Medycyna manualna - Wprowadzenie do teorii, rozpoznawanie i leczeni- Dr. H.-D. Neumann.pdf

(281 KB) Pobierz
Medycyna manualna - Wprowadzenie do teorii, rozpoznawanie i leczeni- Dr. H.-D. Neumann
tytuł: "Medycyna manualna - Wprowadzenie do teorii, rozpoznawanie i leczenie"
autor: Dr. H.-D. Neumann
tytuł orginału: "Manuelle Medizin. Eine - Einfuhrung in Theorie, diagnostik und
Therapie"
tłum. dr Zbigniew Arkuszewski
OPRACOWAŁ: Artur Łapiński
Spis treści
Przedsłowie
1. Historia rozwoju medycyny manualnej
2. Program kursów
3. Podstawy medycyny manualnej
4. Diagnostyka manualna
5. Leczenie manualne
6. Przeciwwskazania do terapii manualnej
7. Ruchomość nadmierna
8. Przypadki kliniczne z praktyki
9. Uwagi końcowe
Przedsłowie
Chiroterapia stawiała swoje pierwsze kroki u nas, w Niemczech, po drugiej wojnie
światowej. Niewielka grupa lekarzy zajęła się wyjaśnieniem pochodzącej od
medycyny laickiej metody badania i leczenia, i opracowała jej przyrodnicze
podstawy naukowe. Długa i Ŝmudna była droga, jaką przeszła u nas medycyna
manualna w okresie minionych 30 lat: od pierwszych, bardzo krytycznych dyskusji
podczas Kongresu Niemieckiego Towarzystwa Ortopedycznego w 1955 r. w Hamburgu,
aŜ do jej uznania na kongresie tego samego towarzystwa w 1981 r. w Munster i na
Zjeździe Ortopedów Południowozachodnioniemieckich w 1982 r. w Baden-Baden.
Kamieniem milowym było wprowadzenie dodatkowego pojęcia "chiroterapia" podczas
Niemieckiego Dnia Lekarza w 1976 r. Wprawdzie zlecono juŜ prowadzenie nauczania
medycyny manualnej na pojedynczych wydziałach medycznych, jednakŜe pełne
wyszkolenie jest dotychczas moŜliwe tylko na seminariach lekarskich Niemieckiego
Towarzystwa Medycyny Manualnej. PoŜądane byłoby bardziej poszerzone powiązanie
nauczania i badań naukowych ze szkołami wyŜszymi. Szkoły te mogłyby przyczynić
się istotnie do dalszego rozwoju podstaw naukowych medycyny manualnej, gdyby
wydano nakaz szkolenia i prowadzenia badań. Ta na czasie ksiąŜeczka mojego
byłego współpracownika, a obecnego Prezydenta Międzynarodowej Federacji Medycyny
Manualnej, doktora H.-D. Neumanna daje jasny i skondensowany przegląd
dotychczasowego stanu wiadomości teoretycznych i praktyki. Istotnym Ŝyczeniem
autora jest wypełnienie niedostatków wiedzy o medycynie manualnej, a przez to
przeciwdziałanie uprzedzeniom i fałszywym sądom. MoŜna przewidywać szerokie
rozpowszechnienie tego dziełka. H. Mau, Tubingen
1. Historia rozwoju medycyny manualnej
Metoda "nastawiania kości" liczy sobie prawdopodobnie tyle lat, ile rodzaj
ludzki na Ziemi. JuŜ dawno temu wiele narodów miało swoich biegłych, którzy
umieli łagodzić lub usuwać dolegliwości kręgosłupa i kończyn, stosując
odpowiednie zabiegi ręczne. Przypominam sobie lata mojej młodości na Śląsku,
gdzie między innymi pasterze opanowali tę sztukę. Podczas gdy zielarka
przekazywała swoje wiadomości interniście, a chirurg uczył się od cyrulika,
zdumiewa fakt, Ŝe dopiero w najnowszych czasach, i to z wielkimi oporami, udaje
się lekarzom opanować sztukę nastawiania kości. Być moŜe przyczyną braku
zainteresowania medycyną manualną, którą dzisiaj nazywamy nauką o zabiegach
ręcznych, były znaczne postępy medycyny w zakresie farmakologii i chirurgii w
XIX i XX wieku. Korzeniami współczesnej medycyny manualnej, która w rękach
lekarzy poczyniła znaczne postępy w okresie ostatnich 30 lat i oparta została na
naukowych podstawach, są osteopatia i chiropraktyka. Obie metody leczenia
pochodzą z USA. Andrew Tailor Still załoŜył 30.10.1894 r. szkołę w Kirksville,
USA, w której uzdolnionym absolwentom nadawano tytuł doktora osteopatii
(Hildreth 1942). Still podjął sztukę leczenia kręgosłupa i stawów kończyn
zabiegami ręcznymi, i rozwinął ją w naukę, której moŜna było uczyć. Podczas gdy
początkowo szkoły osteopatyczne uczyły wyłącznie anatomii i chwytów ręcznych,
obecnie przekazują one taką samą wiedzę, jak szkoły medyczne. RównieŜ czas
szkolenia klinicznego, wynoszący 36 miesięcy, jest jednakowy. Dlatego teŜ
osteopaci w USA są uznawani przez władze państwowe i zrównani pod względem
statusu z lekarzami szkolonymi w akademiach medycznych. Istotna róŜnica polega
na tym, Ŝe osteopaci w okresie studiów dodatkowo uczestniczą w 400 godzinach
nauki medycyny manualnej. Obecnie istnieje 12 szkół osteopatycznych, częściowo
prywatnych, a częściowo przy uniwersytetach państwowych. W USA praktykuje 18 000
doktorów osteopatii (D.O.). Dla porównania, liczba doktorów medycyny (M.D.)
wynosi 160 000. Osteopatom zawdzięczamy podstawy naszej obecnej wiedzy w
zakresie medycyny manualnej. W Niemczech pojęcie osteopaty nie jest
wystarczająco zrozumiałe. Dodatkowo gmatwa sprawę to, Ŝe w krajach anglosaskich
i we Francji istnieją osteopaci, którzy wykonują co prawda zabiegi ręczne, ale
nie mają Ŝadnego wykształcenia medycznego. Chodzi tutaj zwykle o dodatkowo
wyszkolonych masaŜystów. W języku ludowym o wiele bardziej znane jest pojęcie
chiropraktyka. ZałoŜycielem szkół chiropraktyki nie był lekarz lecz kanadyjsko-
amerykański handlarz towarów róŜnych, o nazwisku Palmer, który załoŜył pierwszą
szkołę chiropraktyki w 1895 roku. W USA działa około 30 000 chiropraktyków
(D.C.). Obecnie kwestię oficjalnego uznania dyplomu chiropraktyka bada komisja
rządowa. W niektórych stanach USA pracują chiropraktycy bez licencji. W innych
krajach ich sytuacja jest bardzo zróŜnicowana. W RFN zezwolenie na uprawianie
tego zawodu następuje na podstawie ustawy o uzdrowicielach (Peper 1978).
Chiropraktycy rozwinęli wiele własnych, róŜniących się od osteopatycznych,
technik zabiegów ręcznych, stosowanych równieŜ do usuwania dolegliwości
kręgosłupa i kończyn. Teoretyczne wyobraŜenia, związane z technikami zabiegów
ręcznych, przeciwstawiali oni od samego początku i w miarę upływu lat coraz
bardziej tzw. medycynie akademickiej. Dopiero w ostatnich czasach wydaje się, Ŝe
następuje zmiana w sposobie myślenia chiropraktyków, kiedy to niektórzy z nich
zaczynają uzupełniać dotychczasowe, filozoficzne wyjaśnienia działania zabiegów
chiropraktycznych podstawami wiedzy przyrodniczo-medycznej. To krótkie
wprowadzenie winno słuŜyć temu, by moŜna było zrozumieć współczesną pozycję
medycyny manualnej. Chcących zapoznać się bliŜej z historią medycyny manualnej
odsyłamy do ksiąŜki von Schiotza i Cyriaxa (1975), jak równieŜ do odpowiednich
rozdziałów podręczników Maigne'a (1961), Lewita (1977), Edera i Tilschera
(1988). Lekarze w Europie i na innych kontynentach zaczęli zajmować się w
szerszym zakresie technikami zabiegów ręcznych dopiero po drugiej wojnie
światowej. Do tego czasu było tylko kilku samotników, którzy byli obeznani z
technikami chiropraktyki i osteopatii. W Niemczech, zachęceni prawem o
uzdrowicielach, osiedlali się lekarze wyszkoleni w zasadach osteopatii i
chiropraktyki za granicą. Osiągali oni nieraz spektakularne wyniki, jakich nie
moŜna było uzyskać metodami tradycyjnymi. Wkrótce niewielkie grupy lekarzy
zaczęły zwracać uwagę na ten fakt i dyskutować nad nową metodą leczenia. W 1953
r. załoŜyli oni Towarzystwo Naukowe Artrologii i Chiroterapii (FAC) w Hamm i
Towarzystwo Manualnego Leczenia Kręgosłupa i Kończyn (MWE) w Neutrauchbur u,
jako lekarskie placówki szkoleniowe i badawcze. Obie te placówki połączyły się w
1966 r. w Niemieckie Towarzystwo Medycyny Manualnej (DGMM), które w ramach
utworzonej w 1968 r. Międzynarodowej Federacji Medycyny Manualnej (FIMM) ściśle
współpracuje z towarzystwami medycyny manualnej 21 krajów. Towarzystwa te
postawiły sobie zadania przekazywania, po krytycznej analizie, medycyny
manualnej uwolnionej od wątpliwych teorii i ze stale udoskonalaną techniką - dla
dobra pacjentów ręce lekarzy medycyny. Celem Lekarskiego Towarzystwa Medycyny
Manualnej jest informowanie kaŜdego lekarza poszukującego moŜliwości poszerzenia
swoich metod, diagnostycznych i terapeutycznych oraz szkolenie tych, którzy
zajmują się głównie leczeniem zaburzeń czynności układu ruchu i postawy ciała. W
ostatnich latach gwałtownie wzrosło zainteresowanie fizykoterapeutów medycyną
manualną. Szkoły lekarskie prowadzą własne kursy dla fizykoterapeutów, szkolące
w zakresie technik odpowiednich dla tej właśnie grupy zawodowej.
2. Program kursów
Niemieckie Towarzystwo Medycyny Manualnej prowadzi 12-godzinne kursy teorii,
jako niezbędny warunek uczestnictwa w opartych na nich kursach w Hamm i
Neutrauchburgu. Po kursach teoretycznych następuje jeszcze 7 kursów w Seminarium
Lekarskim w Hamm: 2 kursy dotyczące kończyn i 5 kursów dotyczących kręgosłupa,
kaŜdorazowo po 40 godzin wykładów i ćwiczeń. Równocześnie z tymi kursami
prowadzone są dalsze kursy nieobowiązkowe o tematyce obejmującej kończyny i
zaburzenia czynności mięśni. Szkolenie rehabilitantów zaczyna się równieŜ od
kursów teorii. Po nich następują 3 kursy dotyczące kończyn i 3 - kręgosłupa, po
40 godzin kaŜdy. Potem uczestnicy mogą składać "egzamin z mobilizacji". Kursy w
Seminarium Lekarskim "Dr Karl Sell" w Neutrauchburgu odpowiadają pod względem
treści szkolenia i liczby godzin kursom w Seminarium Lekarskim w Hamm. Trwają
one tutaj 14 dni i ze względu na zróŜnicowany układ wykładanego materiału są
wymienne tylko blokami z kursami prowadzonymi w Hamm. Wymienione tutaj kursy
odpowiadają pod względem treści i czasu trwania programowi szkolenia
podyplomowego Krajowej Izby Lekarskiej, zalecanego w celu uzyskania dodatkowej
specjalizacji w "chiroterapii". Termin ten został wprowadzony w 1976 r. podczas
?9 Niemieckiego Dnia Lekarza. Informacja o kursach: Arzteseminar Hamm (FAC)
e.V., Ostenallee 80, 4700 Hamm; Arzteseminar Neutrauchburg (MWE) e.V., Dr Karl
Sell-Arzteseminar, 7972 Neutrauchburg/Allgau; Osterreichische Arztegesellschaft
fur Manuelle Medizin, sekretariat: Ortopadisches Spital, Speisinger Strasse 109,
A-1134 Wien; Schweizer Arztegesellschaft fur Manuelle Medizin (SAMM),
Neumunsterallee 10, CH-8032 Zurich. Kursy odbywają się we wszystkich krajach
naleŜących do Międzynarodowej Federacji Medycyny Manualnej (FIMM). Informacje
moŜna uzyskać u autora. RównieŜ w CSRF, Bułgarii, Polsce i na Węgrzech istnieją
lekarskie towarzystwa medycyny manualnej, które, z wyjątkiem węgierskiego,
naleŜą do FIMM.
3. Podstawy medycyny manualnej
Medycyna manualna zajmuje się fizjologią i patofizjologią odwracalnych zaburzeń
postawy ciała i czynności układu ruchu oraz zapobieganiem im. Obejmuje ona
wszystkie techniki badania i leczenia kręgosłupa i stawów kończyn, słuŜące
wykrywaniu i usuwaniu tych zaburzeń. W Niemczech termin "chiroterapia" jest
synonimem międzynarodowego określenia "medycyna manualna". Umocnia się teŜ jako
dodatkowe określenie w programie dokształcania i włączony jest do cennika usług
lekarskich.
3.1. Zablokowanie
Zaburzenia czynności występują w stawach z ograniczoną lub nadmierną
ruchomością. Te ostatnie omówione będą w rozdziale "Ruchomość nadmierna". W
kolejnych rozdziałach zajmiemy się zaburzeniami czynności stawów z ograniczeniem
ruchomości. W terminologii międzynarodowej określa się je jako "dysfunkcję
segmentu ruchowego lub stawu obwodowego", a w terminologii amerykańskiej jako
"dysfunkcję somatyczną". W języku niemieckim rozpowszechniło się nieco
mechanistyczne określenie "zablokowanie".
3.1.1. Definicja
Zablokowanie oznacza:
a) stan odwracalnego zaburzenia czynności stawu o charakterze ograniczenia
ruchomości; ograniczenie to moŜe wystąpić w kaŜdym punkcie fizjologicznego toru
ruchu, od ustawienia neutralnego do skrajnego; ruchomość nie jest całkowicie
zniesiona, lecz ograniczona w jednym lub kilku kierunkach; z reguły upośledzona
jest gra stawowa; b) na drodze neurofizjologicznego odruchu dochodzi do
wzmoŜenia napięcia mięśni hamujących ruch w kierunku ograniczenia; c) moŜna
stwierdzić zaburzenia funkcji tkanek miękkich i narządów wewnętrznych,
połączonych segmentowo z danym stawem. Zablokowanie jest jedynym wskazaniem do
stosowania manualnej terapii!
3.1.2. ZałoŜenia teoretyczne
Istnieje wiele teorii i hipotez roboczych, dotyczących zablokowania. Głównie
dyskutowane to: - zaburzenia krąŜenia płynów tkankowych (Still 1908),
- teoria subluksacji, podwichnięcia (Palmer 1933),
- uwięźnięcie nerwu (Palmer 1933),
- uwięźnięcie meniskoidu (Zukschwerdt i in. 1960; Dorr 1962), - zaklinowanie
fragmentu tarczy międzykręgowej (Cyriax 1969, Fisk 1977), - zaburzenia zdolności
ślizgowych powierzchni stawowych (Wolf 1969), - zaburzenie nerwowo-odruchowej
regulacji stawu (Korr 1975, Dvorak, Dvorak 1983). Istnieje wiele dalszych teorii
formalnego powstania zablokowania. My ograniczyliśmy się do przedstawienia tych
najczęściej dyskutowanych. Prawdopodobnie jednak nie jest słuszne ciągłe
poszukiwanie zasadniczej przyczyny zablokowania wyłącznie na poziomie zaburzeń
chrzęstno-kostnych, mięśniowych czy odruchowych. Staw, tarcza międzykręgowa,
mięśnie i regulacja nerwowa są częściami układów regulujących, włączonych w
całość organizmu. Prawdopodobnie zablokowanie jest efektem zaburzenia w jakimś
układzie regulującym. W zaleŜności od przypadku przyczyna moŜe leŜeć w kaŜdym
poszczególnym elemencie tego układu.
3.2. Model teoretyczny medycyny manualnej
W tym rozdziale przedstawimy nasze wyobraŜenia teoretyczne na temat powstawania,
przyczyn, objawów klinicznych i znaczenia zablokowania na przykładzie stawu
międzykręgowego. Te same zasady odnoszą się do stawów kończyn, jednak tam
mechaniczny składnik zaburzenia czynności odgrywa znacznie większą rolę niŜ
odruchowy. Wychodzimy z załoŜenia, Ŝe staw międzykręgowy jest podporządkowany
dwom zakresom czynności: mechanicznemu i odruchowemu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin