiem m. prostego bocznego i skośnego górnego oka. .
§ Autonomicznie przez włókna przywspółczulne, unerwia m. zwieracz źrenicy i m. rzęskowy.
§ Somatyczne i autonomiczne jądra tego nerwu znajdują się w śródmózgowiu na wysokości górnych wzgórków blaszki pokrywy.
§ Wychodzi on z mózgu w pobliżu istoty dziurkowanej.
§ Porażenie - opadnięcie powieki, zez rozbieżny, rozszerzenie źrenicy, zaburzenie akomodacji. |
IV - nerw bloczkowy:
§ Unerwia ruchowo m. skośny oka.
§ Jądra początkowe tego nerwu leżą w śródmózgowiu. Wychodzi on z pnia mózgu po stronie grzbietowej.
§ Porażenie- zez zbieżny z odchylenie gałki ocznej ku górze.
V - nerw trójdzielny:
§ Utworzony jest przez włókna czuciowe unerwiające powierzchnię i części głębokie twarzy (skórę twarzy, czoła, nosa, ucha, błony śluzowe oka, jamy nosowej i ustnej, języka, okostną kości twarzy i zębów), oraz włókna ruchowe - mm. poruszające żuchwą.
§ Jądra czuciowe i ruchowe znajdują się głównie w moście oraz występują w śródmózgowiu.
§ Wychodzi on z mózgu na granicy mostu i móżdżku.
§ Część czuciowa jest większa niż ruchowa i zaczyna się w zwoju półksiężycowatym, z którego wychodzą trzy gałęzie: nerw oczny (czuciowy), nerw szczękowy (czuciowy), nerw żuchwowy (mieszany).
VI - nerw odwodzący:
§ Unerwia ruchowo m. prosty boczny oka.
§ Jądra jego znajdują się w grzbietowej części mostu.
§ Wychodzi z mózgu za tylną krawędzią mostu.
§ Porażenie - zez zbieżny.
VII - nerw twarzowy:
§ Unerwia ruchowo mm. mimiczne twarzy, małżowiny usznej, strzemiączka, poskórne i niektóre głębokie m. szyi.
§ Część czuciowo - wydzielnicza n. VII zwana jest nerwem pośrednim, mającym włókna czuciowe oraz przywspółczulne włókna wydzielnicze.
§ Czuciowo unerwia - błonę śluzową przedniej części języka i tylnej części nosa.
§ Przywspółczulnie unerwia - gruczoł łzowy, i gruczoł jamy nosowej, brodawki smakowe z t przedniej części języka, śliniankę podżuchwową i podjęzykową, gruczoły języka.
§ Jądra początkowe tego nerwy leżą pod dnem komory IV.
§ Wychodzi on z rdzenia przedłużonego.
§ Uszkodzenie - porażenie mm. twarzy po stronie uszkodzenia.
VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy (słuchu i równowagi):
§ Składa się z części przedsionkowej i ślimakowej.
§ Część przedsionkowa biegnie od receptorów narządu równowagi w kanałach półkulistych i przedsionku ucha wewnętrznego do zwoju przedsionkowego (znajduje się na dnie przewodu słuchowego wewnętrznego).
§ Część wypustek komórek zwoju zdąża bezpośrednio do móżdżku, a część do jąder przedsionkowych, leżących pod dnem komory IV.
§ Włókna części ślimakowej odchodzą od komórek zwoju spiralnego leżącego w ślimaku.
§ Wypustki obwodowe komórek zwojowych docierają do narządu spiralnego, a dośrodkowe kończą się w jądrach nerwu słuchowego (znajduje się pod dnem komory IV).
§ Porażenie części ślimakowej - osłabienie słuchu lub głuchotę.
§ Porażenie części przedsionkowej - zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi,
IX - nerw językowo-gardłowy:
§ Posiada jądra czuciowe, ruchowe i przywspółczulne wspólne z nerwem błędnym.
§ Wychodzi z rdzenia przedłużonego.
§ Większą część tego nerwu tworzą włókna czuciowe (unerwiają gardło, nasadę języka, trąbkę słuchową, jamę bębenkową).
§ Włókna ruchowe unerwiają niektóre mm. gardła.
§ Włókna przywspółczulne unerwiają śliniankę przyuszną.
§ Uszkodzenie-znieczulenie błony śluzowej górnej części gardła i krtani, utrudnia połykanie.
X - nerw błędny:
§ Podobnie jak n. IX ma włókna czuciowe, ruchowe i przywspółczulne, które mają największy zasięg ze wszystkich nerwów czaszkowych.
§ Włókna czuciowe są wypustkami komórek w zwoju górnym i dolnym.
§ Wypustki dośrodkowe komórek zwojowych kończą się w jądrze pasma samotnego (jądro to jest wspólne dla n. IX i X).
§ Jądrem początkowym włókien ruchowych n. IX i X jest jądro dwuznaczne. Leżące w rdzeniu przedłużonym. Wychodzą z niego włókna ruchowe do mm. gładkich dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, z wyjątkiem końcowego odcinka jelita grubego.
§ Jądrem początkowym włókien przywspółczulnych jest jądro przywspółczulne tego nerwu, znajdujące się w przedłużeniu jądra grzbietowego nerwu błędnego.
§ W nerwie błędnym biegnie ok. 90% włókien przywspółczulnych, które przewodzą impulsy nerwowe do większości narządów wewnętrznych.
§ Do nich należą włókna:
- hamujące czynności serca,
- rozszerzające naczynia krwionośne,
- pobudzające czynności gruczołów przewodu pokarmowego i dróg oddechowych.
XI - nerw dodatkowy:
§ Unerwia ruchowo mm. krtani, mm. zwieracze gardła, m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, m. czworoboczny.
§ Jądro początkowe tego nerwu stanowi przedłużenie jądra dwuznacznego.
§ Korzenie czaszkowe odchodzą z rdzenia przedłużonego, a korzenie rdzeniowe od górnej części rdzenia kręgowego.
§ Porażenie - osłabia ruchy obracania głowy i unoszenia barku.
XII - nerw podjęzykowy:
Unerwia ruchowo mm. języka.
§ Jądra tego nerwy leżą pod dnem komory IV.
§ Porażenie obustronne - unieruchamia język, utrudnia mowę i połykanie.
Zadaniem układu nerwowego -jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych żywego organizmu oraz umożliwianie mu kontaktów ze światem zewnętrznym.
Układ nerwowy dzieli się na część:
§ ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy)
§ obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.
Mózgowie jest zróżnicowaną strukturą: w jej skład wchodzi:
§ mózg,
§ móżdżek.
§ między mózgowie,
§ śródmózgowie,
§ most,
§ rdzeń przedłużony.
Każda z wymienionych części mózgowia ma do wypełnienia określone funkcje, wykazując samodzielność i niezależność wynikającą z filogenetycznej przeszłości. Jest jednak zachowana w strukturze mózgowia hierarchia zarówno anatomiczna jak i czynnościowa, ponieważ jego najważniejszą częścią, stanowiącą najwyższą instancję, jest mózg.
W korze mózgowej analizowane są i przetwarzane bodźce pochodzące z narządów zmysłów, narządów wewnętrznych i układów podkorowych. Kora jest siedliskiem inteligencji, pamięci i osobowości.
Obwodowy układ nerwowy - tworzą nerwy które przewodzą pobudzenia od narządów do ośrodkowego układu nerwowego i z powrotem, na drodze prostych i skomplikowanych odruchów nerwowych, na ogół z udziałem rozmaitych struktur centralnego układu nerwowego.
Nerwy - są wypustkami komórek nerwowych. Stykają się z narządami docelowymi za pomocą synaptycznych struktur przekaźnikowych z udziałem wydzielanych przekaźników chemicznych.
Autonomiczny układ nerwowy - zajmuje się sterowaniem pracą narządów wewnętrznych. Składa się on z części:
§ współczulnej
§ przywspółczulnej
Są one w ciągłym "starciu", wzajemnym "kontrowaniu". Dzięki temu zachowana jest homeostaza narządowa, która zapewnia optymalną czynność określonego narządu wewnętrznego \v danym momencie przy danym zapotrzebowaniu organizmu na jego pracę.
Układ nerwowy - anatomia i fizjologia.
Każdy złożony żywy organizm posiada w swojej wewnętrznej strukturze wyspecjalizowane układy, dzięki którym fizjologiczne funkcje poszczególnych jego narządów są ściśle ze sobą zintegrowane. Te układy (nerwowy, dokrewny, odpornościowy) mają zróżnicowaną naturę (strukturę, morfologię) i funkcjonują wedle
własnych reguł. Spośród nich na pierwszy plan wysuwa się układ nerwowy, a w szczególności jego ośrodkowa część ("centrum") - rdzeń kręgowy i mózg, który u ssaków, a zwłaszcza u Naczelnych, w tym - u człowieka, uzyskał w trakcie ewolucji najwyższy stopień zdolności integracyjnych.
Układ nerwowy ma wśród innych narządów i układów ustroju pozycję centralną i jest ich administratorem. Każda bowiem czynność czy zadanie wykonywane przez określony narząd lub układ narządów, pozostaje pod jego ścisłym nadzorem. Za pośrednictwem zmysłów, z którymi jest bezpośrednio - anatomicznie i fizjologicznie -związany, układ nerwowy zapewnia ustrojowi możliwość komunikowania się ze światem zewnętrznym. Potrafi odbierać z zewnątrz najrozmaitsze bodźce (sygnały, informacje), przewodzić je do własnych ośrodków odczytujących ich treść, selekcjonować i wreszcie -przetwarzać w zrozumiałe dla siebie pojęcia i wyobrażenia oraz wydawać polecenia zwrotne. Układ nerwowy człowieka w ciągu jednej sekundy odbiera z otoczenia aż l O9 bitów informacji. Warto przy tym pamiętać, że do świadomości dociera jednak minimalna ich część, bo jedynie l O2 bita/s. To oznacza, że przytłaczająca większość informacji dociera do mózgu i jest tam przetwarzana w sposób całkowicie nieświadomy!
Informacje, zarówno te, które pochodzą z zewnątrz organizmu, jak i te, które płyną z poszczególnych narządów wewnętrznych, po dotarciu do ośrodkowego układu nerwowego oczywiście nie pozostają bez jego reakcji. Ta reakcja może być natychmiastowa lub opóźniona w czasie, w zależności od bieżących potrzeb. Niektóre sygnały są po zakodowaniu deponowane w mózgu w postaci trwałego lub czasowego śladu pamięciowego.
Układ nerwowy człowieka dzieli się na dwie zasadnicze części.
§ ośrodkowy (centralny) układ nerwowy
§ obwodowy układ nerwowy, czyli system nerwów i zakończeń nerwowych wraz z narządami zmysłu.
Ten podział jest oczywiście dość sztuczny, ponieważ, tak naprawdę, oba układy są ściśle anatomicznie i fizjologicznie ze sobą powiązane. Jednak podział ról i kompetencji jest jednoznaczny: obwodowy układ nerwowy - służy do przenoszenia (przewodzenia) bodźców (informacji) od tkanek i narządów (w tym narządów zmysłów) do "centrum", lub z powrotem - od "centrum" do narządów i tkanek, ośrodkowy układ nerwowy - te informacje "centralizuje", tzn. gromadzi i przetwarza.
W układzie nerwowym wyróżnia się też:
cześć autonomiczną - za pomocą której "centrum" bezpośrednio zawiaduje czynnościami narządów wewnętrznych. Jest to tzw. autonomiczny układ nerwowy, który z kolei ma bezpośrednie powiązania z innym systemem integrującym funkcje narządów złożonego żywego organizmu, tj. układem dokrewnym. Układ autonomiczny ma swoją część centralną i obwodową.
Opiera się na pochodzeniu poszczególnych jego części z pięciu wtórnych pęcherzyków zarodkowych:
§ rdzeniomózgowie - powstaje rdzeń przedłużony,
§ tyłomózgowie wtórne - móżdżek i most,
§ śródmózgowie - konary mózgu i pokrywa śródmózgowia,
...
romek11100